گرسنه و لرزان، بی‌جادشگان کابل خود را برای زمستانی سوزناک آماده می‌کنند

در تاسیساتی در 15 کیلومتری کابل که توسط کمیساریا، آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد اداره می‌شود، گروه انبوهی از مردان، زنان و کودکان زیر آفتاب پاییزی صف کشیده‌اند. کوپن‌های اقلام امدادی در دست‌هایشان است، و منتظر هستند تا وارد ساختمانی شوند که نگهبان ورودی آن یک سرباز طالبان است.

داخل این ساختمان، کمیساریا و دیگر آژانس‌های بشردوستانه در حال توزیع کمک به بیش از 1،000 افغانستانی بی‌جاشده هستند که از سراسر کشور به آنجا آمده و اکنون در کابل زندگی می‌کنند. آنها پتو، روانداز پلاستیکی، اجاق، سطل، سطل تاشو آب، صابون، بسته‌های بهداشتی و وسایل آشپزی تحویل می‌گیرند. آسیب‌پذیرترین‌ها کمک نقدی نیزدریافت می‌کنند.

اغلب این افراد در فضای آزاد زیر سرپناه‌های موقت در یکی از دو پارک عمومی می‌خوابند و دیگرانی که استطاعت دارند، سمت دیگر شهر آپارتمان اجاره کرده‌اند.

حالا که زمستان به سرعت نزدیک می‌شود، دمای هوای پایتخت شب‌ها به صفر درجه رسیده و احتمال دارد در میانه زمستان به منفی 25 درجه هم برسد، بدین ترتیب کسانی که در فضای باز می‌خوابند با خطر سرمازدگی روبرو هستند.

در حالی که این افراد اقلام امدادی را دریافت می‌کنند بدن زنی سالخورده که تنها روی نیمکتی نشسته است، به شکلی غیرقابل کنترلی شروع به لرزش می‌کند. کارمندان کمیساریا با عجله برای کمک به سمت او می‌روند و متوجه می‌شوند او چند روزی است غذا نخورده و همین حالاست که از گرسنگی غش کند.

«روزها می‌شود که چیزی نمی‌خوریم.»

او تنها کسی نیست که به‌شدت به کمک نیاز دارد. مادری التماس می‌کند یک پاکت حبوبات بیشتر به او بدهند تا بتواند شکم بچه‌هایش را سیر کند. و پدربزرگی 65 ساله توضیح می‌دهد که چطور باید از خانواده 26 نفره‌اش حمایت کند، خانواده‌ای که در ماه جولای از پاکستان به وطن بازگشته و شاهد از دست  رفتن خانه‌اش بوده. آنها به کابل آمده‌اند و از ماه اوت در فضای آزاد زندگی کرده‌اند.

او می‌گوید: «روزها می‌شود که چیزی نمی‌خوریم» و بعد به یک پاکت امدادی اشاره می‌کند  و ادامه می‌دهد که برای یک خانواده هفت نفره  کافی نیست «اما این روزها، هر چیزی، برای خودش چیزی است.»

افغانستان با بحران بشردوستانه رو به وخامتی روبرو است با اقتصادی در آستانه فروپاشی و نیمی از جمیعت هم اکنون نیازمند کمک هستند. بیش از 3،5 میلیون فرد به دلیل درگیری داخل کشور بی‌جا شده‌اند و 700،000 تن از این افراد در سال جاری میلادی مجبور به ترک خانه خود شده‌اند.

صفی‌الله 25 ساله که در ماه جولای از استان ننگرهار گریخته می‌گوید: «کارم گچکاری ساختمان بود. مدام موشک نزدیک خانه‌مان پرتاب می‌شد. وقتی موشک در خانه‌مان برخورد و آتش گرفت، مجبور شدیم به کابل برویم و فقط چند تکه لباس به همراه داشتیم.»

ناامنی تنها عامل مجبور شدن افراد به ترک خانه‌هایشان نیست. افغانستان در حال حاضر دومین خشکسالی شدید خود در چهار سال گذشته را تجربه می‌کند و تولید مواد خوراکی به‌شدت آسیب دیده است.

