دشواری زندگی در پی شیوع ویروس کرونا و نیاز فوری آوارگان به کمک و دسترسی به شبکه‌های امنیت اجتماعی

کمیساریا، ژنو- همه گیری بیماری کوید-19، تأثیرات بی‌سابقۀ اقتصادی و اجتماعی در سراسر جهان به‌همراه داشته است. اقتصادها در حال فروپاشی بوده، مشاغل و معیشت‌ها در مقایسی بی‌سابقه از دست رفته‌اند. همۀ جوامع تحت تأثیر این بحران بهداشت عمومی قرار گرفته‌اند. آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد ، کمیساریا، نگران شرایط مستاصل افرادی است که به‌اجبار و بر اثر بروز مناقشات و خشونت آواره شده‌اند، خصوصاً در کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط که در حال حاضر مأمن 85 % پناهندگان جهان هستند.

شواهد مبنی بر تأثیر ژرف و شدید اقتصادی حاصل از این بحران بر پناهندگان چشمگیرند. تنها در خاورمیانه و شمال افریقا، کمیساریا و شرکای آن پس از اعمال قرنطینه و سایر اقدامات بهداشت عمومی در بسیاری از کشورها از اواسط اسفند ماه سال 1398 تا به حال بیش از 350،000 تماس تلفنی از سوی پناهندگان و آوارگان داخلی دریافت نموده است که بسیاری از آنان خواهان کمک‌های مالی فوری در جهت پوشش نیازهای روزانۀ حیاتی خود هستند.

کشورها در همسایگی سوریه، میزبان بیش از 5.6 میلیون پناهندۀ سوری بوده و بیش از 6 میلیون بی جا شده داخلی در سوریه حضور دارند. بسیاری از این افراد نیازمند کمک‌های فوری هستند. در لبنان که قبل از همه‌گیری این بیماری با رکود اقتصادی مواجه بود، بر اساس نظرسنجی که کمیساریا در اوایل اردیبهشت ماه 1399 از پناهندگان صورت داده، بیش از نیمی از آنها معیشت خود مانند کارگری روزمزد را از دست داده‌اند. از میان پناهندگانی که با آنان مصاحبه شده است، 70% اعلام داشتند که مجبور به کاهش وعده‌های غذایی شده‌اند. در سایر کشورهای منطقه مانند مصر، عراق و اردن، تعداد کثیری از پناهندگان اعلام کرده‌اند که منبع اصلی درآمد خود را از دست داده‌اند. در اردن، تأثیر این شرایط بر زنان پناهنده بسیار عمیق بوده و تقریباً تمامی زنان مشغول به‌کار اعلام داشته‌اند که منبع درآمدشان مختل شده اند.

زنان سرپرست خانوار، کودکان بی سرپرست و یا از خانواده جدا شده، سالمندان، گروه های جنسیتی بیشتر از سایرین در معرض خطر فقر و سوء بهره‌برداری قرار دارند. با ارایه کمک‌های فوریتی و خصوصاً وام‌های نقدی، شرایط این گروه‌ها قابل بهبود است.

در سراسر این منطقه، افراد بسیاری با از دست دادن امکانات خود در معرض خطر از دست دادن سرپناه‌های خود قرار دارند. بر اساس گزارش‌ها در الجزیره، مصر، عراق، لبنان، لیبی، موریتانی و تونس آمار تخلیۀ اجباری منازل یا تهدید به تخلیه افزایش یافته است.

کمیساریا نگران است که از دست رفتن مشاغل ممکن است منجر به بروز اختلالات روان‌شناختی-اجتماعی گردد. در اردن، شرکای کمیساریا از افزایش چشمگیر مشاوره‌های بهداشت ذهنی و روان‌شناختی-اجتماعی به بیش از 50 % گزارش داده‌اند.

