27-05-2009
WIEDEŃ 27 maja (UNHCR) – Największy projekt, który UNHCR kiedykowiek realizował jednocześnie w kilku krajach w Europie na rzecz poprawy jakości decyzji azylowych wydawanych w pierwszej instacji, dobiegł połowy.
Podczas spotkania, które odbyło się w Wiedniu na początku maja, ewaluatorzy z Austrii, Bułgarii, Niemiec, Polski, Słowacji, Słowenii, Rumunii oraz Węgier przeanalizowali postępy projektu od września 2008 roku.
Współfinansowany przez Unię Europejską projekt, realizowany jest w kilku etapach: przez parę miesięcy ewaluatorzy obserwowali przesłuchania w sprawach o nadanie statusu uchodźcy i analizowali dokumentację spraw, aby stwierdzić ewentualne niedociągnięcia w procesie podejmowania decyzji w I instancji. Ustalenia dokonane podczas tych obserwacji były podstawą przygotowania rekomendacji dostosowanych indywidualnie do każdego z krajów, obejmujących także bezpośrednie działania przynoszące natychmiastowy efekt w zakresie jakości postępowania, takie jak warsztaty, programy szkoleniowe, praktyczne wskazówki oraz listy sprawdzające do wykorzystania przez osoby prowadzące postępowanie.
„Władze nie zawsze zgadzają się ze wszystkimi naszymi rekomendacjami”, mówi koordynator projektu Michael Ross, doświadczony sędzia azylowy z Kanady. „Jednak zawsze możemy liczyć na intensywną i konstruktywnę dyskusję o niedociągnięciach poszczególnych systemów i możliwych rozwiązaniach”.
Wiele zostało osiągnięte w czasie pierwszych ośmiu miesięcy wdrażania projektu. Podczas konferencji w Wiedniu, zarówno ewaluatorzy z ramienia UNHCR, jak i przedstawiciele władz krajowych wskazali na postępy, będące efektem projektu Quality Initiative widoczne we wszystkich krajach, w których jest on realizowany.
W ramach projektu Sebastiaan de Groot, Prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów Azylowych, został zaproszony do dokonania jego zewnętrznej ewaluacji. De Groot, który wział udział w konferencji, podkreślił entuzjazm ewalutorów i głębokie pozytywne zaangażowanie wszystkich uczestników. Ocenił, że konferencja była bardzo udana i stanowi dobrą podstawę do dalszych działań.
W czasie pozostałych dziewięciu miesięcy realizacji projektu, oprócz kontynuacji działań w pierwszej instancji będących głównym punktem ciężkości projektu, zostanie on uzupełniony o dzialania dotyczące postępowań prowadzonych także w drugiej instancji.
Projekt trwa osiemnaście miesięcy. Budżet na działania wynosi 500 tysięcy euro. Jest współfinansowany przez Unię Europejską i UNHCR.Trzy powszechne niedociągnienia w Europie ŚrodkowejUstalenia krajowych ewaluatorów w poszczególnych krajach były zróżnicowane, jednak niektóre obserwacje powtarzały się we wszystkich krajach. Stwierdzone problemy różniły się między sobą, przy czym trzy z nich mają charakter powszechny:
W początkowym okresie, osoby prowadzące postępowanie odnosily sie z rezerwą do obserwacji ich pracy przez ewaluatorów i prowadzonej analizy akt sprawy. Postawa ta zmieniała się wraz z upływem czasu, w miare jak urzędnicy zdawali sobie sprawe, że ewaluatorzy nie są jedynie kontrolerami, ale równorzędnymi ekspertami, ktorych porada jest konstruktywna i pomocna. Po wielu indywidualnych rozmowach i licznych spotkaniach, ewaluatorzy krajowi mogli stwierdzić, że początkowa nieufność ustąpiła podejściu nastawionemu na przyjazną współpracę. „Teraz zdarza się nawet, że osoby prowadzące postępowania same zwracają się do mnie telefonicznie, kiedy mają jakieś pytania”, powiedział jeden z krajowych ewaluatorów.Natychmiastowy skutek ulepszeń
Ustalenia projektu ASQAEM (Asylum System Quality Assurance and Evolution Mechanism) oparte są na ogromnej pracy badawczej. Przykładowo, w samej Słowacji dokonano monitoringu 120 przesłuchań, przeanalizowano 400 decyzji i przejrzano akta 100 spraw. Na podstawie tych ustaleń, na początku marca na Słowacji odbyła sie udana konferemcja z udziałem wszystkich osób wydających decyzje azylowe w kraju.
W Polsce krajowy ewaluator, współpracując z polskimi władzami azylowymi, zorganizował już trzy sesje szkoleniowe poświęcone całej gamie tematów. Opracowywane rekomendacje są szczegółowo omawiane z przedstawicielami władz, a następnie prezentowane osobom prowadzącym postepowania, podczas spotkań połączonych z dyskusją. Do tej pory wszystkie rekomendacje krajowego ewaluatora zostały przyjęte przez polskie władze.
W Austrii szczególny nacisk kładziony jest na postępowania prowadzone w sprawach małoletnich wnioskodawców bez opieki. Federalny Urząd Azylowy zaproponował bezpośrednie przekazywanie komentarzy, w miarę jak są formułowane, i na bieżąco podejmuje działania na rzecz rozwiązania stwierdzonych niedociagnięć.