الله وقتی سهم کمک خود را می‌گیرد، می‌گوید: «در استان ما، با خشکسالی و مشکلات اقتصادی روبرو شدیم چون زمین‌های ما محصول کافی تولید نمی‌کردند و ما منبع درآمد دیگری نداشتیم.»

کوتل خیرخانه یکی از دو پارکی در کابل است که افراد بی‌جاشده در آنجا در فضای باز یا زیر سرپناه‌های موقت روزگار می‌گذرانند.

حتا پیش از آنکه طالبان دو ماه پیش قدرت را از دولت بگیرد گرسنگی شایع بود، اما طبق آخرین گزارش برنامه جهانی غذا، این وضیعت به‌شکل قابل‌توجهی بدتر هم شده است. تا نیمه ماه میلادی، تنها 5 درصد از افغانستانی ها غذای کافی در دسترس داشتند و هر یک از سه نفر با درجاتی از بحران یا شرایط اضطراری امنیت غذایی روبرو بود.

کمیساریا در طی دو هفته گذشته به حدود 100،000 فرد در سراسر افغانستان با اهدای سرپناه، پتو، صفحه انرژی خورشیدی و کمک نقدی به آسیب‌پذیرترین افراد کمک کرده است. در مجموع در سال جاری کمیساریا به بیش از نیم میلیون نفرد بی‌جاشده کمک‌رسانی کرده است.

این آژانس یک مرکز پشتیبانی و تدارکاتی در تِرمذ، در همسایگی اوزبکستان برپا کرده است تا جایگزاری و ارسال سریع کمک به افغانستان را انجام دهد و در حال افزایش ابعاد اقدامات خود است تا پیش از آنکه زمستان سخت شروع شود به افراد بی‌جاشده بیشتری دسترسی داشته باشد؛ اما به منابع بیشتری نیاز است. تنها 35درصد از بودجه موردنیاز این سازمان برای فعالیت‌هایش در طی دو ماه آینده، تامین شده است.

احمد سراج 14 ساله است و به همراه خانواده از استان میدان وردک در مرکز افغانستان گریخته‌اند تا در پایتخت پناه بگیرند.

او که همراه با پدرش در صف دریافت کمک است می‌گوید: «ما یک خانواده 13نفره هستیم و بعد از آنکه خانه‌مان با گلوله خمپاره ویران شد به سمت کابل راه افتادیم. فقط کمی وسایل همراه خود داشتیم و مدام با مشکلات مالی روبرو هستیم چون اینجا نمی‌توانیم کار پیدا کنیم. به شدت نیازمند کمک هستیم.»

هرچند درگیری متوقف شده است، ناامنی در منطقه سکونت آنها پاربرجاست و خانواده از بازگشت می‌هراسد.

«نمی‌توانم بازگردم.»

طبق آمار سازمان ملل متحد حدود 156،000 فرد بی‌جاشده از زمان فروکش کردن درگیری‌ها تصمیم گرفتند به خانه خود بازگردند. در طی هفته گذشته، کمیساریا به 660 خانواده کمک کرده تا به خانه‌های خود در مناطق شمالی کشور بازگردند. هر خانوار بازگشت‌کننده کمکی 200دلاری به منظور هزینه حمل و نقل و کمکی 400 دلاری به عنوان مساعدت برای ادغام مجدد دریافت می‌کنند. تا پیش از پایان اکتبر نیز 280 خانواده دیگر کمک دریافت می‌کنند تا به خانه‌هایشان در مناطق کوهستانی در مرکز افغانستان بازگردند.

اما بسیاری از افراد بی‌جاشده در کابل نگران هستند که چیزی برای بازگشت باقی نمانده است، درگیری خانه‌ها و معیشت آنها را نابود کرده است.

محراب‌الدین 28 ساله که از درگیری در زادگاهش در ماه جولای در استان پروان گریخته می‌گوید: «نمی‌توانم بازگردم. آنجا چه کنم؟ نه خانه‌ای، نه کاشانه‌ای و نه کاری.»