UNHCR ziet dat het woord “migrant” steeds vaker wordt gebruikt als overkoepelende term voor migranten en vluchtelingen. Wat is het precies het verschil? En waarom is het belangrijk om het onderscheid aan te duiden? UNHCR legt het uit.
Een Venezolaanse familie loopt op 3 december 2021 langs de snelweg die parallel loopt aan de grens met Chili, in de zuidelijke regio Tacna van Peru. © UNHCR/Raul Garcia Pereira
Alle mensen die reizen verdienen volledige erkenning van hun mensenrechten en waardigheid. Er bestaan natuurlijk wel verschillende redenen waarom mensen hun thuisland verlaten. Door deze verschillende redenen ontstaan uiteenlopende internationale juridische verplichtingen die van toepassing zijn op mensen wiens leven in gevaar was, is, of van wie het leven in gevaar komt als ze terugkeren.
Volgens de definitie zijn vluchtelingen mensen die hun huizen verlaten uit angst voor vervolging, conflict, geweld, ernstige mensenrechtenschendingen of andere gebeurtenissen die de openbare orde ernstig verstoren, en daarom veiligheid zoeken in een ander land. Ze hebben “internationale bescherming” nodig van een ander land wanneer hun eigen land hen niet kan of wil beschermen.
Ze maken gebruik van een fundamenteel, universeel recht:namelijk het recht op asiel. Volgens het internationaal vluchtelingenrecht is iemand een vluchteling zodra ze aan bovenstaande definitie voldoen, zelfs als ze nog wachten op formele erkenning door landen of UNHCR.
Overheden hebben specifieke verplichtingen ten opzichte van vluchtelingen onder internationaal recht, waaronder:
In sommige landen hebben vluchtelingen mogelijk toegang tot andere vormen van legaal verblijf, waaronder overeenkomsten over vrij reizen, werkvergunningen of studentenvisa, en kunnen er zo voor kiezen om geen asiel aan te vragen. Deze verblijfsvormen hebben echter geen invloed op hun behoefte aan of recht op internationale bescherming.
Asielzoekers zijn mensen die van plan zijn om bescherming te zoeken, of wachten op een beslissing over hun verzoek om internationale bescherming. Overheden hebben de verplichting ervoor te zorgen dat iedereen die hun grenzen nadert en asiel nodig heeft, toegang heeft tot hun grondgebied. Hoewel niet elke asielzoeker uiteindelijk als vluchteling zal worden erkend, moet elke persoon die een asielclaim indient een eerlijke behandeling van die claim krijgen.
Migranten worden niet zo specifiek gedefinieerd onder het internationaal recht. De term wordt gebruikt om te verwijzen naar mensen die ervoor kiezen om een grens over te steken, niet vanwege directe bedreigingen van vervolging, ernstig letsel of de dood, maar echt alleen om andere redenen, zoals werk, onderwijs of hereniging met familie. Andere complexe factoren kunnen ook meespelen, zoals het ontvluchten vanmilieurampen, hongersnood of extreme armoede.
Mensen die hun land om deze redenen verlaten, hebben in principe geen behoefte aan internationale bescherming, aangezien zij – in tegenstelling tot vluchtelingen – nog steeds de bescherming van hun eigen land zouden krijgen wanneer zij in het buitenland zijn en wanneer zij terugkeren.
Over de hele wereld vindt steeds vaker “gemengde migratie“ plaats, waarbij vluchtelingen en migranten via dezelfde routes over zee en landsgrenzen reizen. Hoewel hun juridische status en motivaties verschillen, kunnen zij onderweg soortgelijke gevaren tegenkomen – waaronder geweld, misbruik en uitbuiting door mensensmokkelaars, criminelen of gewapende groepen.
Hoewel dergelijke incidenten die buiten landen van herkomst plaatsvinden een “migrant” niet automatisch in een “vluchteling” veranderen (omdat de vluchtelingenstatus afhangt van het onvermogen van een individu om naar huis terug te keren vanwege het gevaar, geweld of letsel waarvoor zij zijn gevlucht), moeten alle landen een humane en op rechten gebaseerde benadering hanteren bij het ontvangen van mensen aan hun grenzen.
Dit wil zeggen dat zij ervoor moeten zorgen dat mensen die internationale bescherming nodig hebben (vluchtelingen) snel toegang kunnen krijgen tot asiel, en dat slachtoffers van mensenhandel of mensenrechtenschendingen – of het nu vluchtelingen of migranten zijn – snel worden geïdentificeerd en ondersteuning krijgen.
Het onderscheid tussen vluchtelingen en migranten is al lang wereldwijd erkend – van de vastgelegde reeks wetten die vorige eeuw specifiek zijn ontwikkeld voor vluchtelingen (het Vluchtelingenverdrag van 1951 en het Protocol van 1967, evenals andere wettelijke teksten zoals het Vluchtelingenverdrag van de OAU uit 1969), tot de recentere New York Declaration for Refugees and Migrants en de twee afzonderlijke kaders die het heeft voortgebracht – het Global Compact on Refugees en het Global Compact for Migration.
UNHCR ziet een toenemende en zorgwekkende trend in het publieke debat, de media en statistische rapporten waar het woord “migrant” wordt gebruikt als overkoepelende term voor zowel migranten als vluchtelingen. Het fout gebruiken van deze termen is niet alleen onnauwkeurig, maar kan ook ernstige gevolgen hebben voor mensen die internationale bescherming nodig hebben. Het onjuist verwijzen naar vluchtelingen en asielzoekers als migranten (of als “illegalen” of “ongedocumenteerden“):
Verwijzen naar zowel “vluchtelingen als migranten” is de juiste manier om de specifieke behoeften van mensen in gemengde bewegingssituaties te erkennen. Dit maakt een juiste identificatie en reactie voor mogelijk, waarbij vluchtelingen toegang krijgen tot asiel en kwetsbare migranten de op maat gemaakte ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. In bredere zin zouden vluchtelingen en migranten gezamenlijk moeten worden aangeduid als “individuen”, “mensen” of “mensen die onderweg zijn”.
Deel op Facebook Deel op Twitter