در همسایگی، در منطقۀ جنوب غربی آسیا، پناهندگان افغانستانی و گروه‌های آسیب‌پذیر جوامع میزبان که قبل از این بحران نیز با فشار اقتصادی مواجه بودند، در حال حاضر برای انطباق با شرایط کنونی با مشکلات بیشتری مواجه هستند. در ایران حدود یک میلیون پناهندۀ افغانستانی حضور دارند که اکثریت آنان دوشا دوش جوامع میزبان کار و زندگی می‌کنند و در حال حاضر تحت فشار اقتصادی شدید قرار دارند.

کودکان بطور کلی اغلب در معرض خطر قرار دارند زیرا که از هر چهار کودک پناهندۀ افغانی، یک نفر از تحصیل باز مانده و از هر پنج کودک نیز یک نفر به دلیل افزایش فشار اقتصادی مجبور به کار شده است. تأثیر این امر بر آیندۀ کودکان پناهندۀ افغانستانی از هم اکنون به شدت حس می‌شود و در صورت فقدان حمایت‌های بیشتر بین‌المللی و تشریک مسئولیت، علی‌رغم تلاش‌های بی‌شائبه و قابل تقدیر دولت ایران، کمیساریا سایر فعالان بشردوستانه، این شرایط رو به وخامت خواهد گذاشت.

اکثریت قریب به اتفاق افغانستانی‌ها در ایران، از جمله حدود 1.5 الی 2 میلیون افراد فاقد مدرک هویتی، برای درآمد، متکی به منابع کاری متزلزل و ناپایدار هستند و این امر باعث آسیب‌پذیری آنان در برابر رکودهای اقتصادی می‌شود. بر اساس گزارش‌های داخلی، حدود دو میلیون نفر در ایران به دلیل همه‌گیری کوید-19 مشاغل خود را از دست داده‌اند. با از دست رفتن مشاغل و درآمدها، تماس‌های پناهندگان با خطوط پذیرش تلفنی این سازمان نیز رو به افزایش است. با وجود اینکه در این شرایط پرچالش، تاب‌آوری مهم‌ترین ویژگی جوامع پناهنده است، اغلب آنان گفته اند که قادر به تأمین خوراک کافی برای خانواده‌هایشان نیستند. برخی نیز تقاضای کمک داشته اند برای پرداخت اجاره، هزینه های درمان‌های پزشکی و خدمات اینترنتی که کودکانشان بتوانند بصورت مجازی به تحصیل ادامه دهند.

در پاکستان – که دومین کشور میزبان بزرگ‌ترین جامعۀ پناهنده در جهان است – پناهندگان افغانستانی تنها منبع درآمد خود به عنوان کارگران روزمزد را به دلیل شرایط قرنطینه از دست داده‌اند. ده‌ها هزار پناهندۀ دیگر نیز مانند سالمندان، معلولین، افرادی که از بیماری‌های حاد رنج می‌برند، تک والدین و زنان و کودکان در معرض خطر قرار دارند. پاکستان نه تنها میزبان 1.4 میلیون پناهندۀ افغانستانی ثبت شده بلکه موطن 880،000 مهاجر افغانستانی و حدود 500،000 تبعۀ افغانستانی فاقد مدرک هویتی است.

در پی شیوع بیماری کوید-19، افغانستان با توجه به افزایش تعداد اتباع افغانستانی بازگشتی، سکونت صدها هزار نفر در سایت های بی جاشدگان ، با چشم‌انداز فشار مضاعف در بخش خدمات پزشکی و اجتماعی و افزایش فقر مواجه است.

در این میان، امریکای لاتین با چندین بحران‌ گستردۀ بی جاشدگی در جهان مواجه است. بیش از پنج میلیون ونزوئلایی از کشور خود گریخته‌اند. حدود هشت میلیون بی جاشده داخلی در کلمبیا، 340،000 بی جاشده داخلی در شمال امریکای مرکزی و بیش از 100،000 پناهنده و پناه‌جوی نیکاراگوایی حضور دارند.

