چراغ‌های خورشیدی راهی برای امنیت پناهندگان در ایران
چراغ‌های خورشیدی راهی برای امنیت پناهندگان در ایران
خانواده‌هایی که در مهمانشهرهای پناهندگان در سراسر ایران زندگی می‌کنند، اکنون می‌توانند با خیالی آسوده عصرها به پیاده‌روی و دورهمی‌های اجتماعی بپردازند، زیرا امنیت در جامعه آنها بهبود یافته است. آنچه زمانی یک چالش بود، اکنون به حس جدیدی از امنیت و آزادی تبدیل شده است که نتیجه نصب چراغ‌های پیشرفته برای فضای عمومی در خیابان‌ها است.
با هماهنگی و همکاری نزدیک با سازمان ملی مهاجرت، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (کمیساریا) تعداد ۳,۶۰۱ چراغ خورشیدی در ۱۱ اردوگاه و چهار محله میزبان جمعیت بالای پناهندگان در ایران نصب کرده است تا به نگرانی‌های امنیتی به شیوه‌ای سازگار با محیط زیست و ایمن از لحاظ اقلیمی پاسخ دهد.
با روشن کردن خیابان‌ها پس از غروب آفتاب، چراغ‌های خورشیدی زندگی بیش از ۵۰,۰۰۰ پناهنده و هزاران ایرانی ساکن در همان مناطق را تغییر داده‌اند. اکنون ساکنان می‌توانند با اطمینان بیشتری به پیاده‌روی بروند و کودکان می‌توانند عصرها از بازی کردن لذت ببرند.
زهرا خاورى، پناهنده افغانستانی ساکن مهمانشهر پناهندگان تربت‌جام، تنها ۹۵ کیلومتر دورتر از مرز افغانستان، می‌گوید: «ما از امکانات اینجا راضی هستیم. بچه‌های ما اکنون می‌توانند شب‌ها بازی کنند. خیلی خوب است که در خیابان‌ها و کوچه‌ها احساس امنیت کنند.»
چراغ‌های خورشیدی همچنین مهمانشهرها را برای زنان و دختران امن‌تر کرده‌اند.
یومیکو تاکاشیما، نماینده کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در ایران می‌گوید: « پروژه چراغ‌های خورشیدی نمونه‌ای از قدرت راه‌حل‌های نوآورانه و پایدار در شرایط طولانی‌مدت پناهندگی است. این پروژه نه تنها امنیت و کیفیت زندگی پناهندگان و جامعه‌های میزبان را بهبود می‌بخشد، بلکه با تعهد جهانی ما به مسئولیت‌پذیری محیط زیستی نیز هم‌راستاست.»
توانمندسازی جامعه‌ها و تقویت فرصت‌های معیشتی با روشنایی خیابان دوست‌دار محیط زیست
چراغ‌های نصب‌شده در خیابان در مهمانشهرهای پناهندگان همچنین به طور قابل توجهی فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی را افزایش داده‌اند. با تمدید ساعات کاری، این چراغ‌ها به کسب‌وکارهای کوچک اجازه می‌دهند تا بیشتر از ساعات روشنایی روز فعالیت کنند و درآمد خود را افزایش دهند که باعث رشد اقتصادی و پایداری در جامعه می‌شود.
علاوه بر این، وجود مناطق دارای روشنایی مناسب باعث افزایش امنیت و تشویق به تعاملات اجتماعی و تقویت روابط درون جامعه و با مناطق همجوار می‌شوند. این همبستگی اجتماعی بهبودیافته می‌تواند منجر به همبستگی بهتر، حمایت متقابل و همکاری بین پناهندگان و جامعه میزبان شود که در نهایت محیطی فراگیرتر و مقاوم‌تر ایجاد می‌کند.
