Kurumlar Arası Koordinasyon

Türkiye’deki mülteci müdahalesine yönelik kuruluşlararası koordinasyon desteği esas olarak Bölgesel Mülteci ve Dayanıklılık Planı (3RP) çerçevesinde yürütülmektedir. Türkiye’de mülteci müdahalesine Devlet öncülük ederken, Birleşmiş Milletler insani yardım ve kalkınma alanında çalışan ortaklara beş sektörde — koruma, eğitim, sağlık, temel ihtiyaçlar ve ekonomik güçlenme — etkin ve tamamlayıcı destek sağlamak amacıyla koordinasyonu kolaylaştırmaktadır. UNHCR, 3RP’yi UNDP ile birlikte koordine etmekte; UNICEF liderliğindeki genel eğitim sektörü içerisinde yükseköğretim çalışma grubuna, ayrıca koruma ve temel ihtiyaçlar sektörlerine liderlik etmektedir.

3RP’nin birçok amacı bulunmaktadır. Bu plan, Suriyelilerin ve diğer uyruklardan mültecilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere genel ve sektörel stratejileri belirleyen stratejik bir belge işlevi görür; bilgi paylaşımı ve operasyonel iş birliğini kolaylaştırarak kaynakların etkin kullanımını ve hizmetlerin adil miktarlarda sunulmasını teşvik eden bir koordinasyon mekanizması oluşturur; ayrıca belirlenen ihtiyaçlara yönelik olarak BM ve STK ortaklarının finansal gereksinimlerini ortaya koyarak kaynak tahsisini ve seferberliğini kolaylaştırır. 3RP, kapsamlı bir istişare süreciyle hazırlanır ve insani yardım ile kalkınma projelerini Mültecilerle ilgili Küresel Mutabakat (GCR) ruhuyla birleştirerek hanehalklarının, toplulukların ve kurumların dayanıklılığını artırmayı amaçlar.

Türkiye'de 2023-25 yılları için hazırlanan 3RP planı, geçici koruma altındaki Suriyeliler ile uluslararası koruma altındaki kişiler (Afganlar, Iraklılar, İranlılar ve diğer uyruklar) ve ev sahibi toplumun hassas durumdaki üyelerine yönelik koruma ve yardım sağlayan kamu kurumlarına desteği önceliklendirmektedir. UNHCR dahil 3RP ortakları, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile Geçici Koruma Yönetmeliği çerçevesinde, mültecilere, uluslararası koruma başvuru sahiplerine ve geçici koruma altındaki Suriyelilere yönelik kaliteli ve sürdürülebilir çok sektörlü hizmetlerin sunulmasında Türk Hükümeti’ne destek vermektedir.

Mültecilerin süresi uzayan yerinden edilmeleri nedeniyle temel ve koruma ihtiyaçlarının devam etmesi, buna ek olarak pandeminin devam eden etkileri ve ekonomik zorlukların özellikle mülteci haneler üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle 3RP müdahale stratejileri, mültecilerin sağlık, eğitim, istihdam ve sosyal hizmetler gibi ulusal sistemlere erişimlerini iyileştirmeyi ve gerektiğinde tamamlayıcı destek sunmayı, özellikle de kendi kendilerine yetebilmelerine yönelik yardımları hedeflemektedir.

Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta meydana gelen yıkıcı depremlerin ardından, 3RP ortakları, kamu kurumlarına erişim ve ulusal sistemlerin yetersiz kaldığı durumlarda tamamlayıcı ve özel desteklerle mültecilere ek yardım ve hizmetler sağlamıştır. 2024 yılında da devam eden insani ihtiyaçları karşılamak, mülteci ve sığınmacıların korunmasını ve çözüm olanaklarını desteklemek, ayrıca hükümetin toparlanma çabalarına yardımcı olmak amacıyla 3RP projeleri, depremden etkilenen mültecilerin yanı sıra ev sahibi toplulukların hassas üyelerine destek sağlamayı sürdürmektedir.

UNHCR aynı zamanda, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi doğrultusunda Türkiye’nin çabalarına BM desteğini yansıtan 2021-25 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma İş birliği Çerçevesi’ne (UNSDCF) aktif olarak katkı sunmaktadır. Mültecilerin ihtiyaçları ve özel durumları, UNSDCF kapsamındaki altı Sonuç Grubu’na ana akımlaştırılmıştır. UNHCR, Göç, Uluslararası Koruma ve Uyum konularını kapsayan Sonuç Grubu 3’e liderlik etmekte; diğer Sonuç Gruplarına da katkıda bulunarak, kimseyi geride bırakmama ilkesine uygun şekilde, kalkınma programlarında mültecilerin dahil edilmesini teşvik etmeyi ve savunuculuğunu yapmayı amaçlamaktadır.