اغلب پناهندگان و پناه‌جویان امریکای لاتین ساکن مناطق شهری یا مرزی هستند. اکثریت آنان در بخش‌های غیر رسمی مشغول به‌کار بوده و عموماً فاقد شبکه‌های ایمنی اجتماعی هستند. شرایط قرنطینه باعث از دست رفتن ناگهانی منبع درآمد آنان شده است. بر اساس آمار این سازمان در سال 2019، 80 % از پناهندگان و مهاجران ونزوئلایی که با آنان مصاحبه شد اعلام کردند که بدون داشتن هیچ‌گونه قراردادی مشغول به کار بوده و بسیاری از آنان برای بقاء متکی به اقتصاد غیر رسمی هستند.

در شرایط کنونی، با توجه به این که این گروه‌ها قادر به پرداخت اجاره و تأمین غذا یا دارو نیستند، بسیاری از آنان در معرض خطر بی‌خانمانی قرار داشته و بسیاری نیز سرپناه خود را از دست داده‌اند. آمار ونزوئلایی‌های بی‌خانمان و بی‌بضاعت در کلمبیا، برزیل، اکوادور، پرو، شیلی و آرژانتین در حال افزایش است. بسیاری از آنان در این شرایط به خدمات جنسی برای بقاء، تکدی‌گری یا دوره‌گردی روی آورده‌اند. سایرین نیز ممکن است طعمۀ قاچاقچیان و گروه‌های مسلح غیرقانونی شوند.

با افزایش ترس و ناآرامی‌های اجتماعی، ترس از تبعیض در سراسر منطقه رو به افزایش است. پناهندگانی که در خیابان‌ها یا بخش غیر رسمی برای معیشت خود تلاش می‌کنند عمدتاً قادر به رعایت قرنطینه نبوده و قربانی شده، مورد انگ اجتماعی قرار گرفته و در معرض خطر بازداشت قرار دارند.

در چند هفتۀ گذشته، شاهد این امر بوده‌ایم که تعدادی از ونزوئلایی‌ها که قادر به تأمین نیازهای اولیه مانند سرپناه، غذا و مراقبت‌های بهداشتی نیستند، تلاش کرده‌اند تا به کشور خود باز گردند. کمیساریا به منظور کاهش تأثیرات کوید-19 بر این جوامع با ارایۀ کمک‌های نقدی بیشتر، افزایش ظرفیت پناهگاه‌ها و همکاری با دولت‌ها و شرکای در جهت شمول پناهندگان و مهاجرین در برنامه‌های حمایتی اجتماعی، اقدامات خود را افزایش داده است.

در منطقۀ شمال امریکای مرکزی، پیامدهای قرنطینه به همراه افزایش خشونت و زورگیری از سوی باندهای مسلح فشار سنگینی را بر بی جاشدگان داخلی و جوامع در معرض خطر که با کار غیر رسمی و روزمزد امرار معاش می‌کنند، تحمیل نموده است. در مکزیک، 7،588 پناهنده که در برنامۀ ادغام مشارکت داشتند و امکان یافتن مشاغل در اقتصاد رسمی را برای آنان مهیا می‌کرد، تعدیل نیروی گسترده، آنان را در معرض خطر فقر قرار داده است.

کمیساریا در کلیۀ فعالیت‌های گستردۀ خود برای پناهندگان و علی‌رغم وجود چالش‌های بسیار، در تلاش است تا کمک‌های فوریتی شامل کمک‌های نقدی و سرپناه‌های ایمن تأمین نموده و از شمول پناهندگان در پاسخ‌های بهداشت عمومی ملی، شبکه‌های امنیت اجتماعی و سایر برنامه‌های حمایتی اطمینان حاصل نماید. کمک به پناهندگان و بی جاشدگان داخلی بسیار آسیب‌پذیر به‌ویژه در کشورهایی که این گروه‌ها به طرح‌های حمایتی اجتماعی دولتی دسترسی ندارند، نیازمند اقدام فوری است. بحران ویروس کرونا، در سراسر جهان، نیاز مبرم به کمک‌های بشردوستانه را شدت بخشیده است. حمایت به‌موقع و منعطف از سوی دولت‌ها، بخش خصوصی و افراد برای تداوم اقدامات بشردوستانه همواره ضروری است.

جهت کسب اطلاعات بیشتر با پانیذ زمانیان تماس حاصل نمایید:

[email protected] | 00982189349114