Activiste Tetiana Barantsova vluchtte in een rolstoel uit Oekraïne. Nu helpt ze andere mensen met een beperking hetzelfde te doen. Berichten waarin om hulp wordt gevraagd, kunnen op ieder moment op de telefoon van Tetiana verschijnen.
© Tetiana Barantsova en UNHCR-medewerkers bezoeken het Oblast Center for Complex Rehabilitation of People with Disabilities in het dorp Velykyi Bereznyi in de Oekraïense regio Zakarpattia. © UNHCR/Igor Karpenko
Tetiana ontvangt een bericht vanuit een schuilkelder in Severodonetsk, een stad in het oosten van Oekraïne die hevig wordt gebombardeerd: “Het is hier koud, we hebben geen water, matrassen of dekens, de stad wordt constant gebombardeerd”, luidt het bericht. “Alsjeblieft, kan iemand ons helpen om de stad uit te komen? Ik hoop dat deze sms je bereikt.”
Het bericht is van Olha Chernozhukova, een 32-jarige vrouw met een dwarslaesie waardoor ze in een rolstoel zit. Toen de oorlog begon, woonde ze met haar 73-jarige moeder aan de rand van Severodonetsk. Nadat er een bom in de tuin van hun buurman was neergekomen en de 3-jarige dochter van hun vriend was omgekomen, brachten vrijwilligers hen naar een schuilkelder. Olha kon vanuit haar nieuwe schuilplaats nog steeds bommen horen vallen. “Ik dacht dat we daar levend zouden worden begraven”, zei ze later. Zoals veel mensen met een handicap die in Oekraïne wonen, had Olha het nummer van Tetiana in haar telefoon.
Zodra Tetiana Olha’s bericht ontving, zocht ze contact met lokale functionarissen en NGO’s. De volgende dag zaten Olha en haar moeder in de trein naar Lviv in het westen van Oekraïne, waar Tetiana had geregeld dat ze in een revalidatiecentrum voor mensen met een beperking konden verblijven. “Ik kan je niet vertellen hoe dankbaar ik ben”, zei Olha, nadat zij en haar moeder veilig in Lviv waren aangekomen. “Tetiana en haar collega’s zijn onze engelen. Ze hebben ons leven gered.”
Tetiana helpt sinds 2014 mensen met een beperking conflictgebieden te ontvluchten. In 2014 werd zij gedwongen te vluchten uit Loehansk een stad in het oosten van Oekraïne. Zij, haar man en hun 8-jarige zoon, Pavlo, worstelden om een veilige schuilplek te bereiken tijdens een luchtaanval. Zij en haar man gebruiken beide een rolstoel. Nadat ze was gevlucht, begon Tetiana met het organiseren van evacuaties voor andere mensen met een beperking. Ze veranderde haar telefoonnummer in een hotline voor degenen die vastzaten in conflictgebieden en hielp zo’n 5.000 mensen in veiligheid.
“Na mijn eerste verplaatsing in 2014 wist ik: we moeten ons voorbereiden.”
Tetiana werd gekozen als de regionale winnaar voor Europa van de 2020 UNHCR Nansen Refugee Award, door haar werkzaamheden. Dit is een jaarlijkse prijs die wordt uitgereikt aan mensen die zich tot het uiterste hebben ingespannen om mensen op de vlucht of staatloze mensen te ondersteunen. De regering benoemde haar ook tot Commissaris voor de Rechten van Mensen met een Handicap. Sindsdien pleit Tetiana voor meer hulp en ondersteuning voor de naar schatting 6,6 miljoen Oekraïners met een handicap.
Ze ontmoette verschillende ministeries en overheidsdiensten om te bespreken hoe ze mensen met een beperking zou kunnen helpen bij het evacueren in het geval dat. “Iemand met gehoorproblemen kan het geluid van sirenes niet horen. Een blinde kan het bord ‘Bomb Shelter’ niet lezen. Aan alle mogelijke scenario’s is gedacht”, zegt Tetiana.
Maar de omvang van de oorlog die op 24 februari begon, verraste iedereen. “In 2014 wisten we naar welke gebieden we veilig mensen konden sturen. Op 24 februari werden in heel Oekraïne explosies gehoord. De paniek was begonnen.”
Het organiseren van evacuaties is slechts de eerste stap in het helpen van mensen met een handicap die ontheemd zijn door oorlog. Als ze eenmaal in veiligere gebieden zijn aangekomen, hebben ze verdere ondersteuning nodig bij het vinden van geschikte accommodatie, medische zorg en andere diensten.
Tetiana doet haar best om vrijwilligers te regelen die mensen op de vlucht naar opvangcentra brengen, maar veel van dergelijke gebouwen missen de gespecialiseerde faciliteiten die ze nodig hebben. Samen met UNHCR bezoekt ze opvangcentra in West-Oekraïne en geeft ze advies hoe deze toegankelijker gemaakt kunnen worden. UNHCR ondersteunt bij deze verbeteringen.
De weken worden maanden en de telefoontjes blijven binnenkomen. “Wat Tetiana en haar team doen, is heel erg belangrijk”, zegt Yulia Maligonova, die voor de Oekraïense staatsnooddienst werkt en regelmatig met Tetiana communiceert. “Ze geeft om elke persoon die haar om hulp vraagt. Daardoor is het emotioneel ook heel zwaar.”
Tetiana weet dat het veel van haar vraagt, maar beschrijft het als een verantwoordelijkheid waar ze zich niet van kan afwenden. “Ik heb niet veel kracht”, zegt ze. “Maar ik kan gewoon niet aan de kant blijven staan als ik weet dat ik kan helpen.”
Deel op Facebook Deel op Twitter
