Er is meer actie nodig om de benarde situatie van miljoenen mensen over de hele wereld die nog steeds geen staatsburgerschap hebben, op te lossen. UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie, dringt hierop aan, zeven jaar na de lancering van de #IBelong Campagne om staatloosheid te beëindigen.
Een voorheen staatloos gezin toont hun nieuw verkregen identiteitsdocumenten in hun huis in Dushanbe, Tadzjikistan. © UNHCR/Didor Saidulloyev
“Er is de afgelopen jaren aanzienlijke vooruitgang geboekt, maar regeringen moeten meer doen om de gaten in wetten en beleid te dichten die miljoenen mensen staatloos blijven maken of ervoor zorgen dat kinderen staatloos worden geboren,” aldus de VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen Filippo Grandi.
Staatloosheid, de situatie waarbij je door geen enkel land als staatsburger wordt erkend, treft miljoenen mensen over de hele wereld. Staatlozen hebben vaak geen toegang tot de meest essentiële basisrechten, zoals de mogelijkheid om naar school te gaan, legaal te werken, toegang te krijgen tot gezondheidszorg, te trouwen of de geboorte van een kind te registreren.
Sinds UNHCR in 2014 de #IBelong Campagne lanceerde om te pleiten voor een einde aan de wereldwijde staatloosheid, hebben meer dan 400.000 staatlozen in 27 landen de nationaliteit verkregen. En tienduizenden mensen in Azië, Europa, Afrika en Amerika zijn op weg naar burgerschap als gevolg van nieuw aangenomen wetswijzigingen.
In de afgelopen zeven jaar zijn 29 landen toegetreden tot de Verdragen inzake Staatloosheid, wat wijst op een sterkere politieke wil om een einde te maken aan staatloosheid.
Staatloosheid heeft vele oorzaken die doorgaans het gevolg zijn van gaten of gebreken in de nationaliteitswetten en hoe deze worden uitgevoerd. Discriminatie – ook op basis van etniciteit, religie en geslacht – is een belangrijke oorzaak van staatloosheid.
Omdat ze niet als staatsburgers worden erkend, worden staatlozen vaak wettelijke rechten of basisvoorzieningen ontnomen. Dit maakt hen kwetsbaar voor discriminatie, uitbuiting en misbruik. Ze hebben mogelijk ook geen toegang tot COVID-19-tests, -behandeling of -vaccinatie en hebben mogelijk weinig ondersteuning of bescherming voor klimaatrisico’s.
veelgestelde vragen over staatloosheid
Regeringen hebben de macht om wettelijke en beleidshervormingen door te voeren die staatlozen op hun grondgebied kunnen helpen het staatsburgerschap te verwerven of staatloosheid te voorkomen, soms met een relatief eenvoudige juridische wijziging. Het blijft een gemakkelijk te vermijden en oplosbaar probleem.
UNHCR’s tien jaar durende #IBelong Campagne roept overheden op om staatloosheid tegen 2024 te beëindigen.
Precies 10 jaar na de publicatie van ons rapport ‘Staatloosheid in Nederland’, waarin we de regering opriepen zo snel mogelijk een procedure in te richten om staatloosheid vast te stellen, is er nog steeds geen procedure. Nederland komt daarmee verplichtingen die voortvloeien uit twee internationale staatloosheidsverdragen niet na.
Wel ligt er inmiddels een wetsvoorstel voor de inrichting van zo’n procedure bij de Tweede Kamer. Helaas kent dit wetsvoorstel een aantal grote gebreken. Mensen die als staatloos worden vastgesteld krijgen bijvoorbeeld nog steeds geen verblijfsvergunning. Zij staan op alle fronten buitenspel: ze mogen niet werken, geen opleiding volgen en geen zorgverzekering afsluiten. Ze leven zonder een huis te kunnen huren of vrij te kunnen reizen.
Het is ongekend dat de Nederlandse regering denkt dat staatlozen kunnen terugkeren naar een land, terwijl vast staat dat geen enkel land hen erkent als onderdaan.
We hebben goede hoop dat het wetsvoorstel wordt aangenomen en Nederland zich binnenkort bij de landen voegt met een vaststellingsprocedure voor staatloosheid. Mochten de gebreken in het wetsvoorstel niet worden hersteld, dan zal UNHCR blijven pleiten voor een procedure die staatlozen uiteindelijk ook het recht geeft om een leven in Nederland op te kunnen bouwen.
Wereldwijd telt UNHCR 4,2 miljoen staatlozen in zo’n 94 landen. Aangezien de meeste landen geen gegevens over staatloosheid verzamelen, wordt aangenomen dat het werkelijke cijfer aanzienlijk hoger ligt.
Tot op heden zijn 96 landen partij bij het VN-Verdrag inzake de status van staatlozen uit 1954 en 76 bij het VN-Verdrag ter beperking van staatloosheid uit 1961.
Sinds de start van de #IBelong Campagne:
Deel op Facebook Deel op Twitter
