Onvertelde verhalen vertellen is de rode draad in haar leven. UNHCR is trots Jouman als high-profile supporter te verwelkomen.
Jouman Fattal © Roeltje van de Sande Bakhuyzen
In het theater vindt Jouman Fattal het podium en de nuance die ze nodig heeft om de verhalen te vertellen van mensen zónder podium. De Syrische actrice is bezig aan een opmars in de Nederlandse film en theaterwereld, waar ze haar stem gebruikt om werelden te verbinden.
Door hun politiek activisme liepen Joumans ouders gevaar in Syrië. Ze worden opgepakt en moeten naar de gevangenis. Als ze vrijkomen, vluchten ze weg uit Syrië. Ze willen dat hun dochter Jouman opgroeit in veiligheid. Ze komen in het asielzoekerscentrum in Crailo terecht waar de toen 4-jarige Jouman een zusje krijgt, dat gekscherend het “azc-kind” wordt genoemd. Als het gezin Fattal zich na een paar jaar in Weesp vestigt in een eigen huis, begint een nieuw hoofdstuk in hun leven. Haar ouders willen zo snel mogelijk aan het werk, maar moeten eerst hun diploma’s omzetten zodat ze ook in Nederland geldig zijn. Het gezin zet de schouders eronder, maar integratie is moeilijk. Je wordt als nieuwkomer niet zomaar geaccepteerd. Toch heerst er ook dankbaarheid voor de veiligheid en kansen in Nederland.
Een verdrietige periode breekt aan in 2011, Jouman is dan 19 jaar oud. De burgeroorlog in Syrië ontvlamt in alle hevigheid en Jouman heeft moeite met haar rol als toeschouwer van het leed van haar landgenoten. De afstand tot haar leeftijdsgenoten in Syrië voelt als onoverbrugbaar. “Zij vochten voor hun vrijheid en hun leven, terwijl op de Toneelschool iedereen met zichzelf bezig was,” zegt ze. Door het opzetten van inzamelingsacties zetten haar ouders zich in voor vluchtelingen en ook Jouman zoekt naar manieren van zingeving en hoe ze haar steentje kan bijdragen. Zo organiseert ze theater waar mensen ook met elkaar in gesprek kunnen gaan. En samen met spoken word-artiest Luan Buleshkaj geeft ze poëzie- en theaterlessen aan kinderen in asielzoekerscentra. Haar groene ogen glimmen. “Het gaf zo veel voldoening dat we met weinig taal zo veel voor elkaar konden betekenen.”
De lessen die ze gaf in de azc’s waren het startsein voor Jouman om met haar passie en talent voor theater onderbelichte verhalen te vertellen. Zo komt theaterstuk Schuld van de grond over een jonge gevluchte Jezidische vrouw die in Nederland geconfronteerd wordt met haar verleden. “Het verhaal van de dader en de focus op Nederlandse IS-strijders die naar Syrië afreizen, kennen we nu wel,” licht Jouman toe. “Toneelschrijver Timen Jan Veenstra en ik vonden het tijd om het verhaal van de slachtoffers in de spotlights te zetten.” Het is haar debuut als regisseur bij Toneelgroep Maastricht en voor het decor reist haar team af naar Irak om kleden te kopen die gemaakt zijn door Jezidi-vrouwen van de Free Yezidi Foundation. Deze stichting zet zich in voor de rechten en het welzijn van de Jezidi–gemeenschap in Irak en de diaspora. Schuld is voor Jouman een manier om te reflecteren op oorlog, vrijheid en het schuld-vraagstuk. “Timen werkt nu achter de schermen aan een tv-serie van dit theaterstuk, hopelijk gaat dat lukken.”
Jouman op de UNHCR boot tijdens de Amsterdam Canal Parade 2023. © UNHCR/Tim Mai Tan
Momenteel is Jouman te zien in de NPO-kinderserie “Saïd & Anna” als moeder van Saïd. Saïds ouders hebben een Repairshop waar kapotte spullen een nieuw leven krijgen. “In deze serie komen veel thema’s samen die voor mij belangrijk zijn,” vertelt Jouman. “Duurzaamheid om mee te beginnen, maar ook het feit dat het gezin van Saïd een vluchtelingengezin is, zonder dat dat het hoofdonderwerp van de serie is. Als je goed kijkt, zijn er Arabische invloeden in het decor terug te vinden, en acteur George Tobal en ik spreken soms op de achtergrond Arabisch, maar “Saïd & Anna” gaat primair over de creativiteit van twee kinderen.”
De subtiliteit van de aanwezigheid van een vluchtelingengezin in “Saïd & Anna” spreekt haar aan. Het hoeft allemaal niet zo aan de oppervlakte te liggen of schreeuwerig te zijn, dat past niet bij haar. Dat blijkt ook uit haar keuze voor onderbelichte en onbekende verhalen. “Misschien wil ik deze onvertelde verhalen wel graag voor het voetlicht brengen, omdat ik zelf ook niet altijd die aansluiting heb gevoeld,” denkt Jouman hardop. “Als mensen vragen waar ik vandaan kom, volstaat “Weesp” meestal niet.” Haar lach is ingetogen, ze weet dat er werk aan de winkel is als het gaat om inclusie. Jouman beseft ook dat zij een podium heeft om zich uit te spreken voor gemarginaliseerde groepen. In augustus 2023 stapt ze daarom trots op de Prideboot van UNHCR tijdens de Canal Parade in Amsterdam. “Ook mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap voelen zich vaak niet gehoord of gezien,” zegt Jouman. In ANNE+, een serie over een lesbische jonge vrouw, speelde Jouman de rol van Sara. “Voor veel mensen is hun geaardheid een reden om hun thuisland te ontvluchten,” zegt Jouman. “Dat is de reden waarom ik een sterke connectie voel met UNHCR. Zij beschermen alle vluchtelingen wereldwijd, ongeacht wie je bent of wat je verhaal is.”
Deel op Facebook Deel op Twitter
