Allerlei cijfers en statistieken over vluchtelingen en asielzoekers vliegen je om de oren. Maar wat is waar?
Sinds het kabinet is gevallen over het beperken van gezinshereniging vliegen er, nog meer dan daarvoor, allerlei getallen in de rondte over vluchtelingen en asielzoekers.
UNHCR checkt de meest besproken cijfers.
Politici en de media strooien met cijfers over vluchtelingen en asielzoekers. Over bijvoorbeeld het werkelijke dan wel te verwachten aantal asielzoekers, hoeveel familieleden van vluchtelingen er jaarlijks naar Nederland komen, en het aantal Oekraïense vluchtelingen. Maar ook over wat de aankomst van vluchtelingen zou betekenen voor de woningmarkt en het onderwijs.
UNHCR wil, ook met het oog op de aanstaande verkiezingscampagnes, graag duidelijkheid scheppen omtrent de cijfers en aantallen die rondgaan in de media. Voor het checken van cijfers en feiten baseren wij ons alleen op bronnen van de overheid (o.a. het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), het ministerie van Justitie en Veiligheid) of cijfers die UNHCR zelf verzamelt.
Bekijk ook onze begrippenlijst voor uitleg over de gebruikte termen
Waar of niet waar: In 2023 komen er 67.000 asielzoekers naar Nederland
Het cijfer dat in 2023 misschien wel het vaakst genoemd werd, is dat van het te verwachte aantal asielzoekers dat naar Nederland zou komen in 2023. Volgens de Meerjaren Productie Prognose (MPP) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid zou het gaan om 67.000 mensen (het ‘midden scenario’). Het is UNHCR onduidelijk waarop deze cijfers gebaseerd zijn.
Het totale aantal asielzoekers en nareizende gezinsleden was in 2023 nagenoeg gelijk aan dat van 2022. Het aantal eerste asielaanvragen lag in 2023 iets hoger, maar het aantal gezinsleden van vluchtelingen lag iets lager dan in 2022.
Conclusie: niet waar
Waar of niet waar: het beperken van gezinshereniging voor oorlogsvluchtelingen zal het migratiecijfer sterk naar beneden brengen
En daarmee de druk op de woningmarkt en het onderwijs verlichten
Het kabinet is gevallen over onenigheid over het beperken van de migratie naar Nederland. Met name over het beperken van gezinshereniging voor vluchtelingen die hun land zijn ontvlucht voor oorlog (oorlogsvluchtelingen).
Het totale aantal personen wat in 2022 naar Nederland migreerde komt volgens cijfers van het CBS en de IND uit op 390.000 personen. Dat betreft mensen die naar Nederland kwamen voor bijvoorbeeld werk, hun gezin, studie of asiel. Dit aantal was hoger dan in voorgaande jaren, maar deze stijging komt met name door de 87.000 vluchtelingen uit Oekraïne, die 22,3% van de totale immigratie naar Nederland uitmaakten.
Asielzoekers maakten slecht 9% van het geheel uit, en ‘nareizigers’ (familieleden van vluchtelingen) nog geen 3%.
Gezinshereniging
In 2022 kwamen er 10.930 familieleden van vluchtelingen naar Nederland. In 2023 zijn dat er tot nu toe 4.582. Maar hoe verhoudt zich dat tot de totale gezinsmigratie?
Als je kijkt naar alle gezinsmigratie als onderdeel van de totale migratie naar Nederland in 2022, dan zijn dat ongeveer 70.250 familieleden. Dat zijn familieleden van vluchtelingen (‘nareizigers’), van non-EU-immigranten en EU-immigranten. De familieleden van vluchtelingen maken hier 15% (10.930 mensen) van uit. De andere ongeveer 60.000 familieleden die zich in Nederland vestigden in 2022 zijn geen vluchtelingen. Zij vestigden zich in Nederland omdat hun moeder, vader of partner in Nederland woont of werkt als migrant.
Ook uit deze cijfers blijkt dat de familieleden van vluchtelingen niet zorgen voor de grootste druk op woningbehoefte en het onderwijs in Nederland.
Conclusie: niet waar
Waar of niet waar: “Nederland vangt veel meer vluchtelingen en asielzoekers op dan andere Europese landen”
In de media en onder politici leeft soms de gedachte dat Nederland veel meer vluchtelingen opvangt of sneller een vergunning verleent dan andere EU-landen. In 2022 deden ruim 35.000 asielzoekers een eerste aanvraag bij de IND in Nederland. Vaak wordt geconstateerd dat zij ook allemaal in Nederland mogen blijven, maar dat is niet waar.
Momenteel zijn de wachttijden bij de IND erg lang. Omdat de procedure van asielzoekers momenteel tussen de een en twee jaar duurt, is het lastig om per jaar aan te geven hoeveel asielzoekers een status krijgen. Veel aanvragen worden niet in hetzelfde jaar behandeld als het jaar waarin de aanvraag is gedaan.
Een beter beeld krijg je als je naar de gemiddelden kijkt over de laatste negen jaar (2014-2022). Gemiddeld kwamen er in de afgelopen negen jaar zo’n 24.000 asielzoekers per jaar naar Nederland. 11.230 asielzoekers kregen een verblijfsvergunning van de IND. Gemiddeld genomen mocht dus iets minder dan 50% van alle asielzoekers uiteindelijk in Nederland blijven wonen als vluchteling.
Conclusie: niet waar
Waar of niet waar: “Nederland verleent veel meer asielzoekers een verblijfsvergunning dan andere Europese landen”
Is het waar dat Nederland meer asielzoekers een vluchtelingenstatus verleent dan buurlanden? Om een dergelijke vergelijking te maken moeten we kijken naar hoeveel asielvergunningen Nederland en andere EU/EFTA-landen hebben verleend per hoofd van de bevolking.
In 2022 heeft Nederland bijna één vergunning verleend per 1.000 inwoners. Hiermee staat Nederland achter Oostenrijk (2,3), Duitsland (1,9) en Zwitserland (1,1) en gelijk met België. Bovendien zit Nederland niet ver af van het gemiddeld aantal verleende vergunning van alle EU-landen per hoofd van de bevolking, dichtbij Frankrijk en Italië.
Het is dus niet het geval dat Nederland van alle EU-landen de meeste vergunningen per hoofd van de bevolking verleent. Nederland zit in de buurt van het EU-gemiddelde.
Conclusie: niet waar