Vluchtelingen, asielzoekers en ontheemden zijn de afgelopen jaren een hot topic geworden in het politieke en maatschappelijke debat. Desondanks wordt het onderwerp vaak omgeven door foutieve beeldvorming en een gebrek aan feiten. UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, zet 10 belangrijke feiten over vluchtelingen op een rij – voor een op feiten gebaseerde discussie.
Malinese vluchtelingen in kamp Goudoubo in Burkina Faso. © UNHCR/Sylvain Cherkaoui
Wereldwijde ontheemding heeft een record bereikt, met conflicten die gemiddeld langer duren en complexere onderliggende oorzaken. Eind 2020 waren 82,4 miljoen mensen gedwongen op de vlucht als gevolg van vervolging, conflicten, geweld en mensenrechtenschendingen. Al negen jaar op rij neemt het aantal mensen op de vlucht toe.
In totaal komt meer dan tweederde van alle vluchtelingen wereldwijd, 68%, uit slechts vijf landen. Syrische vluchtelingen vormen met 6,7 miljoen nog steeds de grootste vluchtelingenpopulatie ter wereld. Hierna volgen Venezuela (4 miljoen), Afghanistan (2,6 miljoen), Zuid-Soedan (2,2 miljoen) en Myanmar (1,1 miljoen).
73% van de vluchtelingen wordt opgevangen in landen die grenzen aan hun land van herkomst. Deze omvatten enkele van de armste en minst ontwikkelde landen ter wereld. Slechts 14% van de vluchtelingen in de wereld wordt opgevangen in rijke en ontwikkelde landen. Lage- en middeninkomenslanden staan onder zware economische druk, nog verergerd door COVID-19.
Terwijl 26,4 miljoen vluchtelingen hun land zijn ontvlucht, zijn er 48 miljoen binnenlands ontheemden: zijn zijn binnen hun eigen land op de vlucht. Zelfs als ze geen grens overgestoken zijn, zijn hun bescherming en humanitaire behoeften vaak vergelijkbaar met die van vluchtelingen. De landen met de grootste populaties binnenlands ontheemden zijn Colombia, Syrië en de Democratische Republiek Congo.
Het aantal vluchtelingen en migranten dat de Middellandse Zee oversteekt en in Europa aankomt, is aanzienlijk afgenomen. In 2020 kwamen in totaal 95.031 mensen in Europa aan via de Middellandse Zeeroutes en de Canarische Eilandenroute, vergeleken met ongeveer 1 miljoen in 2015. In 2020 kwamen naar schatting 1.401 mensen om het leven bij een poging om de Middellandse Zee over te steken, een stijging ten opzichte van de vorig jaar.
Naar schatting is 76% van de vluchtelingen in de wereld langdurig op de vlucht. Eind 2019 waren er in totaal 49 langdurige vluchtelingensituaties geregistreerd, waardoor minstens 25.000 vluchtelingen gedurende vijf opeenvolgende jaren in hetzelfde gastland werden opgevangen. Een voorbeeld is de Afghaanse vluchtelingensituatie, die zijn vijfde decennium is ingegaan.
Met het toenemende aantal kwetsbare vluchtelingen, is er dringend behoefte aan plaatsen voor hervestiging. In 2020 werden er 34.400 vluchtelingen hervestigd, slechts één derde van een jaar eerder in 2019. Dit terwijl er naar schatting in 2020 1,4 miljoen vluchtelingen hervestiging nodig hadden, omdat ze geen adequate bescherming kunnen krijgen in hun huidige gastland.
Kinderen onder de 18 jaar maken 42 procent uit van alle mensen die gedwongen op de vlucht zijn. Het aandeel kinderen is bijzonder hoog in de drie sub-Sahara-regio’s, waar kinderen meer dan 50% uitmaken van de mensen op de vlucht. UNHCR schat dat tussen 2018 en 2020 bijna een miljoen kinderen als vluchteling zijn geboren.
In 2020 werden 2 procent van alle asielaanvragen door alleenstaande kinderen gedaan, tegenover 1 procent een jaar eerder.
Meer dan 50% van de gedwongen ontheemden woont in steden en stedelijke gebieden. Zo worden 90% van de Syrische vluchtelingen en de meeste Venezolanen opgevangen in stedelijke omgevingen, waar ze vaak moeite hebben om rond te komen. Hoewel kampen bedoeld zijn als tijdelijke oplossing in noodsituaties, brengen veel vluchtelingen nog steeds tientallen jaren door in tijdelijke onderkomens vanwege het gebrek aan alternatieve oplossingen.
Het recht om asiel aan te vragen in een ander land voor mensen die de bescherming van hun eigen land hebben verloren, is verankerd in artikel 14 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het Vluchtelingenverdrag is het eerste verdrag dat de idealen van de verklaring in juridisch bindende verplichtingen heeft omgezet. Het is daarom nooit een misdrijf om asiel aan te vragen, ook niet als de persoon op illegale wijze het land is binnengekomen.
Deel op Facebook Deel op Twitter
