COVID-19 sebebiyle daha da kritik seviyeye ulaşan fon eksikliği yerinden edilmiş insanları zor duruma sokuyor

COVID-19 krizi insani yardıma duyulan ihtiyacı küresel boyutta artırmaya devam ederken, UNHCR; BM Mülteci Örgütü, koruma ve yardım ihtiyacı içinde olan milyonlarca yerinden edilmiş kişi ve onlara ev sahipliği yapan toplumların kritik düzeydeki fon eksikliğinin yarattığı ekonomik zorluklarla yüzleştikleri konusunda uyarıyor.  

UNHCR, bu seneki küresel operasyonu için gereken 9,1 milyar dolar’ın şimdiye kadar sadece yüzde 49’unu (4,5 milyar Amerikan doları) aldı. Fon teminindeki bu büyük uçurumun sonuçları, şu anda dünyadaki mültecilerin %85’inden fazlasına ev sahipliği yapan düşük ve orta gelirli ülkeler için özellikle daha da yıkıcı. Bu ülkelerin bir çoğunda, pandemi ekonomilere zarar vermiş, ülke içinde yerinden edilme durumlarını artırmış ve sığınma hakkına erişimi azaltmıştır.

UNHCR tarafından bugün yayımlanan bir rapor, COVID-19’u, birçok ülkede mülteciler de dahil olmak üzere yerinden edilmiş nüfusun ihtiyaçlarını artıran ve aynı zamanda bu ihtiyaçları cevap vermesi çok daha güç bir hale getiren bir ‘kuvvet çarpanı’ olarak betimliyor.

İnsani yardım operasyonlarındaki kaynak kesintisinin dünyadaki milyonlarca insan için – özellikle kadınların ve çocukların daha yüksek riske maruz kalması, sağlık, barınma, su ve temizlik gibi hayati hizmetlerin ve birçok diğer temel yardım programının sekteye uğratması gibi çok yıkıcı etkileri olabilir.

Rapor, fon açığından özellikle etkilenen 10 duruma dikkat çekiyor: Afganistan, Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Orta Akdeniz rotası, Irak, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Somali, Güney Sudan, Suriye ve Venezuela. Buradaki durumlar, UNHCR’nin yıllık bütçesinin %56’sını oluşturuyor.

Fon eksikliğinin bir kısmı COVID-19’la birlikte gelen yeni ihtiyaçlardan kaynaklanıyorken, çoğu diğer durum pandeminin öncesine dayanıyor ve uzun süreli fon eksikliğinin yerinden edilmiş kişiler ve ev sahibi topluluklar üzerinde yaratabileceği etkiyi gözler önüne seriyor.

BM Mülteciler Yüksek Komiser Yardımcısı Kelly T. Celements, “Şiddet, zulüm ve iç çatışmalar milyonlarca insanı yerinden etmeye devam ederken, koronavirüs pandemisi  sektörlerin dengesini bozarak, milyonlarca kişinin zaten kırılgan durumdaki gelirlerini risk altına atıyor. Eşi benzeri görülmemiş bu zamanlarda, dünya odağını genişleterek yerinden edilmiş kişileri ve onların cömert ancak yeterince finanse edilemeyen ev sahiplerini unutmamalı. Desteği artırmanın zamanı geldi” yorumunu yaptı. 

Fon yetersizliği birçok programı şimdiden durma noktasına getirdi. Çocuk koruma programı, cinsel ve cinsiyete dayalı şiddet mağdurlarına destek, sağlık hizmetleri, eğitim, su, temizlik ve hijyen konularında yürütülen faaliyetler gibi diğer faaliyetlerse iptal edilmenin ya da yakın zamanda daha fazla fon ulaşmazsa küçülmeye gitmenin eşiğinde.

Örneğin, Güney Sudanlı mültecilere ev sahipliği yapan Uganda’daki yerleşkelerde yürütülen çocuk koruma ve psikososyal bakım hizmetleri fon yetersizliğinden dolayı bu yıl küçülmeye gitmek zorunda kaldı. Vaka çalışanı sayısının daha da azaltılması risk altındaki çocukların evlerine yapılan izleme ziyaretlerinden mahrum kalmaları anlamına gelecektir.

Fon yetersizliğinden dolayı UNHCR bu kış ayrıca Suriye’de bulunan hassas durumda olan yerinden edilmiş kişilere ve bölgedeki Suriyeli mültecilere sağladığı nakit yardımı ve yardım malzemelerinn dağıtılmasını içeren kış yardımını azaltmak ya da tamamıyla durdurmak zorunda kalacaktır.

Fon yetersizliği etkilerini çoktan göstererek, UNHCR’yi, Pakistan’ın Peşaver ilinde bulunan Shaukat Khanum Anma Kanser Hastanesi’ne sağladığı desteği Mart ayında kesmek zorunda bıraktı. Kanser tedavisinde kullanılan tıbbi ekipmanın sağlandığı programdan, hem Afgan mülteciler hem de ev sahibi topluluk üyeleri yararlanmaktaydı.

2020 Eylül ayı itibarıyla, fon yetersizliği UNHCR’nin Arjantin, Şili, Kolombiya ve Ekvador’un önemli sınır bölgeleri ile kentsel bölgelerinde yaşayan Venezuelalı ailelere yaptığı acil nakit yardımı, yardım çekleri ve temel yardım malzemeleri gibi destekleri sağlamasını engelleyecek.

Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde, 223 milyon dolarlık fon eksiği UNHCR’yi birçok sektördeki yardım programlarını kesmeye zorladı. Güney Kivu bölgesindeki kendi ülkeleri içinde yerinden edilmiş ailelere sağlanan acil barınma yardımı Ocak ayında durdu, ve Burundi ve Zambiya’da Kongolu çocuklar için yapılması planlanan sınıfların inşaatı beklemeye alındı.

UNHCR, daha fazla fonlamaya ek olarak, kaynakların ihtiyaçların en fazla olduğu bölgelere kanalize edilebilmesi için bağışların yapılma zamanı konusunda donörlerin esnek olması için de çağrıda bulunuyor.