Οικογενειακή επανένωση

Η οικογενειακή ενότητα αποτελεί ένα οικουμενικό ανθρώπινο δικαίωμα. Όταν αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, οι οικογένειες των προσφύγων βιώνουν συχνά τον πόνο του χωρισμού. Μπορεί να περάσουν χρόνια χωρίς να συναντηθούν  ή ακόμα και να μην ξανασμίξουν ποτέ. Τα κράτη έχουν την ευθύνη να προστατεύουν και να αποκαθιστούν την οικογενειακή ζωή των προσφύγων , μεταξύ άλλων μέσω των διαδικασιών της οικογενειακής επανένωσης. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες συμβάλλει στη διασφάλιση του θεμελιώδους δικαιώματος των προσφύγων στην οικογενειακή ενότητα. Εργαζόμαστε για να βελτιώσουμε την πρόσβαση στις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης και για την υποστήριξη των χωρισμένων οικογενειών των προσφύγων.

Οι οικογένειες πρέπει να μένουν ενωμένες

Οι διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης βασίζονται στο νόμιμο δικαίωμα στην οικογενειακή ενότητα. Η οικογένεια αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως η θεμελιώδης μονάδα της κοινωνίας. Η συνοχή της προστατεύεται από το διεθνές δίκαιο και από δεσμευτικά περιφερειακά νομικά κείμενα.

Σε αντίθεση με άλλες λύσεις για τους πρόσφυγες σε τρίτες χώρες, όπως η επανεγκατάσταση, η εκπαίδευση και η εργασιακή κινητικότητα, τα κράτη έχουν νομική ευθύνη να θεσπίσουν το κατάλληλο νομικό πλαίσιο που θα επιτρέπει στις οικογένειες να επανενωθούν. Οι περισσότερες χώρες έχουν διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης για τους πρόσφυγες με βάση αυτές τις διεθνείς υποχρεώσεις.

Όταν οι διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης των προσφύγων είναι ορθά σχεδιασμένες  μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία ασφαλών και νόμιμων οδών. Αυτό αποτρέπει τους πρόσφυγες από το  να καταφεύγουν οι σε επικίνδυνα και παράτυπα ταξίδια και να ρισκάρουν τη ζωή τους για να επανενωθούν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι αποτελεσματικές διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης μπορούν να εμποδίσουν τα δίκτυα διακινητών που εκμεταλλεύονται την ανάγκη των προσφύγων να ενωθούν με τις οικογένειές τους.

Η επανένωση των οικογενειών που έχουν χωριστεί ενισχύει τις προοπτικές ένταξης, καθώς οι οικογένειες που είναι ενωμένες προσαρμόζονται συνήθως καλύτερα στις νέες κοινότητές τους. Το να είναι τα μέλη μιας οικογένειας μαζί παρέχει μια αίσθηση ασφάλειας, ειδικά για ευάλωτες ομάδες όπως οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, αλλά συμβάλλει επίσης και στην οικονομική αυτάρκεια. Το να σμίγει ξανά η οικογένεια βοηθά επίσης τους πρόσφυγες να επουλώσουν τις πληγές τους από την εμπειρία του πολέμου.

Πώς βοηθάει η Ύπατη Αρμοστεία την οικογενειακή επανένωση των προσφύγων

Η οικογενειακή επανένωση είναι μια κρατική διαδικασία που καθορίζεται από το εκάστοτε εθνικό νομικό πλαίσιο κάθε χώρας. Η επανένωση των οικογενειών των προσφύγων είναι πρωτίστως ευθύνη των κρατών.

Η Ύπατη Αρμοστεία:

• Παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κρατών με τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με την επανένωση των οικογενειών των προσφύγων.
• Προωθεί την υιοθέτηση ευέλικτων διαδικασιών με επίκεντρο την προστασία των προσφύγων και γνώμονα τους περιορισμούς που ενέχει η κατάστασή τους ως πρόσφυγες.
• Βοηθάει τις οικογένειες ώστε να έχουν πρόσβαση σε πληροφόρηση, νομική και διοικητική συνδρομή που παρέχεται από εταίρους και συντονίζει βασικούς εταίρους για τη δημιουργία συστημάτων υποστήριξης για τους πρόσφυγες.

Προκειμένου να είναι επιλέξιμη για διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης μια οικογένεια, το μέλος της που εκκινεί τη διαδικασία πρέπει να έχει αναγνωριστεί επίσημα ως πρόσφυγας, ή στην περίπτωση ορισμένων χωρών μπορεί να είναι δικαιούχος επικουρικής προστασίας από το κράτος αυτό, ενώ τα μέλη της οικογένειας ενός τέτοιου ατόμου είναι επίσης πιθανό να έχουν ανάγκες διεθνούς προστασίας.

Προκλήσεις στην οικογενειακή επανένωση των προσφύγων

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά πρακτικά, νομικά και οικονομικά προβλήματα  που εξακολουθούν να εμποδίζουν την επανένωση των οικογενειών των προσφύγων. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Πολύπλοκες διαδικασίες: Οι διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης μπορεί να είναι περίπλοκες και οι οικογένειες των προσφύγων συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες στη μητρική τους γλώσσα.
• Οικονομικά εμπόδια: Ορισμένες χώρες επιβάλλουν τέλη στην αίτηση επανένωσης. Άλλες θέτουν αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια για τους πρόσφυγες προκειμένου να αποδείξουν την ικανότητά τους να συντηρούν τις οικογένειές τους.
• Σύντομες προθεσμίες και μεγάλες περίοδοι αναμονής: Ορισμένες χώρες εφαρμόζουν σύντομες προθεσμίες για την υποβολή αιτήσεων, τις οποίες χάνουν πολλοί άνθρωποι που σε άλλη περίπτωση θα ήταν επιλέξιμοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δικαιούχοι  επικουρικής προστασίας ενδέχεται να υπόκεινται σε πρόσθετους χρόνους αναμονής προτού τους δοθεί η δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση, ενώ σε κάποιες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το δικαίωμα αυτό δεν προβλέπεται για τους δικαιούχους επικουρικής προστασίας.

  Μετά την υποβολή της αίτησης, ο χρόνος αναμονής είναι συχνά μεγάλος, σε ορισμένες περιπτώσεις διαρκεί ακόμα και χρόνια, κάτι που οδηγεί σε απόγνωση τις οικογένειες που μένουν χωρισμένες για πολύ καιρό.

• Διαφοροποιήσεις στον ορισμό της οικογένειας: Ο ορισμός της οικογένειας ποικίλλει μεταξύ πολιτισμών και χωρών. Συχνά οι διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης ορίζουν ως μέλη οικογένειας έναν περιορισμένο αριθμό , αποκλείοντας άλλους συγγενείς που μπορεί επίσης να έχουν σχέσεις κοινωνικής, συναισθηματικής ή/και οικονομικής εξάρτησης.
• Δυσκολίες στα αποδεικτικά έγγραφα: Οι πρόσφυγες συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε διοικητικά έγγραφα που πιστοποιούν τα  στοιχεία της ταυτότητας ή των σχέσεών τους (διαβατήρια, πιστοποιητικά γέννησης ή γάμου κ.λπ.)
• Ύπαρξη πρεσβείας: Όταν δεν υπάρχουν πρεσβείες στις χώρες όπου βρίσκονται τα μέλη της οικογένειας, μπορεί να τους ζητηθεί  να ταξιδέψουν σε γειτονικές χώρες ή περιοχές για διαφορετικά στάδια της διαδικασίας της αίτησης. Αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο και ακριβό, αν όχι αδύνατο, για τις οικογένειες.
• Προκλήσεις προστασίας: Συχνά τα μέλη της οικογένειας προς επανένωση είναι τα ίδια πρόσφυγες. Αυτό σημαίνει ότι όταν τους ζητηθεί να απευθυνθούν στις αρχές της χώρας καταγωγής τους για να εκδώσουν τα απαραίτητα έγγραφα, αυτές οι οικογένειες ενδέχεται να εκτεθούν σε περαιτέρω κίνδυνο.

Το Παγκόσμιο Δίκτυο Οικογενειακής Επανένωσης

Το Παγκόσμιο Δίκτυο Οικογενειακής Επανένωσης  (FRUN) που ξεκίνησε το 2020, είναι η πρώτη παγκόσμια πλατφόρμα αφιερωμένη στην επανένωση οικογενειών προσφύγων και άλλων δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Το Δίκτυο FRUN φέρνει κοντά βασικούς εμπλεκόμενους, ειδικούς και ακαδημαϊκούς στο πεδίο της οικογενειακής επανένωσης με συλλογικό σκοπό την προώθηση και διευκόλυνση της αποτελεσματικότερης πρόσβασης στις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης.

Το FRUN είναι ένα κλειστό δίκτυο και τα υποψήφια μέλη θα πρέπει να εγκριθούν κατόπιν διαβούλευσης με τη Συμβουλευτική του Ομάδα.

Στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Φόρουμ για τους Πρόσφυγες το 2023, το Δίκτυο FRUN κινητοποίησε μια σειρά από παράγοντες για να βοηθήσουν στην ανάληψη της δέσμευσης επανένωσης 1 εκατομμυρίου προσφύγων με τις οικογένειές τους έως το 2030. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το Παγκόσμιο Δίκτυο Οικογενειακής Επανένωσης, παρακαλούμε επικοινωνήστε στο [email protected] ή περιηγηθείτε στην ιστοσελίδα:

https://familyreunificationnetwork.org/