8 kwietnia to Międzynarodowy Dzień Romów. Poznajcie Radę, która wspiera liczną społeczność romskich uchodźców z ogarniętej wojną Ukrainy.
Rada ma 47 lat i po ucieczce z powodu wojny w Ukrainie zajęła się pomaganiem romskim uchodźcom z Ukrainy, którzy trafili do Polski. © UNHCR/Tarik Argaz
Rada ma 47 lat i nigdy nie myślała, że będzie pracować jako pełnoetatowa tłumaczka i mediatorka kulturalna dla międzynarodowej organizacji poza swoim krajem ojczystym, Ukrainą.
Kiedy z powodu wojny uciekła z trojgiem z sześciorga swoich dzieci, przybyła do Polski, gdzie z trudem znalazła odpowiednie mieszkanie dla swojej rodziny.
„Na początku byliśmy zdezorientowani i nie wiedzieliśmy, dokąd iść, ale dzięki pomocy różnych organizacji i wolontariuszy udało nam się znaleźć wyjście z trudnej sytuacji”.
W szczytowym momencie kryzysu uchodźczego większość schronisk zbiorowych była przepełniona, a Rada czuła, że brakuje jej prywatności w otwartych przestrzeniach wypełnionych obcymi ludźmi, łóżkami i walizkami. Bywało, że musieli pakować cały swój dobytek i przenosić się z jednego schroniska do drugiego, aby znaleźć lepsze warunki. Dlatego Rada postanowiła, że zrobi wszystko, by znaleźć pracę, aby móc wynająć mieszkanie dla rodziny.
Umiejętność czytania i pisania przez Radę, a także znajomość trzech języków, pozwoliły jej ubiegać się o różne stanowiska.
„Nie rzuciłabym szkoły, gdyby nie moja zmarła matka cierpiąca na poważną chorobę”, mówi Rada.
Wtedy nie miała innego wyjścia, jak zostać w domu i pomagać w codziennych czynnościach.
„Pamiętam, że moi nauczyciele z 9 klasy zawsze byli zadowoleni z moich ogólnych wyników, ale moim ulubionym przedmiotem była przede wszystkim matematyka”.
Kiedy dołączyła do UNHCR, Rada przejęła tłumaczenie wszelkich informacji dostępnych dla uchodźców z języka polskiego lub ukraińskiego na język romski, a także zajęła się doradzaniem, jak skutecznie komunikować się z różnymi społecznościami romskimi, z poszanowaniem pewnych różnic kulturowych. Ponadto regularnie odwiedza ośrodki dla uchodźców, aby udzielać informacji społeczności romskiej i pomaga innym uchodźcom zrozumieć, jakie usługi są dla nich dostępne w Polsce.
Jej mąż i dwie zamężne córki dołączyły do niej w Polsce, a jej młodsze dzieci uczą się polskiego, aby w przyszłym roku zapisać się do szkoły.
Zapytana o życie w Polsce, Rada promiennie się uśmiecha.
„W Polsce wszystko mi się podoba i jesteśmy wdzięczni Polakom za to, że przyjęli nas w tak trudnym momencie” – mówi z entuzjazmem. „Dali nam schronienie, kiedy nie było nas na nic stać. Nie zostawili nas na ulicy i nie zawiedli”.
Międzynarodowy Dzień Romów obchodzony co roku 8 kwietnia zbiega się w tym roku z Wielkanocą. będzie to czas dla Rady, aby pogratulować swoim rówieśnikom i świętować z członkami rodziny, jednocześnie poznając nowe lokalne tradycje wielkanocne.
Uchodźcy romscy nadal spotykają się ze stygmatyzacją i dyskryminacją w całej Europie, dlatego potrzebny jest dalszy dialog społeczny i działania na rzecz podnoszenia świadomości, aby promować dostęp do praw i usług dostępnych dla tej społeczności.
W Polsce działają różne organizacje wspierające społeczność romską, m.in. Fundacja w Stronę Dialogu oraz Centralna Rada Romów, z którą współpracuje UNHCR. Obie organizacje promują wielokulturowość, niedyskryminację i podnoszą świadomość na temat społeczności romskiej, zwalczając nietolerancję, stereotypy i stygmatyzację.
At 47 years of age, Rada never thought she would be working as a full-time translator and cultural mediator for an international organization outside her home country, Ukraine.
When she fled the war with three of her six children, she arrived in Poland where she struggled to find adequate accommodation for her family.
“At first, we were disoriented and didn’t know where to go, but thanks to different associations and volunteers we managed to find our way”.
At the peak of the refugee crisis, most collective shelters were overcrowded, and Rada felt she lacked privacy in the wide-open spaces filled with strangers, beds and suitcases. Sometimes they had to pack all their belongings and move from one shelter to another to find better conditions, for which Rada decided to invest all efforts in finding a job to be able to rent an apartment for the family.
Rada’s ability to read and write, as well as speaking three languages, allowed her to apply for different job opportunities.
“I wouldn’t have dropped school if it were not for my late mother suffering from a serious medical condition.”
She then had no other option than staying at home to help with activities of daily living.
“I remember that my 9th grade teachers were always satisfied with my overall results, but my favourite subject was mathematics above all others.”
When she joined UNHCR, Rada took over the translation of all information available for refugees from Polish or Ukrainian to Romani language, as well as advising on how to efficiently communicate with the different Roma communities while respecting some cultural differences. In addition, she regularly visits collective centres to provide information to the Roma community, and helps other refugees understand which services are available to them in the country.
Today, her husband and her two married daughters have joined her in Poland, and her younger kids are learning Polish to enrol in school next year.
When asked about their life in Poland, a bright smile draws on Rada’s face.
“I like everything in Poland, and we are grateful to Polish citizens for welcoming us in such a difficult moment,” said Rada with enthusiasm. “They provided us with shelter when we could not afford anything. They did not leave us in the street and did not let us down.”
International Romani Day, marked every April 8, coincides with Easter this year. It will be a time for Rada to congratulate her peers and celebrate with family members, while learning new local Easter traditions.
Roma refugees still face stigma and discrimination across Europe, and further social dialogue and awareness-raising efforts are needed to promote access to rights and services available for this community.
In Poland, different organisations are present and provide support to the Roma community, including Towards Dialogue Foundation and the Central Roma Council, with which UNHCR is collaborating. Both organizations promote multiculturalism, non-discrimination and raise awareness about the Roma community, combating intolerance, stereotypes, and stigmatisation.
