Na een twaalfjarige juridische strijd heeft Valentin uit Noord-Macedonië eindelijk een nationaliteit en kan hij het leven opbouwen waar hij altijd van heeft gedroomd.
Gedurende zijn hele leven voelde Valentin Rakip zich een vreemdeling in zijn eigen land. Maar dat zal allemaal gaan veranderen na een twaalf jaar durende juridische strijd. Hij is misschien zelfs op weg om zijn droom te verwezenlijken; chef-kok worden.
Een paar dagen geleden was Valentin (20) uit Skopje, de hoofdstad van Noord-Macedonië, nog één van de miljoenen staatlozen in de wereld. Zonder legale identiteit kon hij nooit dingen ondernemen die voor de meesten van ons vanzelfsprekend zijn, zoals naar de middelbare school gaan, een afspraak maken bij de dokter of naar de tandarts gaan voor een controle. Ook op een legale manier werken of buiten Noord-Macedonië reizen was onmogelijk.
‘‘Ik voel mij een vreemdeling in dit land”
Valentin’s moeder heeft de Servische nationaliteit en heeft zijn geboorte, en die van zijn drie broers en drie zussen, niet geregistreerd. Zijn vader, een Macedonische staatsburger, erkende het vaderschap niet. Zijn moeder verliet haar gezin herhaaldelijk gedurende Valentin’s jeugd en verliet het land voorgoed nadat zijn vader vijf jaar geleden overleed. Dat zorgde ervoor dat Valentin en zijn broers en zussen voor zichzelf moesten zorgen in een vervallen huis in een van de armste gebieden van de stad, waar ze alleen op hun vrienden en kennissen konden terugvallen.
Valentin voor het huis dat hij deelt met zijn broers en zussen. © UNHCR/Robert Atanasovski
Het duurde langer dan de helft van zijn leven, maar dankzij UNHCR en de Macedonian Young Lawyers Association (MYLA), heeft Valentin eindelijk volledig staatsburgerschap verworven en zal hij binnenkort zijn eerste nationale identiteitskaart ontvangen. Met gratis juridische bijstand van een advocaat van de MYLA lukte het Valentin om zijn geboorte te registreren. Eind vorig jaar bevestigde de rechtbank het vaderschap van zijn vader, waardoor Valentin negen maanden later zijn nationaliteit kon verkrijgen. Zodra Valentin zijn identiteitskaart heeft, heeft hij alle wettelijke rechten van een burger.
In 2014 lanceerde UNHCR de #iBelong campagne met het doel om binnen tien jaar een einde te maken aan wereldwijde staatloosheid. De aard van het probleem maakt het onmogelijk om precies te zeggen hoeveel staatlozen er precies zijn in de wereld, maar in Noord-Macedonië schat UNHCR in dat er minstens 700 staatlozen zijn. Sommigen, zoals Valentin, hebben geen geboorteakte omdat hun geboorte niet op tijd werd geregistreerd. Anderen werden staatloos toen het voormalige Joegoslavië in 1991 uiteenviel.
‘Het vergt jaren van geduldig werk om staatloosheid op te lossen,’ zei Monica Sandri, UNHCR vertegenwoordiger in Noord-Macedonië, ‘en het vereist een coalitie die naar dit doel toewerkt, bestaande uit de regering, de Verenigde Naties, de particuliere sector, de media, de academische wereld en de hele samenleving.’
‘Aangezien het ons doel is om voor 2024 alle staatloze mensen in dit land te helpen aan burgerschap, moeten we vooruit kijken naar wat we willen bereiken en alle stappen in kaart brengen die we moeten zetten om dat doel te bereiken, zodat niemand achterblijft’, voegde ze eraan toe. Met dit in gedachten omarmt UNHCR de ambitieuze meerjarenaanpak die gericht is op oplossingen, zoals het helpen van Valentin en anderen in vergelijkbare situaties bij het oplossen van hun staatloosheid.
Hoewel Valentin de op één na jongste van zeven broers en zussen is, was hij de lijm die de band van ouderloze kinderen bij elkaar hield. Ze vertrouwden ook op de levensreddende steun van een liefdadigheidsinstelling, de ‘Daycare Centre for Street Children’. ‘Ik heb alles van hen geleerd. Zonder hen zou ik niet weten wat ik nu zou doen’, zei Valentin. Toen hij eenmaal inzag dat hij een chef kok wilde worden, regelde zijn mentor een stageplek voor hem in een hamburgerrestaurant, een ervaring die goed was voor Valentin’s zelfvertrouwen.
‘Ik zie dat ik goed ben in alles wat ik probeer te doen.’
Zodra hij zijn identiteitskaart heeft, wil Valentin zich inschrijven voor de middelbare school, een vaste baan krijgen in het hamburgerrestaurant, een culinaire opleiding volgen, een paspoort krijgen en voor het eerst van zijn leven buiten Noord-Macedonië reizen. En hij hoopt dat vele anderen zullen profiteren van een legale identiteit. ‘Het gaat niet alleen om mij’, zei Valentin. ‘Er zijn veel mensen in het land die geen papieren hebben. Ik wil een oproep doen aan iedereen om niet alleen mijn zaak op te lossen, maar ook die van alle anderen in mijn situatie.’
Nu zijn juridische marathon voorbij is, staat Valentin te popelen om het leven op te bouwen waar hij van droomt en het gevoel te krijgen dat hij erbij hoort in zijn land. ‘Het zal als thuis voelen wanneer ik een huis heb, een ziektekostenverzekering, een baan; wanneer ik een goed leven heb zoals andere burgers die rechten hebben.’
Deel op Facebook Deel op Twitter
