04-11-2014
Warszawa, 4 listopada 2014 (UNHCR) – Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców rozpoczyna dziś światową kampanię „I Belong”, której celem jest likwidacja bezpaństwowości.- zjawiska, które powoduje, że miliony ludzi bez obywatelstwa są pozbawione podstawowych praw. Ostateczne wymazanie problemu bezpaństwowości wydaje się dziś coraz bardziej prawdopodobne, bo w ostatnich latach odnotowaliśmy duży wzrost liczby Państw, które przystąpiły do dwóch ważnych Konwencji ONZ.
Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców António Guterres, Specjalna Wysłanniczka UNHCR Angelina Jolie i ponad 20 znanych osobistości wystosowali dziś list otwarty, w którym stwierdzają, że 60 lat po uzgodnieniu przez ONZ, że bezpaństwowcom należy się ochrona, „nadszedł czas, by temu zjawisku położyć kres”.
Na całym świecie jest co najmniej 10 milionów bezpaństwowców, a co 10 minut na świat przychodzi dziecko bez obywatelstwa. Takim osobom często odmawia się praw i świadczeń, które dla ludzi z obywatelstwem są oczywiste.
„Bezpaństwowość może oznaczać życie bez prawa do edukacji, opieki medycznej czy legalnego zatrudnienia; życie bez możliwości swobodnego poruszania się i bez żadnej nadziei na przyszłość”, czytamy w liście otwartym. „Bezpańśtwowość jest nieludzka. Wierzymy, że nadszedł czas, by skończyć z tą niesprawiedliwością”.
Angelina Jolie była jedną z pierwszych sygnatariuszek listu otwartego. „Brak obywatelstwa oznacza, że wy i wasze dzieci nie macie tożsamości, paszportu, prawa głosu i tylko minimalne, bądź zerowe możliwości zdobycia wykształcenia. Likwidacja bezpaństwowości pozwoli naprawić tę straszliwą niesprawiedliwość. Dla rządów na całym świecie to jednocześnie obowiązek i okazja, by skończyć z tym wykluczaniem.
W większości przypadków bezpaństwowość jest bezpośrednim skutkiem dyskrimacji ze względu na pochodzenie etniczne, religię czy płeć. Dziś 27 państw zabrania kobietom przekazywania obywatelstwa swoim dzieciom. Takie rozwiązanie tworzy łańcuch bezpaństwowości, który ciągnie się przez całe pokolenia.
Kampania UNHCR rusza w czasie, gdy pojawia się coraz więcej sygnałów, że zmienia się podejście społeczności międzynarodowej do problemu bezpaństwowości. Jeszcze trzy lata temu Konwencję z 1954 roku o statusie bezpaństwowców i Konwencję z 1961 roku o ograniczaniu bezpaństwowości ratyfikowało zaldwie 100 państw. Dziś jest ich 144, co oznacza, że osiągnięcie masy krytycznej może być w naszym zasięgu.
Na świecie pojawiają się jednak nowe ogniska bezpaństwowości. Z powodu wojen w Republice Środkowoafrykańskiej czy Syrii miliony ludzi zostało wewnętrznymi przesiedleńcami albo uchodźcami. Na wygnaniu urodziły się dziesiątki tysięcy dzieci i UNHCR współpracuje z władzami krajów, które przyjmują uchodźców w celu wydawania tym dzieciom świadectw urodzeń. To, że wielu uchodźców nie ma dokumentów tożsamości, albo że ojcowie zaginęli, może stanowić dla ich dzieci przeszkodę w udowodnieniu, że są obywatelami danego kraju.
Wspólnie z United Colors of Benetton UNHCR stworzyło kampanię pod hasłem „I Belong”, której celem jest zwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej na niszczycielskie skutki bezpaństwowości. Benetton, znany ze wspierania kampanii społecznych, opracował treść kampanii i stworzył dla niej stronę internetową. Wspomiany list otwarty będzie na niej pełnił rolę petycji, której celem będzie zebranie 10 milionów podpisów wyrażających poparcie dla idei likwidacji zjawiska bezpaństwowości w ciągu kolejnych 10 lat.
UNHCR publikuje dziś również Raport Specjalny w sprawie Bezpaństwowości, który ukazuje skutki tego zjawiska, oraz 10-punktowy Plan Działań na rzecz Likwidacji Bezpaństwowości, którego celem jest rozwiązanie sytuacji kryzysowych i doprowadzenie do sytuacji, w której każde nowo narodzone dziecko będzie miało obywatelstwo.
„Bezpaństwowcy czują, że samo ich istnienie jest już przestępstwem”, powiedział António Guterres. „Mamy historyczną okazję, by skończyć z bezpaństwowością w ciągu 10 lat i przywrócić nadzieję milionom ludzi. Nie możemy ich zawieść”.
Problem bezpaństwowości jest drażliwy w niektórych krajach, ale w innych wystarczy zmiania kilku wyrazów w prawie o obywatelstwie. W ciągu minionej dekady dzięki takim zmianom ponad 4 miliony ludzi uzyskało albo odzyskało swoje obywatelstwo. W 2008 roku dzięki orzeczeniu Sądu Najwyższego w Bangladeszu 300 tysięcy osób posługujących się językiem urdu przestało być bezpaństwowcami. A w Kirgistanie od 2009 roku 65 tysięcy obywateli byłego ZSRR otrzymało kirgiskie obywatelstwo.
2014 rok to 60. rocznica uchwalenia Konwencji o statusie bezpaństwowców, która wraz z Konwencją z 1961 roku o ograniczaniu bezpaństwowości tworzy międzynarodową podstawę prawną do likwidacji bezpaństwowości. Wierzymy, że przy odpowiedniej dozie dobrej woli ten problem da się rozwiązać. I w odróżnieniu od wielu innych problemów, przed którymi stoją dziś rządy, da się go rozwiązać jeszcze w tym pokoleniu.
Informacje dodatkowe:
List otwarty, Globalny Plan Działania i Raport Specjalny można pobrać ze strony http://unhcr.org/stateless2014/ (link należy skopiować i wkleić w przeglądarkę)
Strona kampanii UNHCR ibelong.unhcr.org (link należy skopiować i wkleić w przeglądarkę)
