© Młody Afgańczyk przygotowuje setki maseczek chroniących przed COVID-19 dla francuskiej wioski, 17 czerwca 2020 r. © UNHCR/Kate Thompson-Gorry
UNHCR, Agencja ONZ ds. Uchodźców, wzywa Francję, która sprawuje obecnie prezydencję Rady Unii Europejskiej, oraz Czechy, które obejmą prezydencję w lipcu, aby jednym ze swoich priorytetów uczyniły lepszą ochronę uchodźców w Europie i na świecie.
Choć wiele krajów UE stosuje się do europejskich i międzynarodowych praw człowieka oraz przepisów i zasad dotyczących uchodźców, w 2021 roku nadal miały miejsce sytuacje, w których osoby ubiegające się o azyl były wypychane przemocą poza granice UE (tzw. praktyki pushback). Praktyki te stanowią zagrożenie dla życia tych osób i podważają podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do ubiegania się o azyl.
Przybierające na sile ksenofobiczne narracje polityczne oraz fizyczne i prawne utrudnianie przedostania się do krajów europejskich w celu ubiegania się o azyl na terenie Unii odbierają ludziom prawo do uciekania przed wojną, konfliktami i prześladowaniami.
„Prawo do ubiegania się o azyl jest podstawowym prawem człowieka. Należy go przestrzegać, w szczególności w sytuacjach nadzwyczajnych lub czasach kryzysu” – powiedział Gonzalo Vargas Llosa, Przedstawiciel UNHCR ds. UE. „Unia Europejska jest Unią opartą na praworządności, a ostatnio zbyt często obserwujemy wprowadzające podziały i upolitycznione poglądy oraz praktyki, które służą uchylaniu się od zobowiązań w zakresie udzielania azylu. Mieszane przepływy uchodźców i migrantów stanowią wyzwanie dla systemów azylowych. Wyzwania te jednak nigdy nie usprawiedliwiają działań, które są sprzeczne z międzynarodowym prawem i negują zobowiązania w zakresie udzielania azylu”.
Komisja Europejska zaproponowała Pakt o migracji i azylu, zaprezentowany we wrześniu 2020 roku, który oferuje możliwości zastąpienia dotychczasowego podejścia do azylu i migracji w UE, które opiera się na doraźnych działaniach w odpowiedzi na poszczególne sytuacje kryzysowe, wspólnym podejście, które będzie bardziej kompleksowe, lepiej zarządzane i łatwiejsze do zaplanowania, zarówno na terenie Unii, jak i poza jej granicami. Konieczne jest jak najszybsze zakończenie praktyk wypychania osób ubiegających się o azyl, ustanowienie Niezależnych Krajowych Mechanizmów Monitorowania w celu badania takich przypadków, a także działania na rzecz zintensyfikowania poszukiwań, ratownictwa oraz zapewnienia bezpiecznego zejścia na ląd dla osób uratowanych na morzu. Liczba uchodźców i migrantów przybywających do Europy jest na poziomie, którym jesteśmy w stanie zarządzać, zatem teraz jest odpowiedni czas na wspólne działania.
UNHCR zachęca prezydencje do promowania zrównoważonej reformy systemu azylowego i realizacji postępów w obszarze takich kluczowych kwestii jak wewnętrzna solidarność Unii, odpowiednie warunki przyjmowania uchodźców, a także sprawiedliwe i szybkie procedury azylowe, umożliwiające szybkie określenie, które osoby wymagają ochrony międzynarodowej, a które jej nie potrzebują, przy zachowaniu środków ochrony prawnej. Równie ważnym elementem rzetelnego i dobrze zarządzanego systemu jest umożliwienie godnego powrotu osobom, które pragną powrócić do swoich krajów pochodzenia, oraz tym, co do których nie stwierdzono konieczności udzielenia ochrony międzynarodowej.
W świetle braku porozumienia co do wspólnych unijnych ram systemu azylowego, UNHCR obawia się, że w dalszym ciągu będą miały miejsce szkodliwe praktyki, w tym propozycje wyłączenia lub outsourcingu zobowiązań w zakresie udzielania azylu na rzecz innych krajów. Takie działania byłyby sprzeczne z duchem konwencji w sprawie statusu uchodźców i globalnego porozumienia w sprawie uchodźców, w związku z czym podważałyby zasadę ochrony uchodźców.
„W czasach, gdy liczba przymusowo przemieszczonych na świecie jest rekordowo wysoka, a potrzeby w zakresie pomocy humanitarnej rosną, oraz, co najważniejsze, gdy liczba osób przybywających do UE pozostaje nadal na poziomie, jakim jesteśmy w stanie zarządzać, UE powinna na nowo postawić na solidarność – wobec ludzi, między państwami i wobec krajów, które przyjmują większość uchodźców” – powiedział Vargas Llosa. „Ludzie znajdujący się w rozpaczliwej sytuacji będą zawsze szukali sposobów na przedostanie się do bezpiecznego miejsca – niezależnie od tego, jak duże napotkają po drodze przeszkody, czy to fizyczne, czy też prawne. Zarządzanie granicami, wspólne ponoszenie odpowiedzialności i przestrzeganie praw człowieka nie wykluczają się nawzajem”.
Jako że niemal 90% uchodźców mieszka w krajach o niskim lub średnim dochodzie, UNHCR zachęca kraje sprawujące prezydencję do wzmacniania globalnej solidarności poprzez wspieranie krajów i regionów przyjmujących większość wysiedlonych osób.
UNHCR pozostaje w gotowości do wspierania krajów sprawujących prezydencję, instytucji unijnych i państw członkowskich w zakresie wzmacniania ochrony uchodźców w UE i na całym świecie.
Z zaleceniami UNHCR dla francuskiej i czeskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w 2022 roku można zapoznać się w tym miejscu.
W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji należy kontaktować się z następującymi osobami:
