Μια υπόγεια κουζίνα είναι ένα από τα τελευταία μέρη που θα ήθελε να βρίσκεται κανείς τον Ιούνιο στην Αθήνα. Παρόλα αυτά, για μια ομάδα δημιουργικών σεφ αυτό ήταν ό,τι ακριβώς ζητούσαν στην προσπάθειά τους να αλλάξουν τα στερεότυπα για τους πρόσφυγες, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων (20 Ιουνίου).
Πέντε γνωστά εστιατόρια της Αθήνας άνοιξαν τις πόρτες τους για να υποδεχτούν τις γαστρονομικές τους εμπνεύσεις, συμπλέοντας με μια προσπάθεια που ξεκίνησε στη Γαλλία το 2016 μέσα από τη συνεργασία της οργάνωσης Food Sweet Food και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.). Φέτος, τον Ιούνιο του 2017, το πείραμα επεκτάθηκε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, με στόχο να αλλάξει ο τρόπος που γίνονται αντιληπτοί οι πρόσφυγες μέσα από την ευκαιρία που δίνεται στις τοπικές κοινωνίες να δοκιμάσουν εξωτικές γεύσεις. Αλλά και να γνωρίσουν ταυτόχρονα τους άντρες και τις γυναίκες πίσω από τη μαγειρική, σε ρόλο πρεσβευτών της κουλτούρας τους.
Στην πρώτη υλοποίηση του Φεστιβάλ στην Αθήνα, προσπάθειας που οργανώθηκε από την ομάδα του Athens Insider με την υποστήριξη οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, πέντε Έλληνες σεφ υποδέχτηκαν αντίστοιχα πέντε ικανότατους πρόσφυγες μάγειρες στις κουζίνες τους: την Mahboubek Tavakoli από το Ιράν, τους Barshank Haj Younes και Abdulrahman Al Hallak από τη Συρία, τον Hassan Hassan από τη Σομαλία και τον Αφγανό Reza Golami.
Όλοι τους έχουν ένα κοινό γνώρισμα. Έφυγαν από τις πατρίδες τους γιατί δεν είχαν άλλη επιλογή. Κάποιοι, όπως ο Abdulrahman, ήταν ήδη επαγγελματίες της εστίασης εκεί. Άλλοι, όπως ο Hassan και ο Reza τελειοποίησαν την τέχνη τους και μπήκαν στον μαγειρικό στίβο στην Ελλάδα. Εκτός από την ταυτότητα του πρόσφυγα μοιράζονται όμως και κάτι ακόμη. Τη βαθιά αγάπη για τη μαγειρική και την πεποίθηση πως η γαστρονομία μπορεί να αποτελέσει μια από τις πιο στέρεες πολιτισμικές γέφυρες.
Κρίνοντας από την υποδοχή που επιφύλαξε το Αθηναϊκό κοινό στις δημιουργίες τους, η προσπάθεια στέφθηκε με επιτυχία. Όλα τα εστιατόρια έφτασαν στη μέγιστη πληρότητα και και σε κάποια δόθηκαν παρατάσεις. Οι σεφ έλαβαν ενθουσιώδεις κριτικές από τους πελάτες τους, που στάθηκαν ιδιαίτερα στην αυθεντικότητα, την πρωτοτυπία και τον έντονο χαρακτήρα των μενού που παρουσίασαν.
Η ζήτηση για την Ελληνο-Σομαλική κουζίνα του εικοσιπεντάχρονου Hassan Hassan ήταν τέτοια που το εστιατόριο «Βασίλαινας», που τον φιλοξένησε, παρέτεινε την παρουσία του εκεί κατά δύο βράδια.
Ο Hassan έφυγε από τη Σομαλία πριν από 9 χρόνια, καθώς η ζωή του βρισκόταν σε κίνδυνο. Ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες για να αναπτυχθεί η αγάπη του για τη μαγειρική υπήρξε η ανάγκη να ετοιμάζει το φαγητό για τα τρία μικρότερα αδέρφια του, που παρέμειναν στη Σομαλία με τους γονείς του. Λέει χαρακτηριστικά πως είχε ήδη εθιστεί στο να βλέπει το χαμόγελο στα πρόσωπά τους όταν το φαγητό τους άρεσε.
Στην Ελλάδα βρήκε την ευκαιρία να πάει σε σχολή μαγειρικής με την οικονομική υποστήριξη φίλων και κατάφερε να αποφοιτήσει. Αρχικά ξεκίνησε ως βοηθός σε ένα εστιατόριο ξενοδοχείου της Κρήτης ενώ, όταν βρέθηκε στην Αθήνα δούλεψε σε sushi bar στην περιοχή του Κολωνακίου.
Ο νεαρός άντρας από τη Σομαλία ακόμη νιώθει ευγνωμοσύνη απέναντι σε όσους τον βοήθησαν όταν πρωτοέφτασε στην Ελλάδα. «Ο Hassan ήταν 16 ετών τότε, μόνος και ψυχολογικά τραυματισμένος. Τον βοηθήσαμε να έρθει σε επαφή με οργανώσεις που που μπορούσαν να του παράσχουν κατάλυμα και κοινωνική υποστήριξη», θυμάται η Δάφνη Καπετανάκη, μέλος του Τομέα Προστασίας της Υ.Α.
«Σύντομα καταλάβαμε πως είχαμε να κάνουμε με έναν ευπροσάρμοστο και χαρισματικό νεαρό με όνειρα και φιλοδοξίες. Η ιστορία του δείχνει πως όταν ένας πρόσφυγας έχει την κατάλληλη υποστήριξη και πρόσβαση σε υπηρεσίες, και ιδιαίτερα στην εκπαίδευση, μπορεί να ανοίξει τα φτερά του και να χτίσει το δικό του μέλλον», προσθέτει.
Σήμερα, ο Hassan εργάζεται και ως διερμηνέας καθιστώντας τον εαυτό του πολύτιμο, αν όχι αναντικατάστατο, για τα μέλη της μικρής Σομαλικής κοινότητας στην Αθήνα. Παρόλα αυτά δεν παύει να τονίζει πως το μυαλό και η καρδιά τον οδηγούν μαζί στον ίδιο προορισμό, την πραγμάτωση της μεγάλης του επιθυμίας, να γίνει ένας επαγγελματίας σεφ.
Όταν κανείς δει τα πράγματα από αυτή τη σκοπιά αντιλαμβάνεται πως για τον Hassan οι νύχτες του στον «Βασίλαινα» ήταν ένας μικρός θρίαμβος. Ένιωσε ξανά την αγάπη και την εκτίμηση όσων δοκιμάζουν το φαγητό του και μπόρεσε να φέρει κάτι από την παλιά στη νέα του πατρίδα. Είδε για ακόμη μια φορά απέναντι του χαμογελαστά πρόσωπα. Όπως τότε.
- Χρήστος Τόλης