Termin 'osoba ubiegająca się o nadanie statusu uchodźcy’ (asylum-seeker) jest często mylony z terminem 'uchodźca’ (refugee). Osoba ubiegająca się o nadanie statusu uchodźcy to ktoś, kto twierdzi, że jest uchodźcą i potrzebuje ochrony międzynarodowej przed prześladowaniem lub poważną krzywdą we własnym kraju. Każdy uchodźca jest początkowo osobą ubiegającą się o nadanie statusu uchodźcy, ale nie każdemu ubiegającemu się o status uchodźcy zostanie on ostatecznie nadany. W okresie oczekiwania na zatwierdzenie lub odrzucenie wniosku o nadanie statusu uchodźcy, osoby które go złożyły są nazywane 'osobami ubiegającymi się o nadanie statusu uchodźcy’, lub potocznie 'osobami ubiegającymi się o status uchodźcy’.
Termin 'osoba ubiegająca się o status uchodźcy’ nie zawiera żadnych domniemań, po prostu opisuje fakt, że dana osoba złożyła wniosek o udzielenie jej azylu. Krajowe systemy azylowe mają na celu określenie, które osoby ubiegające się o status uchodźcy rzeczywiście kwalifikują się do jego uzyskania. Osoby uznane w wyniku odpowiednich procedur za niebędące uchodźcami, ani niepotrzebujące innych form ochrony międzynarodowej (ochrona uzupełniająca), ani krajowej (w przypadku Polski – pobyt tolerowany), mogą być odesłane do kraju pochodzenia.
Skuteczność systemu azylowego jest kamieniem węgielnym w tym procesie. Jeśli system ten jest szybki, sprawiedliwy i skuteczny, każdej osobie ubiegającej się o status uchodźcy, która spełnia przesłanki wynikające z Konwencji Genewskiej, zostanie on przyznany, a te osoby, które nie wymagają ochrony międzynarodowej, nie będą z niej korzystać.
Między 2006 a 2010 r. zostało złożonych około 77 800 wniosków o azyl w siedmiu krajach (Bułgaria, Czechy, Węgry, Polska, Rumunia, Słowacja i Słowenia) objętych przez Regionalne Przedstawicielstwo UNHCR na Europę Środkową. W 2010 roku w tym regionie o status uchodźcy ubiegało się około 12 000 osób. Nieco ponad połowę wszystkich wniosków złożono w Polsce (6 540), a w następnej kolejności na Węgrzech (2 460), w Bułgarii (1 030), Rumunii (860), na Słowacji (540) i w Czechach (460). Słowenia, najmniejsze państwo w regionie, zarejestrowała najmniejszą liczbę wniosków, tj. około 210 w 2010 roku.
Główne kraje pochodzenia osób ubiegających się o status uchodźcy znacznie się różnią w zależności od państwa w którym składany jest wniosek. Większość osób poszukujących schronienia w państwach Europy Środkowej pochodzi z Federacji Rosyjskiej, Afganistanu, Gruzji, Iraku, Pakistanu, Serbii i Turcji.
