De oorlog in Oekraïne gaat al het derde jaar in. En al die tijd leven miljoenen vluchtelingen in onzekerheid. Ook de humanitaire omstandigheden in het land zelf blijven nijpend.
Halyna staat in haar vernielde huis in het dorp Shevchenkove, Mykolaiv Oblast. Ondanks grote zorgen gloort er een beetje hoop, haar huis wordt met bouwmaterialen van UNHRC gerepareerd. © UNHCR/Alina Kovalenko
“Twee jaar van massale verwoestingen, voortdurende beschietingen en raketaanvallen hebben diepe sporen achtergelaten in de levens van de Oekraïners”, stelt UNHCR Europa directeur Philippe Leclerc tijdens een persconferentie. “De bevolking heeft het zwaar te verduren. Voor velen is dit ook niet de eerste kennismaking met oorlog en ontheemding. Deze week is het namelijk ook tien jaar geleden dat de oorlog in Oost-Oekraïne begon.”
Op dit moment zijn er bijna 6,5 miljoen mensen het land uit gevlucht en ongeveer 3,7 miljoen hebben binnen de landsgrenzen hun woning moeten verlaten. Zo’n 40 procent van de bevolking heeft dringend humanitaire hulp en bescherming nodig.
Met de onzekerheid over het verdere verloop van de oorlog, is ook de situatie voor vluchtelingen en ontheemden onzeker. Hun leven staat in de wachtstand. Kunnen ze terug naar huis? Wanneer? En staat hun huis er nog? Of moeten ze ergens anders een nieuw leven opbouwen? UNHCR deed een onderzoek naar de intenties en mogelijkheden van deze groep mensen: ‘Lives on Hold: Intentions and perspectives of refugees, refugee returnees and internally displaced people from Ukraine’. Hieruit blijkt dat de meerderheid van de Oekraïense vluchtelingen en binnenlands ontheemden (respectievelijk 65 en 72 procent) op een dag naar huis wil terugkeren. Dit percentage is echter gedaald ten opzichte van een eerdere studie. Meer mensen geven aan dat ze niet zeker zijn vanwege de aanhoudende oorlog. De heersende onveiligheid in Oekraïne is de voornaamste factor die hun terugkeer tegenhoudt. Daarnaast vormen het gebrek aan werk en huisvesting belangrijke zorgen.
Een hoofdprioriteit voor UNHCR is het repareren van kapotgeschoten huizen in Oekraïne. Tot nu toe zijn meer dan 27.500 huizen hersteld. “Huisvesting is een belangrijke stap voor mensen om terug te keren, maar er zijn meer zorgen”, vervolgt Leclerc. “In ons onderzoek vertelde meer dan de helft van de mensen die terugkeerden dat er minder kans op werk is dan ze dachten. Terwijl het vinden van werk juist voor veel vluchtelingen een reden was om hun gastland weer te verlaten, omdat ze daar geen baan kunnen krijgen. Ook kwetsbare groepen mensen, zoals ouderen of mensen met een handicap, zien vaak geen andere mogelijkheid dan terugkeer, omdat er in hun gastland te weinig kans op passende zorg voor ze is.”
lees meer over de situatie in Oekraïne
Een belangrijke drijfveer om definitief naar huis terug te keren, is gezinshereniging. Zo blijkt ook uit het rapport. Deze vluchtelingencrisis wordt namelijk gekenmerkt door een grote mate van familiescheiding, waarbij veel mannelijke familieleden in Oekraïne blijven. Meer vluchtelingen brengen tegenwoordig korte bezoeken aan Oekraïne, ongeveer 50 procent vergeleken met 39 procent vorig jaar. Voornamelijk om familieleden te bezoeken, maar ook om eigendommen, zoals huizen of gronden, te controleren. Deze bezoeken kunnen helpen om een weloverwogen besluit te nemen over terugkeer. Dit beschreven we al eerder in UNHCR’s Position on Voluntary Returns to Ukraine.
UNHCR dringt er bij opvanglanden op aan om flexibel om te gaan met korte bezoeken van vluchtelingen aan Oekraïne. Bezoeken van minder dan drie maanden mogen geen invloed hebben op de wettelijke status van vluchtelingen en hun rechten in het gastland. De bescherming en behoeften van vluchtelingen moeten worden gewaarborgd totdat zij op vrijwillige basis naar huis kunnen keren.
Leclerc: “Humanitaire hulp blijft onverminderd nodig. Vluchtelingen in de buurlanden, ontheemden en de bevolking in de frontgebieden hebben blijvend onze steun nodig. Om te overleven, te herstellen en hun leven weer op te bouwen. Terwijl de actualiteit van deze oorlog soms even naar de achtergrond verdwijnt, verdwijnt de nood niet. Oekraïners leven dagelijks met de gevolgen van deze oorlog en mogen niet vergeten worden.”
Deel op Facebook Deel op Twitter