مبین لشکری، مهندس کمیساریا که مسئول اجرای این پروژه است، می‌گوید: «کمیساریا از بسیاری از خدمات عمومی ضروری برای جامعه مانند مدارس و مراکز بهداشت حمایت می‌کند. اما پروژه‌ای را به یاد نمی‌آورم که به این سرعت و به این شدت زندگی مردم را تغییر داده باشد. پناهندگان توسط پیمانکاران استخدام شده و بخش بزرگی از نیروی کار برای نصب چراغ‌ها را تأمین کردند. بدین ترتیب آنها نه تنها از دیدن نتیجه کار احساس رضایت کردند بلکه به آنها حس مالکیت و مشارکت داد.»
کمیساریا تلاش می‌کند تا با حمایت از دسترسی به خدماتی که استفاده پایدار از منابع طبیعی و محیط زیست سالم را ترویج می‌کنند، به افراد بیجا شده، بدون تابعیت و جامعه‌های میزبان کمک کند. استفاده از ۳,۶۰۱ چراغ خورشیدی انتشار گاز دی‌اکسیدکربن را سالانه به میزان ۱۵۲.۵ تن در ایران کاهش می‌دهد، معادل میزان کربنی که هر سال توسط ۷۲۰ هکتار جنگل جذب می‌شود.
چشم‌انداز بلندمدت این است که تا سال ۲۰۳۰، تعداد فزاینده‌ای از افراد بی‌جاشده و بدون تابعیت که از بحران‌های ناشی از تغییرات اقلیمی فرار کرده و در کشورهایی با آسیب‌پذیری اقلیمی زندگی می‌کنند، در برابر تاثیرات تغییرات اقلیمی محافظت شوند و به زندگی‌های خودکفا دست یابند.
این چشم‌انداز مطابق با «برنامه استراتژیک کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان برای اقدام اقلیمی ۲۰۲۴-۲۰۳۰ میلادی» است که با برنامه‌های اقدام اقلیمی چندساله برای هر منطقه پشتیبانی می‌شود. این پروژه بخشی از یک ابتکار سبزتر و وسیع تر است که در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد ۲۰۲۳ (COP28) پیشنهاد شده و با برنامه ملی ایران برای افزایش تولید برق سبز نیز هم‌راستا است.
در راستای ارتقای سلامت و افزایش فرصت‌های معیشتی پناهندگان در ایران، برای نصب پنل‌های خورشیدی در سرپناه‌ها برای تأمین روشنایی و برق رایگان برای ۸۰۰ خانواده برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است. همچنین، تأسیسات تصفیه فاضلاب در سه اردوگاه پناهندگان و پمپ‌های چاه آب خورشیدی در چهار اردوگاه دیگر نصب خواهند شد تا آب پاکیزه و بهداشت بهتر را برای حدود ۲۰,۰۰۰ پناهنده فراهم کنند.
چراغ‌های خورشیدی جدید در خیابان‌ها بخشی از تعهد کمیساریا و دولت ایران به حمایت و توانمندسازی پناهندگان است؛ مشارکتی که چهار دهه از آن می‌گذرد. تأثیر این اقدام فراتر از امنیت است و باعث تقویت ارتباطات اجتماعی، ایجاد فرصت‌های معیشتی در شب و ترویج حس عادی بودن زندگی در مهانشهرهای پناهندگان می‌شود.
با افزایش بی‌سابقه آمار بی‌جاشدگی در سراسر جهان که تا ماه مه ۲۰۲۴ میلادی به ۱۲۰ میلیون فرد رسیده است، چنین ابتکارهایی اهمیت راه‌حل‌های پایدار و بلندمدت برای پناهندگان را نشان می‌دهد. ایران که میزبان ۳.۸ میلیون پناهنده و افراد دارای وضعیت مشابه پناهندگی است، همچنان یک الگوی جهانی در پاسخگویی به نیازهای پناهندگان است و علیرغم چالش‌های اقتصادی، سیاست‌های فراگیر خود را حفظ کرده است.