21-06-2011
Urodzony w Norwegii w 1861 roku, Fridtjof Nansen był naukowcem, polarnikiem, dyplomatą, politykiem i humanistą charakteryzującym się głębokim współczuciem dla bliźnich.
Nansen stał się pionierem w dziedzinie nauk stosowanych, interesował się zoologią, biologią morską, oceanografią, geologią, antropologią i socjologią.
Będąc jeszcze dwudziestolatkiem, Nansen prowadził w 1888 pierwsze przejście przez Grenlandię na nartach, co miało być pierwszą z wielu jego odkrywczych przygód. Jego dążenie do wiedzy zaprowadziło go do Arktyki i Antarktyki, a w 1893 wyruszył w trzyletnią arktyczną podróż na pokładzie statku Fram. Ponieważ statek dryfował przez lód, Nansen wraz z towarzyszem zdecydowali się na przejście do Bieguna Północnego, dochodząc bliżej niż ktokolwiek inny wcześniej.
Jego zdolności intelektualne były nie mniej zdumiewające. W wieku 26 lat ukończył pracę doktorską dotyczącą ośrodkowego układu nerwowego człowieka. Ale Nansen został również zapamiętany i doceniany za pionierskie prace na rzecz uchodźców.
W 1920 r., tuż po zakończeniu I wojny światowej, Nansen został szefem norweskiej delegacji do Ligi Narodów w Genewie, a stanowisko to piastował aż do śmierci w 1930 roku. Wkrótce został odpowiedzialny za pierwsze zadanie humanitarne Ligi na dużą skalę – repatriację 450 tysięcy jeńców wojennych. Udało mu się to dzięki zapewnieniu wsparcia rządów i agencji wolontariackich.
Uznany jako charyzmatyczny przywódca, Nansen w 1921 roku został przez Ligę Narodów mianowany na pierwszego Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców. Natychmiast podjął się ogromnego zadania repatriacji setek tysięcy uchodźców, jak również pomocy im w uzyskaniu statusu prawnego i osiągnięciu niezależności ekonomicznej.
Nansen przyznawał, że jednym z głównych problemów, przed jakimi stają uchodźcy, jest brak międzynarodowo uznanych dokumentów tożsamości, co z kolei komplikuje ich wnioski azylowe. Norweski wizjoner wprowadził tak zwany „paszport Nansena”, który stał się pierwszym instrumentem prawnym wykorzystywanym do międzynarodowej ochrony uchodźców.
Międzynarodowy Czerwony Krzyż i wiele rządów następnie poprosiło go o zorganizowanie programu pomocy dla milionów ofiar klęski głodowej w Rosji w latach 1921-1922. Za swoją pracę Nansen otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1922 roku. Nagroda pieniężna została wykorzystana na zapewnienie pomocy humanitarnej na Ukrainie.
Brał udział w negocjacjach, które doprowadziły do traktatu w Lozannie w 1923 między rządami Grecji i Turcji. Później starał się pomóc w rozwiązaniu kryzysu w Armenii.
Podczas swojej kadencji jako Wysoki Komisarz, Nansen ustanowił wysoki standard działań na rzecz uchodźców i był przykładem dla wszystkich pracujących na rzecz działań humanitarnych.
Nansen niestrudzenie pracował na rzecz uchodźców, odnosząc zarówno porażki, jak i sukcesy. Smuciły go dowody ludzkiej obojętności wobec cierpienia innych. Powiedział kiedyś, że „uchodźcy uważani za nieznośny ciężar, stanowią ogromne bogactwo”. Ale jego namiętna wiara w potencjał ludzi nie zawsze była podzielana.
Nansen zmarł w 1930 w wieku 69 lat. W 1954 roku UNHCR ustanowił na jego cześć nagrodę jego imienia. Nagroda przyznawana jest osobie lub grupie osób za wybitne zasługi na rzecz uchodźców. W 2000 r. Fridtjof Nansen został wybrany Norwegiem Tysiąclecia przez mieszkańców Norwegii.