زنان بی‌جاشده نگران هستند که بدون دسترسی به کار و تحصیل نتوانند از خانواده‌های خود حمایت کنند.
یک زن بیجا شده داخلی که در شهر جلال آباد در ولایت ننگرهار زندگی می کند و در حال دوختن لباس یرای یک مشتری است. او با حمایت یکی از پروژه‌های معیشتی کمیساریا توانست در منزل خود به کار خیاطی مشغول شود. © UNHCR/Oxygen Film Studio (AFG)
یک روز صبح برفی در زمستان جاری، وقتی دمای هوا به منفی ده درجه رسید، گروهی از زنان دل‌نگران در یک مرکز اجتماعات در حومه شرقی کابل، پایتخت افغانستان دور هم جمع شده‌اند.
بسیاری از آنها به تازگی یک دوره آموزشی معیشتی را به پایان رسانده‌اند که توسط یک سازمان مردم‌نهاد داخلی به نام «دوچرخه‌سواران بدون پا برای توانبخشی و سرگرمی» (AABRAR) برگزار شده، این سازمان شریک کمیساریا، آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد است.
سال گذشته 10 زن تحت این پروژه در دوره‌های خیاطی و دوزندگی شرکت کردند، هرچند بسیاری از زنان دیگر که مشتاق به یادگیری مهارت‌های جدید بودند هم به عنوان داوطلب در جلسات شرکت کردند. در پایان دوره آموزشی، چرخ‌های خیاطی و دیگر ملزومات آن در اختیار این زن‌ها قرار گرفت و همچنین آنها به کسب و کارهای و خریدارهای بومی معرفی شدند.
این دوره آموزشی ابتکاری مهم برای جامعه‌ای است که زمین‌هایش بایر است و دسترسی به خدمات و فرصت‌ها در آن محدود است. صدها خانواده بی‌جاشده در آنجا در کنار حدود 1100 خانواده «کوچی»، زندگی می‌کنند. کوچی‌ها یک گروه عشایر سنتی هستند که در سال 2016 بعد از دهه‌ها زندگی در پاکستان – به دلیل فقدان امنیت در افغانستان – به افغانستان بازگشتند.
این روستا یکی از 80 منطقه در افغانستان است که جمعیت بی‌جاشدگان داخلی و پناهندگانش اغلب تصمیم به بازگشت به خانه خود گرفته‌اند. کمیساریا و شرکایش این مناطق بازگشت و ادغام مجدد بااولویت (PARRs) را شناسایی کرده‌اند و این پروژه معیشتی یکی از چندین ابتکار جامعه‌محوری است که با هدف ارتقای خدمات حیاتی مانند آموزش، بهداشت و اشتغال در این مناطق کشور در دستور کار قرار گرفته‌اند.
«شب‌ها از نگرانی خوابم نمی‌برد»
با این حال آینده این پروژه و زنان نامشخص است. حکم اخیری که توسط مقامات کنونی افغانستان صادر شده محدودیت‌های بیشتری بر جنب و جوش و حضور زنان در زندگی اجتماعی اعمال کرده؛ این دستور شامل ممنوعیتِ تمام زمان کارمند در سازمان‌های مردم‌نهاد داخلی و بین‌المللی از رفتن بر سر کار هم هست. باید منتظر ماند و دید پس از انتقادات گسترده، آیا کنونی تغییری در این دستور ایجاد می‌کنند یا خیر. اگر این حکم سر جای خود باقی بماند، پروژه‌های این‌چنینی که در آنها کارمندان زن سازمان‌های مردم‌نهاد دیگر زنان را آموزش می‌دهند، ادامه نخواهند یافت.
یکی از زنانی که در این پروژه آموزش دیده است ، لباسی را که خود دوخته در دست دارد. © UNHCR/Caroline Gluck.
صنم* 18 ساله که سال گذشته این دوره آموزشی را به پایان رسانه بود می‌گوید بعد از شنیدن خبر اخیر اشک‌هایش سرازیر شده.
او می‌گوید: «خیلی، خیلی ناراحت و مایوس شدم. شب‌ها از نگرانی خوابم نمی‌برد.»
صنم از زمان فوت پدرش تنها عضو خانواده است که شاغل است و درآمد دارد. او می‌گوید: «خیلی به خودم افتخار می‌کردم که می‌توانم مثل یک مرد از خانواده‌ام حمایت کنم. خانواده‌ام هم خیلی به من افتخار می‌کنند که بااینکه دختر هستم از آنها حمایت می‌کنم.»
