نازنین یکی از دانش آموزانی است که از کمک برنامه جهانی غذا و کمیساریا در مهمانشهر ساوه، جایی که همراه خانواده خود زندگی می کند، بهره می برد. عکس: © WFP /ندا مبرا
نازنینِ یازده ساله به همراه مادر و هشت برادر خود در خانه‌ی کوچکی در مهمانشهر ساوه، واقع در استان مرکزی زندگی می‌کند. خانواده‌ی نازنین در سال 1363 افعانستان را ترک کرده است و از آن موقع در ایران زندگی می‌کند. پس از مرگ پدر و تنها نان‌آور این خانواده، مادر نازنین از سال گذشته در تأمین هزینه‌های تحصیل دخترش با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
نازنین متولد و بزرگ‌شده‌ی ایران، مشتاق به ادامه‌ی تحصیل است. وی علی‌رغم اوضاع مالی نابه‌سامان خانواده‌اش در کلاس‌های درس خود حاضر می‌شود و دانش‌آموز پایه چهارم در دبستانی در مهمانشهر ساوه است. نازنین از حالا درباره‌ی اهداف شغلی آینده‌ی خود بسیار مطمئن است و آرزو دارد در بزرگسالی پزشک شود. او می‌گوید: «من دوست ندارم کسی مریض باشد و می‌خواهم به دیگر هم‌وطنانم کمک کنم. می‌خواهم دختران دیگر نیز یاد بگیرند و تحصیل کنند.»
در بسیاری از خانواده‌های سنتی افغانستانی، پسرها بیش‌تر از دختران در الویت تحصیل و حضور در مدرسه قرار دارند. فقر، ازدواج زودهنگام، موانع فرهنگی و سنتی از دلایلی است که مانع ادامه‌ی تحصیل دختران می‌شود. علی‌رغم همه‌ی چالش‌های سر راه دختران پناهنده‌ی افغانستانی، بسیاری از آنان مانند نازنین مصمم به ادامه‌ی تحصیل و کسب درجات حرفه‌ای هستند.
سیاست پناهندگی فراگیر دولت ایران دسترسی پناهندگان به تحصیل را فراهم می‌سازد و آنان را از پرداخت شهریه مدارس نیز معاف می‌کند. با این حال، بسیاری از خانواده‌ها به دلیل تورم فزاینده از تأمین سایر هزینه‌های مربوط به تحصیل مانند هزینه لوازم‌التحریر بازمی‌مانند. با توجه به رکود اقتصادی موجود در ایران، هرگونه هزینه‌ی اضافی می‌تواند والدین را به صرف‌نظر از تحصیل کودکانشان وادار کند و باعث شود والدین کودکانشان را برای کمک به امرار معاش خانواده وارد بازار کار کنند.
پروژه‌ی «تغذیه در مدارس» برنامه جهانی غذا و پروژه‌ی «مدرسه‌سازی»کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان از ادامه‌ی تحصیل و تحقق رویاهای کودکان حمایت می‌کند.
مشوق تحصیلی برای دختران جوان خانواده‌ها را تشویق می‌کند تا دختران خود را در ازای پول نقد دریافتی برای هر دختر پس از هر ماه حضور منظم در کلاس، به مدرسه بفرستند. این مشوق به اقتصاد خانواده نیز کمک می‌کند و می‌تواند والدین را از ازدواج زودهنگام دخترانشان منصرف کند.
بی‌بی‌شاه، مادر نازنین، می‌گوید: «وقتی گرسنه هستید، انرژی ندارید. یعنی نه برای کار انرژی دارید و نه برای مدرسه رفتن و یادگیری.»
برنامه جهانی غذا هر ماه حدود 50 تُن تغذیه در مدرسه، شامل بیسکوئیت، بیسکوئیت خرمایی و شیر بین دختران و پسران پناهنده و معلمانشان توزیع می‌کند تا از رفع نیازهای غذایی کودکان پناهنده اطمینان داشته باشد. توزیع تغذیه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی سختگیرانه در مدارس صورت می‌گیرد و دانش‌آموزان می‌توانند سهم تغذیه‌ی خود را به خانه ببرند.
بیش از 7000 دانش آموز پناهنده اقلام غذایی مدارس را که توسط برنامه جهانی غذا در 20 مهمانشهر در سراسر ایران از جمله مهمانشهر ساوه ارائه شده است، دریافت می کنند. © WFP / ندا مبرا
برنامه‌ی تغذیه در مدرسه برای آینده‌ی فرزندان بی‌بی‌شاه حیاتی است، چرا که این خوراکی‌ها ممکن است تنها وعده‌ی مغذی آنان در طول روز باشد. نازنین و چهار برادرش هر روز اقلام تغذیه در مدرسه خود را دریافت می‌کنند. بی‌بی‌شاه می‌گوید: «من واقعاً قدردان این برنامه هستم، چون حداقل مطمئنم که فرزندانم با شکم گرسنه به مدرسه نمی‌روند.»
مهمانشهر ساوه دومین مهمانشهر بزرگ پناهندگان در ایران است که در سال 1367 تأسیس شده و میزبان 4,936 پناهنده‌ی افغان است. اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی ایران (BAFIA) مدیریت این مهمانشهر را بر عهده دارد. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) در تأمین مالی ساخت یک مدرسه‌ی 12 کلاسه شریک بوده که نازنین این روزها در آن تحصیل می‌کند. این مهمانشهر دارای دو مدرسه ابتدایی و دو مدرسه‌ی متوسطه برای دانش‌آموزان دختر و پسر پناهنده است.
پروژه‌ی «تغذیه در مدرسه» برنامه جهانی غذا روزانه برای 7,500 دانش‌آموز دختر و پسر پناهنده در 20 مهمانشهر سراسر ایران، میان‌وعده فراهم می‌کند. این امر یک تدبیر اساسی است که بر افزایش نام‌نویسی کودکان پناهنده به مدارس و تشویق والدین به ادامه‌ی تحصیل فرزندان خود تأثیر شایانی دارد. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد با ساخت 64 مدرسه برای پناهندگان و کودکان ایرانی در سراسر کشور نیز از دولت حمایت کرده است.
ایران میزبان بیش از 800 هزار نفر پناهنده‌ی ثبت شده و حدود 6/2 میلیون اتباع افغان بدون مدرک است. امروزه بیش از 500 هزار کودک افغانستانی، از جمله اتباع افغانستانی بدون مدرک و افغانستانی‌های جدید‌الورود پس از دوباره قدرت گرفتن طالبان، از سیاست‌های فراگیر آموزش در ایران بهره می‌برند که یکی از مترقی‌ترین سیاست‌ها در جهان است.
سرمایه‌گذاری بر آموزش پناهندگان و اطمینان از وجود فرصت‌های شکوفایی برای کودکان و جوانان پناهنده، آینده‌ای سرشار از صلح و امنیت را در پی خواهد داشت. آموزش و تحصیل عامل توانمندی پناهندگان است و به آنها دانش، همت و شایستگی می‌بخشد و بدین ترتیب آنها را قادر می‌سازد تا خود و دنیای پیرامون خود را دریافته و برای بازسازی زندگی و جوامع تلاش کنند. جوانان پناهنده‌ی تحصیل‌کرده در بازسازی زندگی خود، چه در کشور مقصد پناهندگی و چه در وطن خود پس از بازگشت امن، توانمندترند. پایان
به قلم ندا مبرا / برنامه جهانی غذا و دنیا اسلام خان / کمیسریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل متحد
Share on Facebook Share on Twitter
