رفتن به مدرسه حق هر کودک است. اطمینان از دسترسی پناهندگان به آموزش در قلب رسالت آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد در حمایت از جمعیت در حال افزایش سریع پناهندگان جهان است. بر اساس براوردها، حدود 7.9 میلیون پناهنده در سراسر جهان در سنین مدرسه بوده که نیمی از این کودکان پناهنده قادر به حضور در مدارس نیستند.
تمامی کودکان در ایران فارغ از وضعیت مدرک اقامتی خود، به آموزش ابتدایی و متوسطه دسترسی دارند. کودکان پناهنده فاقد مدرک و اتباع خارجی در کنار دانش آموزان ایرانی و طبق برنامه آموزشی ملی یکسان تحصیل می‌کنند.
کمیساریا با دولت ایران، به ویژه اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی و وزارت آموزش و پرورش جهت تسهیل دسترسی پناهندگان به تحصیلات با کیفیت در مقاطع ابتدایی و متوسطه همکاری تنگاتنگی دارند.
از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴، همه کودکان افغانستانی ساکن ایران که در سن تحصیل هستند، فارغ از وضعیت مدرک اقامتی خود اجازه یافتند در مدارس ابتدایی و متوسطه به تحصیل مشغول شوند. از سال ۱۳۹۵ کودکان پناهنده نیازی به پرداخت شهریه مدرسه مختص پناهندگان به مبلغ ۷۰ تا ۹۰ دلارندارند. این امر امکان دسترسی برابر به آموزش را برای همه فراهم می کند.
آموزش ابتدایی و متوسطه
در ایران، کمیساریا در ساخت مدارس در مناطق با جمعیت بالایی از پناهندگان مشارکت مالی انجام می دهد. بین سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸، کمیساریا از ساخت ۵۳ مدرسه حمایت نمود تا کودکان پناهنده، فاقد مدرک و ایرانی از فرصت یکسانی برای تحصیل برخوردار یاشند.
بر اساس آمار وزارت آموزش و پرورش، از۵۰۰،۰۸۰ کودک افغانستانی و عراقی که در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ مدارس ابتدایی و متوسطه ثبت نام نموده اند، تعداد ۱۸۵،۰۰۰ کودک فاقد مدرک هستند.
آموزش عالی
آموزش عالی نسلی از آینده سازان را پرورش می دهد که می توانند در یافتن راه حل هایی برای وضعیت پناهندگان پیش قدم شوند. همانگونه که در سند آموزش ۲۰۳۰(راهبردی برای آموزش پناهندگان) قید شده، آموزش عالی بخشی جدایی ناپذیر از رسالت امور حمایتی و راه حل کمیساریا است.
پناهندگان در ایران با اخذ پاسپورت و درخواست ویزای دانشجویی می توانند به آموزش عالی دسترسی داشته باشند. همچنین به لطف بورسیه تحصیلی دافی (DAFI)، دانشجویان دوره کارشناسی می توانند جهت تامین هزینه های تحصیل و کمک هزینه زندگی خود از این برنامه که کمیساریا با همکاری موسسه کنشگران توسعه پارس (PDA) اجرا می‌شود بهره مند شوند. در سال ۱۴۰۰، تعداد ۵۶۹ دانشجوی پناهنده از این بورسیه بهره مند شدند.
برنامه دافی (اقدام دانشگاهی آلبرت اینشتین آلمان برای پناهندگان) بورس تحصیلی است که به دانش آموزان پناهنده و بازگشت کننده واجد شرایط این امکان را داده تا در کشوری که به آن پناهنده شده اند و یا در کشور خود، در مقطع کارشناسی تحصیل نمایند. این برنامه از سال ۱۹۹۲ میلادی به لطف حمایت دولت های آلمان، دانمارک، جمهوری چک، کمیساریا و اهدا کنندگان خصوصی، بیش از ۱۸،۰۰۰ پناهنده جوان را در سراسر جهان جهت کسب تحصیلات عالی حمایت کرده است.
همچنین کمیساریا با همکاری با سازمان نهضت سواد آموزی، امکان دسترسی به کلاس های سوادآموزی را برای کودکان پناهنده بالای سن، کودکانی که ترک تحصیل نموده و بزرگسالان با هدف پیوستن مجدد این افراد به سیستم آموزش رسمی کشور فراهم می کند.
تاثیر بیماری کووید-۱۹ بر آموزش
در حالی که کودکان در تمامی کشورها با تأثیرات بیماری کووید-۱۹ بر تحصیل خود دست و پنجه نرم می کنند، کودکان پناهنده به طور ویژه متضرر شده اند. پیش از پاندمی، احتمال ترک تحصیل یک کودک پناهنده دو برابر بیشتر از یک کودک غیر پناهنده بود. این وضعیت رو به وخامت است زیرا بسیاری ممکن است به دلیل تعطیلی مدارس، پرداخت هزینه‌ها، لباس فرم یا کتاب، عدم دسترسی به فناوری یا به دلیل اشتغال جهت حمایت از خانواده‌شان، فرصتی برای از سرگیری تحصیل نداشته باشند.
از زمان شروع پاندمی در سال ۱۳۹۸، مدارس در ایران شیوه آموزش از راه دوررا برگزیده اند و کلاس‌ها بر روی بسترهای آنلاین برگزار شدند. این تغییر، دسترسی به آموزش را برای بسیاری از کودکان پناهنده که به امکانات دسترسی ندارند با مشکل مواجه کرده و آنها را در معرض خطر ترک تحصیل و کار کودک قرار می دهد. در اقدامی جهت کاهش تاثیرات منفی، کمیساریا با همکاری دولت تعداد ۲۱،۵۰۰ تبلت در اختیار دانش آموزان پناهنده قرار خواهد داد تا دسترسی آنها به آموزش آنلاین را تسهیل کند.
کمیساریا پیش بینی می کند که اگر از سوی جامعه بین المللی اقدام فوری و جدی جهت مقابله با تاثیرات فاجعه بار بیماری کووید-۱۹ بر آموزش پناهندگان انجام نشود، استعداد های بالقوه میلیون ها پناهنده جوان که در آسیب پذیرترین جوامع جهان زندگی می کنند، بیشتر مورد تهدید قرار خواهد گرفت.