Het Vluchtelingenverdrag van 1951: 70 jaar levensreddende bescherming voor mensen die gedwongen worden te vluchten

Vandaag is het 70 jaar geleden dat het Vluchtelingenverdrag van 1951 werd aangenomen. Volgens UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie, is het vandaag de dag dringender dan ooit om opnieuw vast te houden aan de fundamentele principes van het verdrag.

“Het verdrag blijft de rechten van vluchtelingen over de hele wereld beschermen,” zegt Filippo Grandi, de VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. 

“Dankzij het verdrag zijn miljoenen levens gered. Het is van cruciaal belang dat de internationale gemeenschap haar principes verdedigt.” 

Hij uit zijn verontrusting over recente pogingen van sommige regeringen om de beginselen van het verdrag te negeren of te omzeilen, van uitzettingen en het terugdringen van mensen op de vlucht aan land- en zeegrenzen, tot voorstellen om ze onder dwang over te dragen aan derde staten, zonder bescherming. 

Precies 70 jaar nadat het Vluchtelingenverdrag werd aangeboden stelt Grandi dat het verdrag een cruciaal onderdeel is van de internationale mensenrechtenwetgeving en nog steeds even relevant is als toen. 

“De taal van het verdrag is helder wat betreft de rechten van vluchtelingen en blijft van toepassing in de context van hedendaagse en ongekende uitdagingen en noodsituaties – zoals de COVID-19-pandemie,” aldus Grandi. 

Zowel het Vluchtelingenverdrag als het recentere Global Compact on Refugees roepen op tot internationale samenwerking om oplossingen voor vluchtelingen te realiseren. 

Grandi benadrukt de noodzaak voor de internationale gemeenschap om de beginselen die ten grondslag liggen aan de bescherming van vluchtelingen, zoals uiteengezet in het Verdrag, hoog te houden, inclusief het fundamentele recht dat iemand op de vlucht niet mag worden teruggestuurd naar een land waar hij gevaar loopt. 

Het 70-jarig jubileum van het Vluchtelingenverdrag komt slechts een paar maanden nadat UNHCR zelf stil stond bij het feit dat het al zeven decennia lang ’s werelds mandaatorganisatie is voor de bescherming van mensen op de vlucht.

• Meer informatie over het Vluchtelingenverdrag van 1951 
• Meer informatie over de Global Compact on Refugees 

Achtergrondinformatie

• In de nasleep van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog publiceerden de Verenigde Naties op 14 december 1950 het Statuut van UNHCR, waarin de werkingsvoorwaarden werden uiteengezet en de gevolmachtigden van 26 staten werden opgedragen in Genève bijeen te komen om de tekst van het verdrag af te ronden. Dit werd gedaan in juli 1951.
• UNHCR is de bewaker van het Verdrag van 1951, met een uniek mandaat onder internationaal recht om toezicht te houden op de toepassing ervan en om samen te werken met overheden om vluchtelingen te beschermen en duurzame oplossingen te vinden.
• Het Verdrag en het Protocol van 1967, dat de reikwijdte uitbreidde van degenen die internationale bescherming nodig hebben, omschrijven duidelijk wie een vluchteling is en op welk soort bescherming, bijstand en rechten zij recht hebben. Deze twee instrumenten blijven vandaag de dag de hoeksteen van de bescherming van vluchtelingen en hebben tot tal van regionale verdragen en wetten geleid, zoals het OAE-vluchtelingenverdrag van 1969 in Afrika, de Verklaring van Cartagena uit 1984 in Latijns-Amerika en het gemeenschappelijk Europees asielstelsel van de EU. 
• UNHCR roept alle landen op om uitvoering te geven aan de beginselen van het vluchtelingenrecht, met inbegrip van het Verdrag van 1951, door wetgeving vast te stellen, instellingen op te richten en beleid en praktijken aan te nemen die de bepalingen weerspiegelen. Het moedigt andere landen aan om tot het verdrag toe te treden – wat ze inderdaad blijven doen, met als meest recente voorbeeld de ondertekening van Zuid-Soedan in 2018. 
• De principes van het verdrag werden in december 2018 opnieuw bevestigd door het Global Compact onRefugees, een blauwdruk voor een meer voorspelbare en rechtvaardige verdeling van verantwoordelijkheden. Zowel het verdrag als het pact erkennen dat een duurzame oplossing voor vluchtelingensituaties niet kan worden bereikt zonder internationale samenwerking.