Er is dit jaar wereldwijd belangrijke vooruitgang geboekt om de verwoestende impact van staatloosheid te helpen oplossen. Vandaag gaat UNHCR’s #IBelong-campagne om staatloosheid wereldwijd te beëindigen zijn tiende jaar in.
Barke Hamisi groeide staatloos op als onderdeel van de Keniaanse Pemba-gemeenschap. Ze werd juridisch medewerker zodat ze kon helpen vechten voor de erkenning van de Pemba als Kenianen. © UNHCR/Charity Nzomo
In 2023 hebben de Kirgizische Republiek en de Republiek Moldavië wettelijke maatregelen ingevoerd om staatloosheid bij de geboorte te helpen voorkomen. Portugal heeft een juridisch kader goedgekeurd voor de status van staatloosheid, inclusief de invoering van een procedure voor het vaststellen van staatloosheid. Noord-Macedonië heeft haar wetten aangepast om staatloze personen in staat te stellen de nationaliteit te verkrijgen en geboorteregistratie te garanderen voor alle kinderen die in het land worden geboren, ongeacht of hun ouders geen papieren hebben of staatloos zijn. De Republiek Congo is het laatste land dat zich heeft aangesloten bij de Staatloosheidsverdragen.
Dit jaar alleen al werden ongeveer 7.000 staatloze mensen uit de Pemba-gemeenschap erkend als Keniaans staatsburger en kregen ruim 3.000 personen die het risico liepen staatloos te worden de nationaliteit toegekend in Zanzibar, Tanzania.
In totaal zijn nu 97 landen partij bij het Verdrag betreffende de Status van Staatloze Personen uit 1954, en 79 landen bij het Verdrag tot Beperking der Staatloosheid uit 1961. Tientallen landen hebben ook maatregelen in hun wetgeving opgenomen om staatloosheid te voorkomen of procedures ingesteld om staatlozen te beschermen.
“De vooruitgang die is geboekt bij de bestrijding van staatloosheid is positief en wij prijzen overheden voor hun actie. Maar het is niet genoeg. Door het toenemende aantal mensen dat wereldwijd gedwongen op de vlucht is, blijven miljoenen mensen achter, beroofd van hun fundamentele mensenrechten, waaronder deelname aan en bijdrage aan de samenleving. Deze uitsluiting is onrechtvaardig en moet worden aangepakt”, aldus Filippo Grandi, VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen.
In ten minste 95 landen worden naar schatting 4,4 miljoen mensen als staatloos of van onbepaalde nationaliteit gemeld. Het wereldwijde cijfer ligt waarschijnlijk aanzienlijk hoger, aangezien staatloze personen vaak onzichtbaar blijven in nationale statistieken.
Staatlozen worden door geen enkel land erkend als staatsburgers en vaak verstoken van mensenrechten en toegang tot basisvoorzieningen. Hierdoor zijn ze vaak politiek en economisch gemarginaliseerd en kwetsbaar voor discriminatie, uitbuiting en misbruik. Een onevenredig groot deel van de staatlozen in de wereld behoort tot van minderheidsgroepen.
“Hoewel staatloosheid vele oorzaken heeft, kan het in veel gevallen worden opgelost door eenvoudige veranderingen in wetgeving en beleid. Ik roep overheden wereldwijd op om onmiddellijk actie te ondernemen en ervoor te zorgen dat niemand achterblijft”, aldus Grandi.
In Nederland staan ongeveer 31.000 mensen geregistreerd als staatloos en ‘nationaliteit onbekend’. Daarbovenop is er nog een onbekend aantal mensen staatloos zonder verblijfsvergunning.
Meer dan 10 jaar nadat UNHCR opriep tot een procedure om staatloosheid vast te stellen werd in mei 2022 een wet aangenomen. Op 1 oktober 2023 is in Nederland deze ‘Wet vaststellingsprocedure staatloosheid’ in werking gegaan. Hiermee komt er eindelijk een procedure om staatloosheid vast te stellen, waardoor meer personen hun staatloosheid kunnen aantonen.
Wat betekent het om staatloos te zijn in Nederland?
Dat deze procedure er eindelijk komt, ruim 11 jaar na ons rapport ‘Staatloosheid in Nederland’ is belangrijk, want het vaststellen van staatloosheid is een eerste stap naar het oplossen van staatloosheid in Nederland. Een staatloos persoon kan namelijk nadat diens staatloosheid is vastgesteld een vergunning tot verblijf indienen. Als deze wordt verleend kan de persoon na 3 jaar Nederlander worden.
Deel op Facebook Deel op Twitter
