UNHCR: Enn eitt met hefur verið slegið um fjölda landflótta fólks í heiminum. Stöðug fjölgun hefur verið í áratug

UNHCR, Flóttamannastofnun Sameinuðu Þjóðanna, segir að fjöldi fólks sem er neyddur til að flýja heimili sín hafi aukist á hverju ári undanfarinn áratug og hefur ekki verið meiri síðan mælingar hófust.  

Þessari þróun er aðeins hægt að snúa við með nýrri samstilltri friðarviðleitni.  Í árslok 2021 voru 89,3 milljónir á flótta vegna stríðs, ofbeldis, ofsókna og mannréttindabrota. Þetta er 8% aukning frá árinu áður og vel rúmlega tvöföldun frá því fyrir 10 árum, samkvæmt árlegri skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu Þjóðanna, Alþjóðlegir straumar.  

Síðan þá hefur bæst við innrás Rússa í Úkraínu, sem olli skjótustu og umfangsmestu kreppu vegna nauðungarflótta frá síðari heimsstyrjöld. Þessu til viðbótar má nefna önnur neyðaratvik, allt frá Afríku til Afganistans og víðar, sem valda því að samtals er fjöldi flóttamanna nú kominn yfir 100 milljónir.  

„Fjöldinn hefur aukist á hverju ári síðasta áratuginn,“ sagði Filippo Grandi, Flóttamannastjóri Sameinuðu þjóðanna. „Annað hvort mun alþjóðasamfélagið grípa til aðgerða í sameiningu til að takast á við þennan mannlega harmleik, leysa átök og finna varanlegar lausnir, eða þessi hræðileg þróun mun halda áfram.”  

Síðasta ár var eftirtektarvert fyrir fjölda átaka sem stigmögnuðust og ný sem blossuðu upp; 23 lönd, með samanlagt 850 milljónir íbúa, stóðu frammi fyrir miðlungs- eða miklum átökum, að mati Alþjóðabankans. 

 Á sama tíma hafa matarskortur, verðbólga og loftslagskreppan magnað erfiðleika fólks og aukið þörf á mannúðaraðstoð, á sama tíma og fjármögnunarhorfur víða, virðast ekki bjartar. Fjöldi flóttamanna jókst árið 2021 um 27,1 milljón. Flóttamönnum fjölgaði meðal annars í Úganda, Tsjad og Súdan. Tekið var enn og aftur á móti flestum flóttamönnum í nágrannalöndum hamfarasvæða, sem búa yfir fáum úrræðum. Fjöldi hælisleitenda náði 4,6 milljónum, sem er 11 prósent aukning.  

Á síðasta ári jókst fjöldi fólks á flótta undan átökum í eigin landi fimmtánda árið í röð og er nú 53,2 milljónir. Aukningin var knúin áfram af vaxandi ofbeldi eða átökum á ýmsum stöðum, til dæmis í Mjanmar. Átökin í Tigray í Eþíópíu og öðrum svæðum hafa ýtt undir flótta milljóna manna innan landsins. Uppreisnarástand á Sahel-svæðinu olli nýjum landflótta, einkum í Búrkína Fasó og Tsjad. Hraði og umfang fólksflótta er enn meiri en tiltækar lausnir fyrir þá sem eru á flótta. Á meðal úrræða má nefna að flóttamenn snúi aftur heim, séu sendir til annara landa eða aðlagist mótttökuríkinu 

Þrátt fyrir þetta má finna vonarglætu í nýju skýrslunni.  Fjöldi þeirra flóttamanna og fólks sem hafði verið á flótta innanlands sem snúið hafði heim jókst árið 2021 og er nú svipaður og var fyrir COVID-19. Þessi fjölgun nam 71 prósenti en heildarfjöldinn var þó ekki mikill.   

„Þó að við verðum vitni að skelfilegum nýjum flóttamannavanda og vandi sem fyrir var hafi aukist og vandinn óleystur, eru einnig dæmi um að lönd og samfélög hafi unnið saman að því að leita lausna fyrir flóttafólk,“ bætti Grandi við. „Þetta er að gerast á ýmsum stöðum – til dæmis má nefna svæðisbundið samstarf um að gera flóttamönnum frá Fílabeinsströndinni klefit að snúa aftur heim. Þetta getur verið fyrirmynd fyrir aðra og helst á umfangsmeiri hátt.“  

Og þó áætlaður fjöldi ríkisfangslausra hafi aukist lítillega árið 2021, öðluðust um 81.200 ríkisborgararétt eða fengu hann staðfestan – sem er mesta fækkun ríkisfangsleysis frá upphafi IBelong herferðar Flóttamannastofnunar Sameinuðu Þjóðanna árið 2014. 

Skýrsla Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, Alþjóðlegir straumar, er gefin út samhliða árlegri Alþjóðlegri Skýrslu hennar, sem greinir frá áætlunum og starfsemi Flóttamannastofnunarinnar til að mæta þörfum allra sem neyðast til að flýja. Þar er einnig fjallað um ríkisfangslaust fólk í heiminum.