Στον απόηχο της απώλειας εκατοντάδων ανθρώπινων ζωών στη Μεσόγειο πριν από λίγες ημέρες, η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων είναι πράγματι μια θλιβερή περίσταση.
Φέτος καλούμαστε να τιμήσουμε αυτή την ημέρα, σε μια περίοδο που πολλοί από τους περίπου 35 εκατομμύρια πρόσφυγες παγκοσμίως βρίσκονται σε αδιέξοδο, σε έναν κόσμο που ακόμα δεν έχει την ικανότητα ή τη θέληση να επιλύσει τις συγκρούσεις που αναγκάζουν εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Σε έναν κόσμο που προσφέρει δυνατότητες μετεγκατάστασης σε λιγότερο από το 1% των πιο ευάλωτων προσφύγων. Και σε έναν κόσμο στον οποίο, προκειμένου να σωθούν, πολλοί πρόσφυγες αναγκάζονται να ρισκάρουν – και συχνά να χάσουν – τη ζωή τους.
Όμως δεν χρειάζεται να είναι έτσι.
Δεν χρειάζεται καν να το υπενθυμίσουμε, αλλά το να είναι κάποιος πρόσφυγας δεν είναι θέμα επιλογής. Κανείς δεν επιλέγει να γίνει πρόσφυγας. Κανείς δεν επιλέγει να εκδιωχθεί από το σπίτι του εξαιτίας πολέμου, βίας ή διωγμών.
Το μήνυμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Προσφύγων είναι η ελπίδα. Ελπίδα για έναν κόσμο που αγκαλιάζει τους πρόσφυγες.
Η ελπίδα δεν είναι απλά ένα σύνθημα ή μια ευχή. Εδράζει στις πράξεις και τις αποδείξεις. Πολλοί αντιμετωπίζουν τους πρόσφυγες ως άτομα που άφησαν τα πάντα πίσω τους και δέχονται παθητικά βοήθεια. Ωστόσο, εμείς τους βλέπουμε από διαφορετικό πρίσμα: είναι άνθρωποι που φέρνουν μαζί τους πολύτιμα στοιχεία, που μπορούν να βελτιώσουν την κοινωνία για όλους μας, όπου κι αν βρισκόμαστε.
Για αρχή, κουβαλούν μαζί τους την έντονη επιθυμία να ξαναζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Φέρνουν μαζί τους γνώσεις, επαγγελματική εμπειρία και δύναμη ψυχής. Θέλουν να είναι αυτόνομοι και ανυπομονούν να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητες και το πάθος τους για να συνεισφέρουν στις κοινωνίες που τους υποδέχονται. Πολλοί ξεχειλίζουν από δημιουργικές ιδέες, ενέργεια και επιθυμία να είναι οικονομικά ενεργοί, να εργαστούν, να ξεκινήσουν τη δική τους επιχείρηση και να πληρώνουν φόρους – αρκεί να τους δοθεί η ευκαιρία.
Δεν είναι πάντοτε εύκολο: ίσως είναι δύσκολο για τους πρόσφυγες να συμμετάσχουν στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας στην οποία βρίσκονται, ιδίως αν έχουν διαφορετικό πολιτισμικό, θρησκευτικό ή εθνοτικό υπόβαθρο. Πολλές χώρες ή κοινωνίες υποδοχής χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη υποστήριξη για να διασφαλίσουν την πλήρη συμπερίληψη των προσφύγων. Όμως, η συμπερίληψη είναι ακριβώς εκείνος ο παράγοντας που μας επιτρέπει να έχουμε ειρηνικές, συνεκτικές κοινωνίες που μπορούν να ευημερήσουν και να αναπτυχθούν. Από την άλλη, το κόστος του αποκλεισμού – το κόστος για να κρατήσουμε τους πρόσφυγες χωριστά, εμποδίζοντάς τους να δουλέψουν και να έχουν κι εκείνοι μερίδιο στη ζωή της χώρας, είναι πολύ υψηλότερο από το κόστος της συμπερίληψης, τόσο με οικονομικούς όσο και με κοινωνικούς όρους.
Περισσότεροι από 80.000 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο βρίσκονται στην Ελλάδα. Πολλοί από αυτούς έχουν προοδεύσει. Ορισμένοι δεν έχουν πλέον το καθεστώς πρόσφυγα και είναι Έλληνες πολίτες. Άλλοι όχι. Οι περισσότεροι βρίσκονται στα πρώτα βήματα αυτής της διαδρομής και χρειάζονται τη στήριξή μας. Κι έχουμε δει πολλάκις ότι σε αυτή την κοινωνία υπάρχουν τεράστια αποθέματα αλληλεγγύης και υποστήριξης – υπάρχει μια σιωπηλή πλειοψηφία που σπάνια εκφράζεται στα social media.
Τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων τιμούμε τους πρόσφυγες, το θάρρος τους, την αντοχή τους και τη συνεισφορά τους στην κοινωνία. Και επιλέγουμε να ελπίζουμε σε έναν κόσμο που δεν θα γυρίσει την πλάτη σε ανθρώπους που εκδιώχθηκαν βίαια από τις εστίες τους.
*Άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τα Νέα, στις 20 Ιουνίου 2023, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