W Rumunii zainicjowany został program wsparcia szkoleniowego, w którym doświadczeni pracownicy wspierają swpoich młpdszych stażem kolegów w trakcie prowadzenia postępowania. Ewaluator krajowy wraz z przedstawicielami rumuńskich władz azylowych zorganizował seminarium poświęcone jakości wydawanych decyzji, które odbyło się w kwietniu.
W Bułgarii zaplanowane na czerwiec szkolenie powinno przynieść bezpośredni efekt dla jakości pracy osób prowadzących postępowania.
Poprawa dostępu osób ubiegających się o status uchodźcy do pomocy prawnej jest główną rekomendacją wypracowaną w ramach projektu przez krajowego ewaluatora na Węgrzech.
W Słowenii rozwój projektu nieco się opóźnił w związku ze zmianami w składzie zespołu projektowego, jednak duża wola współpracy ze strony władz i ich zainteresowanie uzyskaniem wymiernych wyników, powodują, że wszelkie opóźnienia zostają w szybkim tempie nadrobione.
W Niemczech szczególny nacisk położony jest na kwestię rosnącej liczby małoletnich wnioskodawców przybywających do kraju. Ewaluator krajowy, współpracując z przedstawicielem niemieckiego Wydziału do Spraw Jakości, wypracowuje innowacyjne sposoby prowadzenia przesłuchań maloletnich wnioskodawców bez opieki. Jedno ze zrealizowanych działań polegało na nawiązaniu kontaktu z osobami, które jeszcze jako malołetnie ubiegały sie o nadanie statusu uchodźcy, z prośbą o przedstawienie ich odczuć w tym zakresie, co okazało się ze wszech miar udanym przedsięwzięciem.
„Urok projektu ASQAEM”, mówi Michael Ross, „leży w jego różnorodności”. O ile w całym regionie stosujemy tę samą metodologię i te same fundamentalne standardy rzetelności postępowania, bezpośrednie ich zastosowanie w poszczególnych krajach przebiega w zróżnicowany sposob, jednocześnie przynosząc doskonałe rezultaty.Uczestnicy projektu będą kontynuować ścisłą współpracę na rzecz zrealizowania wspólnego celu, którym jest najwyższa jakość procesu wydawania decyzji.Melita Šunjić, Budapeszt
————————————————————————-
Praktyczne działania na rzecz podniesienia jakości
W rezultacie pierwszej fazy projektu ASQAEM (Asylum System Quality Assurance and Evaluation Mechanism), w każdym z uczestniczących w projekcie krajów ewaluatorzy sformułowali zestaw rekomendacji, nastawionych na podniesienie jakości postępowań o nadanie statusu uchodźcy prowadzonych w I instacji. Oto przykłady najczęstszych rekomendacji:
Na początkowym etapie postępowania
Zapewnienie pomocy prawnej podczas wstępnych przesłuchań małoletnich wnioskodawców;
Ulepszenie metod oceny wieku wnioskodawców;
Poprawienie jakości ulotek informacyjnych dotyczących postępowania azylowego;
Szkolenia opiekunów małoletnich wnioskodawców dotyczące skutecznej reprezentacji interesów podopiecznych;
Oddzielenie dokumentów medycznych od akt sprawy uchodźczej.
Podczas wywiadu
Wyeliminowanie zakłóceń w pomieszczeniu, w którym odbywa się przesłuchanie (takich jak dzwonki telefonów);
Zadawanie w początkowej części przesłuchania pytań otwartych, a nie zamkniętych, aby wnioskodawca poczuł się bardziej komfortowo;
Nagrywanie przesłuchań, aby zapewnić dokładność zapisu;
Zapewnienie, że osoby ubiegające się o nadanie statusu uchodźcy mają szansę wyjaśnienia rozbieżności.
W uzasadnieniu decyzji
Konieczne jest dokonanie indywidualnej oceny wiarygodności wnioskodawcy i udokumentowanie jej w decyzji. Jeśli zeznania wnioskodawcy nie są spójne, należy najpierw podjąć próbę wyjaśnienia rozbieżności, zanim wiarygodność sprawy zostanie podważona;
Decyzja powinna wyraźnie wskazywać na informację o kraju pochodzenia i źródła pochodzenia tej informacji, które zostały wykorzystane przy rozstrzyganiu sprawy. Instytucja „powszechnie znanych informacji” powinna być stosowana jedynie w odniesieniu do obiektywnych faktów i zdarzeń, które nie budzą rozbieżnych ocen i wątpliwości;
Ocena sytuacji wnioskodawcy powinna być dokonywana indywidualnie. Orzecznictwo powinno być wykorzystywane jedynie do wsparcia indywidualnie dokonanej oceny.
Działania szkoleniowe
Zapewnienie szkoleń z zakresu prowadzenia przesłuchań małoletnich wnioskodawców;
Wsparcie osób wydających decyzje w radzeniu sobie ze stresem;
Szkolenie tłumaczy dla zapewnienia efektywnego przekazania wypowiedzi wnioskodawcy osobie prowadzącej postępowanie.
