Mislukte oogst, stervend vee en afpersing door de militie groepering Al-Shabab dwingen duizenden boeren en veehouders om hun land te verlaten en toevlucht te zoeken.
Toen acht jaar geleden de meeste koeien en geiten van Barwako Noor Abdi stierven, had ze geen andere keus dan haar huis in de uitgedroogde Gedo-regio van Somalië te verlaten en elders hulp te zoeken. Toen de volgende grote droogte toesloeg in 2016-2017, ontdekte ze dat ze haar overlevende dieren niet eens kon verkopen, omdat er geen vraag meer naar was.
Toen dit jaar de regen weer ophield, had ze geen andere keus dan het stukje land dat overbleef te verkopen en de grens over naar Ethiopië te vluchten.
“Er was niets dat we konden doen om te overleven,” vertelt de 38-jarige, terwijl ze zorgt voor de jongste van haar negen kinderen, een peuter die schreeuwt om melk. “Ik ging weg vanwege mijn kinderen.”
Met een al onveilige situatie en de steeds erger wordende droogte, hebben meer dan 5.000 Somaliërs dit jaar hun toevlucht gezocht in Ethiopië – ongeveer vier keer het totale aantal dat de grens over vluchtte op zoek naar veiligheid in 2018.
“De rivier is droog en er is geen regen… Al-Shabab dwingt ons om te produceren wat we niet hebben.”
Verwacht wordt dat in de komende maanden meer gezinnen naar Zuid-Ethiopië zullen vluchten, omdat het land zijn slechtste oogst sinds de hongersnood van 2011 tegemoet gaat.
De fragiele situatie wordt sterk verergerd door militie groepering Al-Shabab, die bepaalt welke gewassen boeren kunnen telen en “belastingen” – afpersingsbetalingen – heft op gemeenschappen op het platteland die het al moeilijk hebben.
“Er was een tijd dat de boerderijen zich ontwikkelden. De rivier steeg, water stroomde en we overleefden,” zegt Shalle Hassan Abdirahman, die na een driedaagse reis aankwam bij opvangcentrum Dollo Ado van UNHCR.
Een Somalische vluchtelingenvrouw voedt haar kinderen op een school van World Vision die wordt gebruikt als tijdelijke opvang in Bur Amino, Ethiopië. © UNHCR/Eduardo Soteras Jalil
Somalische vluchtelingenkinderen eten in hun opvang, een school van World Vision die wordt gebruikt als tijdelijke opvang in Bur Amino, Ethiopië. © UNHCR/Eduardo Soteras Jalil
Een Somalisch vluchtelingenmeisje staat naast haar broers op een school van World Vision die wordt gebruikt als tijdelijke opvang in Bur Amino, Ethiopië. © UNHCR/Eduardo Soteras Jalil
“We hebben maïs, tomaten, sesam en andere dingen langs de rivier geplant. Nu is de rivier droog en regent het niet. Wat erger is, is dat Al-Shabab ons dwingt te produceren wat we niet hebben,” voegt hij eraan toe.
De 53-jarige boer zei dat hij tabak verbouwde en verkocht, totdat Al-Shabab dit verbood. Ondanks het verlies van zijn inkomen, werd hij voortdurend lastiggevallen door de groep om een ”belasting” van US $ 1500 te betalen – een bedrag dat hij zich niet kon veroorloven.
Hij is niet alleen. Verschillende Somalische families in Dollo Ado vertellen dat gemeenschappen Al-Shabab moeten betalen of hun kinderen moeten overhandigen voor militaire training. Net als veel anderen, was Barwako bang dat haar zonen gedwongen geworven zouden worden door Al-Shabab als ze langer in Somalië zouden blijven.
“Mijn kinderen liepen het risico meegenomen te worden om te vechten. Ik ben hierheen gekomen zodat ze naar school kunnen gaan, zodat hun toekomst beter kan zijn.”
UNHCR maakt zich steeds meer zorgen over het risico van klimaatgerelateerde verplaatsing van mensen, hetzij binnen hun eigen land, hetzij over grenzen heen.
De Global Compact on Refugees, aangenomen met een overweldigende meerderheid in de Algemene Vergadering van de VN in december 2018, pakt deze groeiende bezorgdheid direct aan. Het erkent dat ‘klimaat, aantasting van het milieu en natuurrampen steeds meer in wisselwerking staan met drijfveren van vluchtelingenbewegingen’.
“We ontvangen meldingen van nieuwkomers over verlies van vee, waterschaarste.”
Muhammad Harfoush, protection officer bij UNHCR in Melkadida, zegt dat de piek in nieuwkomers in Ethiopië duidelijk veroorzaakt wordt door onveiligheid en aanhoudende droogte. “We ontvangen meldingen van nieuwkomers over verlies van vee, waterschaarste, onvermogen om water te vinden. Het leven is enorm moeilijk geworden.”
Het opvangcentrum Dollo Ado ligt op slechts drie kilometer van de grens met Somalië. Met steeds meer aankomsten, soms wel 80 personen per dag, is er niet genoeg ruimte om iedereen te huisvesten. Gezinnen zoals die van Shalle kamperen op bedden die tegen de buitenmuren van het centrum staan, terwijl ze wachten op registratie en verhuizing naar een van de vijf vluchtelingenkampen van Melkadida.
Andere families zoals die van Barwako worden tijdelijk gehuisvest op het terrein van een school, gerund door partner World Vision, in Bur Amino.
Het tekort aan beschikbare opvangcentra is een grote uitdaging voor UNHCR, dat van plan is meer opvangcentra te bieden voor het groeiende aantal vluchtelingen dat uit Somalië komt.
Ondanks de overbevolking in het opvangcentrum Dollo Ado, heeft Shalle enige troost gevonden sinds ze Ethiopië bereikte.
“Ik slaap goed sinds ik hier ben,” zegt hij.
De VN organiseert de klimaattop in 2019 op 23 september in New York om de uitdaging van het veranderende klimaat aan te gaan. UNHCR sluit zich aan bij de oproep en roept op tot dringende internationale actie om door klimaatverandering veroorzaakte verplaatsing te voorkomen en in te perken.
Deel op Facebook Deel op Twitter
