Nu wereldwijd alle zeilen worden bijgezet om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan, hebben veel landen maatregelen genomen om hun grenzen te reguleren. Vliegreizen en het oversteken van grenzen worden beperkt. UNHCR roept EU-landen op goede voorbeelden uit de praktijk te volgen en hun inspanningen om in deze moeilijke tijden asielsystemen te handhaven, te verdubbelen.
Een Afghaanse asielzoeker staat met twee van zijn kinderen in een opvangcentrum in Fylakio, Griekenland, februari 2020. © UNHCR/Achilleas Zavallis
Het is bemoedigend dat bijna twee derde van de Europese landen manieren heeft gevonden om hun grenzen effectief te managen en tegelijkertijd toegang te verlenen aan mensen die asiel zoeken. Medische controles aan de grenzen, gezondheidscertificering of tijdelijke quarantaine bij aankomst zijn enkele voorbeelden hiervan.
“Vluchtelingen en asielzoekers staan bij ons centraal. Vanuit dit oogpunt hebben we een aantal praktische aanbevelingen opgesteld om nationale asielsystemen te ondersteunen. Ook blijven we onze expertise bieden aan overheden,” aldus Pascale Moreau, UNHCR’s regionale directeur voor Europa.
Maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, zoals fysieke afstand, reisbeperkingen en het verbod op bijeenkomsten, hebben gevolgen gehad voor de werking van asielsystemen in Europa, zoals nieuwe asielaanvragen, documentatie, statusbepaling of uitspraken. De gevolgen kunnen ernstig zijn voor zowel de betrokken personen als de landen zelf. Als er bijvoorbeeld geen nieuwe asielaanvragen worden geregistreerd, is het verblijf van mensen niet gereguleerd en hebben ze geen toegang tot basisbijstand en gezondheidsdiensten. Wanneer de asielprocedures worden opgeschort, zullen de nationale autoriteiten bij hervatting voor grote uitdagingen komen te staan, of, erger nog, het risico lopen eerdere investeringen in nationale asielstelsels te verliezen.
De meeste Europese landen erkennen de risico’s van dergelijke nadelige gevolgen en hebben hun asielstelsel aangepast aan de huidige situatie. De registratieprocedures zijn vereenvoudigd, aangepast om schriftelijke of elektronische indiening mogelijk te maken, en de uitgifte van documentatie wordt geautomatiseerd. Anderen hebben interviewfaciliteiten aangepast naar COVID-19 voorschriften, of testen met interviewen op afstand, bijvoorbeeld via video, om door te gaan met asielprocedures.
De opvangcapaciteit voor nieuwkomers staat in een aantal Europese landen al langere tijd onder druk – wat nu wordt verergerd door de COVID-19-noodsituatie. Het risico op virusoverdracht is extra groot in overvolle opvangvoorzieningen of gesloten ruimtes, zoals in vreemdelingendetentie. Een aantal staten heeft gedetineerde asielzoekers overgebracht naar veiligere opvangvoorzieningen. Er zijn proactieve maatregelen genomen om de omstandigheden in opvangfaciliteiten te verbeteren om overdracht van het virus te verkleinen. Sommigen hebben snel extra tijdelijke opvangcapaciteit gecreëerd om drukke faciliteiten te ontlasten, waarbij prioriteit wordt gegeven aan de verplaatsing van risicogroepen, zoals ouderen.
“We erkennen de enorme uitdagingen als gevolg van de gezondheidscrisis, en dringen er bij landen op aan hun levensreddende inspanningen voort te zetten om vluchtelingen en migranten in nood op zee te redden,” aldus Moreau. “Er mag geen twijfel zijn als het gaat om het redden van levens. We mogen mensen die wanhopig op zoek naar veiligheid onze grenzen bereiken, of dat nu op het land of op zee is, nooit de rug toekeren, of terugsturen naar het gevaar waar ze voor zijn gevlucht.”
De opvangcapaciteit in Europese landen waar vluchtelingen en migranten aankomen moet vergroot worden. Maar er zijn meer inspanningen nodig, zoals solidariteit vanuit de hele EU en het bieden van hervestigingsplaatsen.
Nu Europa de COVID-19 maatregelen begint te versoepelen, zijn er risico’s, maar ook kansen. Maatregelen genomen in tijden van tegenspoed kunnen bijdragen aan de opbouw van veerkrachtigere asielsystemen voor de toekomst.
“We moeten dergelijke kansen collectief omarmen, bijvoorbeeld het digitaal registeren van asielaanvragen, methodes om te interviewen op afstand, of inspanningen om asielprocedures sneller en eerlijker te laten verlopen,” aldus Moreau. “UNHCR is gastgemeenschappen en staten dankbaar voor de geboden ruimte voor asiel in Europa, in tijden van verhoogde risico’s voor de volksgezondheid.”
Door gebruik te maken van de goede praktijken die in heel Europa worden toegepast, heeft UNHCR’s Regionale Bureau voor Europa een overzicht van goede praktijken en praktische aanbevelingen opgesteld. Deze bieden staten praktische ondersteuning bij het waarborgen van toegang tot grondgebied en asiel, het aanpakken van reisbeperkingen of het effectief communiceren met asielzoekers en vluchtelingen over COVID-19-risico’s.
Deel op Facebook Deel op Twitter