درآمد ماهانه او از زمان اعمال محدودیت‌های جدید و تشدید محدودیت‌های موجود، دو سوم کاهش یافته است. «رفتن به بازار سخت است. من الان نمی توانم هر روز بروم و همچنین به یک محرم (یکی از بستگان نزدیک مَرد) نیاز دارم. این یعنی خرید لوازم برای کار و فروش محصولات دشوارتر است. قبلاً می توانستم ماهیانه حدود 7،000 افغانی (78 دلار) درآمد داشته باشم، اما اکنون فقط می توانم حدود 2،000 افغانی (22 دلار) کسب درآمد کنم.»
زن دیگری به نام شاکوکو سرش را به نشانه تایید تکان می دهد. این زن 26 ساله و مادر دو فرزند از زمانی که همسرش در جستجوی کار به پاکستان رفت، نان آور اصلی خانواده‌اش است. «من به اینجا آمدم تا بتوانم خیاطی یاد بگیرم تا مقداری درآمد داشته باشم.»
او افزود: «پولی که به دست می‌آورم برای درمان‌های پزشکی‌ام استفاده می‌کنم. اگر شغلی نداشتم، چه کار می توانستم بکنم؟ نمی توانستم از خانواده‌ام حمایت کنم.»
«اگر شغلی نداشتم، چه کار می توانستم بکنم؟»
زینب، یکی از مربیان این پروژه، آن را راه نجاتی برای زنان محلی توصیف کرد که بسیاری از این افراد اکنون نان‌آور خانواده‌های خود هستند. خانم بیوه‌ای که خیاطی را از مادرش آموخته و برای حمایت از فرزندانش به درآمد خود به عنوان مربی متکی است، گفت که این پروژه فضای امنی برای زنان فراهم می‌کند و همچنین به آنها کمک نموده تا روابط دوستانه و اعتماد به نفس خود را بالا ببرند.
«بسیاری از زنان در این جامعه تحصیلات رسمی ندارند. آنها فرصت دیگری برای حمایت از خود ندارند.»
او افزود: «من واقعاً از تأثیر این موضوع برای کل جامعه می ترسم. اگر شغل نداشته باشید، پولی ندارید و هیچ حمایتی برای خانواده‌تان وجود نخواهد داشت. آینده فرزندان چه خواهد شد؟»
این پروژه فضای امنی برای زنان فراهم می کند و به آنها کمک می‌نماید تا روابط دوستانه و اعتماد به نفس خود را بالا ببرند. © UNHCR/Caroline Gluck
از زمانی که مقامات کنونی در ماه اوت سال 2021 میلادی به قدرت رسیدند، دختران از تحصیل در مدارس متوسطه محروم شدند و ممنوعیت حضور زنان در دانشگاه‌ها در ماه دسامبر اعلام شد.
انتظار می‌رود که آخرین دستورالعملی که زنان را از کار در سازمان‌های مردم‌نهاد باز می‌دارد، در زمانی که نیمی از جمعیت افغانستان با ناامنی غذایی حاد مواجه بوده و بیش از 3 میلیون نفر بیجا شده‌اند، تأثیر عمده‌ای بر ارسال کمک‌های بشردوستانه حیاتی داشته باشد.
کمیساریا با درخواست لغو این دستورالعمل، به سایر نهادهای سازمان ملل متحد و سازمان های مردم‌نهاد پیوسته است.
فیلیپو گراندی، کمیسر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، گفت: «ممانعت زنان از فعالیت های بشردوستانه انکار جدی انسانیت آنهاست. این امر تنها منجر به رنج و سختی بیشتر برای همه افغانستانی‌ها، به ویژه زنان و کودکان خواهد شد.»
در حالی که زنان مرکز را ترک می کنند، یک مرد مُسِن که رهبر جامعه است، ضمن گفت و گو با کارمندان کمیساریا از آنها می خواهد که با وجود چالشهای جدید، پروژه را ادامه دهند. او می‌گوید:«ما از این پروژه بسیار خوشحالیم. ما امیدواریم کمیساریا در آینده بتواند نه تنها 10 زن، بلکه 100 زن را در اینجا آموزش دهد!»
*اسامی افراد به دلیل مسایل امنیتی تغییر داده شده‌اند.
Share on Facebook Share on Twitter
