Praktyka przyznawania azylu osobom uciekającym przed prześladowaniami na obce terytorium jest jedną z najstarszych cech cywilizacji. Wzmianki o niej można znaleźć w pismach tworzonych 3500 lat temu, podczas rozkwitu pierwszych wielkich imperiów na Bliskim Wschodzie, takich jak imperium Hetytów, Babilończyków, Asyryjczyków i starożytnych Egipcjan.
Ponad 3 tysiące lat później ochrona uchodźców stała się podstawowym zadaniem UNHCR – organizacji powstałej, aby objąć ochroną uchodźców, w szczególności tych czekających na powrót do domu pod koniec II wojny światowej.
Zgodnie z Konwencją z 1951 r. dotyczą uchodźców, będącej od sześciu dekad dokumentem o fundamentalnym znaczeniu dla ochrony uchodźców, uchodźcą jest osoba, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych, przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa”.
Od momentu powstania w 1950 r. UNHCR zaoferował ochronę i pomoc dziesiątkom milionów uchodźców na całym świecie.
Uchodźcy nie są objęci ochroną przez własne państwo – często to właśnie rząd tego państwa grozi im prześladowaniem. Jeżeli inne państwa nie przyjmą uchodźców na swoje terytorium i nie udzielą im pomocy, mogą skazać ich na śmierć lub na życie w ukryciu, bez możliwości przetrwania i bez przysługujących im praw.
Najważniejszym celem ochrony uchodźców jest znalezienie trwałego sposobu, który pozwoli uchodźcom na odbudowanie życia w godności i w pokoju. Istnieją trzy sposoby, w jaki UNHCR może udzielić pomocy: poprzez lokalną integrację, powrót do ojczyzny lub przesiedlenie do państwa trzeciego, w sytuacji gdy uchodźca nie może pozostać w kraju udzielającym mu schronienia.
W Europie Środkowej liczba osób, które uzyskały status uchodźcy lub zostały objęte inną formą ochrony międzynarodowej wahała się w latach 2007 -2009 od 3500 do 4400 rocznie.
