15-03-2006
WARSZAWA, 15 marca (UNHCR) – UNHCR przeprowadziło bezprecedensowy dialog z uchodźcami w 40 krajach świata. W Europie Środkowej przeprowadzono w sumie 112 dyskusji oraz dziesiątki rozmów indywidualnych.
Program Promocja zagadnień płci, wieku i różnorodności (Age, Gender and Diversity Mainstreaming – AGDM) to próba uzyskania uporządkowanej opinii uchodźców na temat programów pomocy, które są dla nich przeznaczone.
„Planowanie na rzecz uchodźców musi w pierwszej kolejności oznaczać planowanie wraz z uchodźcami, słuchanie ich, by określić ich potrzeby i problemy, a następnie realizację działań mających na celu ich ochronę i wsparcie”, podsumował cele tego badania Lloyd Dakin, Przedstawiciel Regionalny UNHCR na Europę Środkową.
Rozmowy z uchodźcami prowadzone są od lat. Nowość programu polega na bardzo systematycznym podejściu, jak i skali przedsięwzięcia. Został on przeprowadzony jednocześnie w 40 krajach świata, m.in. w Polsce, Słowenii, na Słowacji i Węgrzech.
UNHCR zainicjował cykl spotkań, angażując w rozmowy przedstawicieli władz i organizacji pozarządowych. W Polsce w programie uczestniczyli przedstawiciele Urzędu do spraw Repatriacji i Cudzoziemców, Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego, Polskiej Akcji Humanitarnej oraz Stowarzyszenia Interwencji Prawnej.
Osobno rozmawiano z kobietami, osobno z mężczyznami – grupy podzielono też ze względu na wiek. Wszystkie rozmowy odbyły się jesienią zeszłego roku.
Problemy sygnalizowane przez uchodźców i osoby ubiegające się o status są różne w różnych krajach. W Polsce dzieci ubiegające się o status uchodźcy masowo nie chodzą do szkół. Na Węgrzech cudzoziemcy ubiegający się o status boją się o swoje bezpieczeństwo i nie znają swoich praw, na Słowacji narzekają na to, że prawie nikt nie otrzymuje ochrony, a w Słowenii skarżą się na przeludnienie ośrodków.
Podczas opracowywania koncepcji programu AGDM, eksperci do spraw uchodźców założyli, że problemy, z jakimi borykają się uchodźcy będą znacząco zróżnicowane pod względem płci, wieku i pochodzenia etnicznego respondentów. W Europie Środkowej okazało się jednak, że czynnikiem decydującym jest status prawny osób biorących udział w badaniu. To status prawny jednostki wpływa na wszystkie aspekty jej życia, takie, jak prawo do wolności i bezpieczeństwa, edukacji i zatrudnienia, na możliwość znalezienia mieszkania, uzyskania dostępu do opieki zdrowotnej.
Główne problemy sygnalizowane przez cudzoziemców w Polsce to:
– brak dostępu do edukacji dla znacznej liczby dzieci ubiegających się o status uchodźcy (ponad połowa dzieci nie chodzi do szkoły);- niewystarczająca oferta socjalna w ośrodkach. W niektórych polskich ośrodkach nie ma przedszkoli, boisk, placów zabaw, bibliotek, dostępu do komputera ani żadnej innej propozycji spędzania wolnego czasu;- trudna sytuacja ekonomiczna osób ubiegających się o status, jak i osób objętych ochroną – de facto bieda. Wielu cudzoziemców nie ma na przykład ciepłej odzieży;- trudna sytuacja osób niepełnosprawnych;- brak informacji na temat praw cudzoziemców w Polsce (m.in. na temat procedury azylowej);- niewystarczająca opieka medyczna, szczególnie dla kobiet w ciąży;- brak poczucia bezpieczeństwa (wielu mieszkańców ośrodków dla uchodźców nie czuje się w nich bezpiecznie, m.in. ze względu na małą liczbę personelu);- uznani uchodźcy skarżą się na brak możliwości znalezienia pracy i mieszkania.
Rozmowy z osobami, którym przyznano prawo do pobytu tolerowanego wskazują, że ta grupa znajduje się w Polsce w wyjątkowo trudnej sytuacji. Osoby, którym przyznano status tolerowany tracą prawo do pomocy społecznej udzielanej osobom starającym się o status uchodźcy – nie otrzymują jednak środków przeznaczonych na integrację, jakie przysługują uchodźcom. Często znajdują się w krytycznej sytuacji.
