Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών: Η μεταμόρφωση της εκπαίδευσης ξεκινάει από τους εκπαιδευτικούς

H σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών με θέμα “The transformation of education begins with teachers”  είναι αφιερωμένη στον κεντρικό ρόλο που έχουν οι εκπαιδευτικοί στη διαδικασία μεταμόρφωσης της εκπαίδευσης, των μαθητών και μαθητριών και της κοινωνίας εν γένει.

Σήμερα τιμούμε τους ανθρώπους που με τη συνέπεια, τον επαγγελματισμό και το όραμά τους αλλάζουν καθημερινά τις ζωές παιδιών αλλά και ενηλίκων, ανοίγοντας δρόμους, προσφέροντας ελπίδα και δείχνοντας στην πράξη αλληλεγγύη. Για να μεταμορφωθεί η εκπαίδευση είναι κρίσιμο να ακούσουμε και στηρίξουμε τις γυναίκες και τους άντρες εκπαιδευτικούς.

H Πέπη Παπαδημητρίου με μαθήτριές της που συμμετείχαν στα εργαστήρια ζωγραφικής. © UNHCR/Socrates Baltagiannis

Έργο της μαθήτριας Αtena Rezaee © UNHCR/Socrates Baltagiannis

Έργο της μαθήτριας Fateme Wafai © UNHCR/Socrates Baltagiannis

Έργο της μαθήτριας Parwaneh Najafi © UNHCR/Socrates Baltagiannis

«Η ζωγραφική βοηθάει τα παιδιά πρόσφυγες να υψώσουν τη φωνή τους και να δώσουν στις ελπίδες τους φτερά για να πετούν πάνω από τους τοίχους, τα όρια και τα σύνορα.»

Η Πέπη Παπαδημητρίου είναι εκπαιδευτικός 26 χρόνια και Συντονίστρια Εκπαίδευσης Προσφύγων στη Δομή Φιλοξενίας της Ριτσώνας από το 2018. Έχει ζήσει πολλές όμορφες και δύσκολες στιγμές δίπλα στα παιδιά πρόσφυγες, παλεύοντας όπως λέει να γκρεμίσει όλα τα εμπόδια που υψώνονται στο δρόμο τους προς το σχολείο. Μια πολύ συγκινητική στιγμή για την ίδια ήταν όταν πέρσι την άνοιξη, μετά από μεγάλο αγώνα, τα παιδιά από τη Ριτσώνα επέστρεψαν στο σχολείο αφού είχαν παραμείνει για ενάμιση χρόνο εκτός σχολείου, αντικρύζοντας έναν ανείπωτο ενθουσιασμό που φώτιζε για πρώτη φορά τα πρόσωπά τους έπειτα από καιρό.

«Η ένταξη στο εθνικό σύστημα εκπαίδευσης δίνει τη δυνατότητα σ’ αυτά τα παιδιά να νιώσουν πάλι, μετά από πάρα πολύ καιρό, ότι είναι όντως παιδιά, έχοντας χάσει όλα αυτά που τα συνέδεαν με την ασφάλεια και την ανεμελιά της παιδικής τους ηλικίας, να μοιραστούν κάτι κοινό με όλα τα υπόλοιπα παιδιά του κόσμου, να γίνουν ορατά, να αισθανθούν μέλη μιας πολύτιμης γι’ αυτά ομάδας, της σχολικής κοινότητας, και να αρχίσουν να ελπίζουν και να ονειρεύονται ξανά», εξηγεί.

Στην προσπάθειά της να ξαναφέρει το φως στο βλέμμα των παιδιών η Πέπη έχει επιστρατεύσει όσα μέσα μπορεί να βρει, όπως τη δύναμη της ζωγραφικής, την οποία έφερε κοντά στη ζωή των έφηβων κοριτσιών που ζουν στη Δομή, σε συνεργασία με φορείς, οργανώσεις και ιδιώτες. Αυτές τις ημέρες μάλιστα διοργανώνεται έκθεση ζωγραφικής με τα έργα τους στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

«Η ζωγραφική βοηθάει τα παιδιά αυτά να εκφραστούν, να δημιουργήσουν και να δώσουν χρώμα στη ζωή τους μέσω της τέχνης» αναφέρει η Πέπη. «Δίνει διέξοδο στους πόνους, τους φόβους και τις αγωνίες τους αποτυπώνοντάς τα στους καμβάδες. Τα βοηθάει να υψώσουν τη φωνή τους και να δώσουν στις ελπίδες τους φτερά για να πετούν πάνω από τους τοίχους, τα όρια και τα σύνορα.»

Για τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών, τονίζει πως η κοινωνία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει και να αναγνωρίσει ότι οι εκπαιδευτικοί, ακόμα και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, είναι πάντα στις τάξεις τους, όσα χιλιόμετρα μακριά από τα σπίτια τους κι αν είναι αυτές, να μεταλαμπαδεύουν στα παιδιά αυτό που σίγουρα θα χρειαστούν για ν’ αλλάξουν τον κόσμο: τη γνώση.

Η έκθεση “Τα παιδιά της Ριτσώνας” διοργανώνεται από τις 3 έως τις 11 Οκτωβρίου 2022 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Δείτε περισσότερα εδώ.

O Κώστας Κασαμπαλής κατά τη διάρκεια του μαθήματος στο σχολείο μη τυπικής εκπαίδευσης για ενήλικες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στη Χίο που συντονίζει η ΜΕΤΑδραση και η Ύπατη Αρμοστεία. © UNHCR/Socrates Baltagiannis

O Κώστας Κασαμπαλής κατά τη διάρκεια του μαθήματος στο σχολείο μη τυπικής εκπαίδευσης για ενήλικες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στη Χίο που συντονίζει η ΜΕΤΑδραση και η Ύπατη Αρμοστεία. © UNHCR/Socrates Baltagiannis

O Κώστας Κασαμπαλής κατά τη διάρκεια του μαθήματος στο σχολείο μη τυπικής εκπαίδευσης για ενήλικες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στη Χίο που συντονίζει η ΜΕΤΑδραση και η Ύπατη Αρμοστεία. © UNHCR/Socrates Baltagiannis

«Το αίσθημα του ανήκειν σε μια ομάδα και το αίσθημα ότι μπορούν να τα καταφέρουν είναι αυτό που βοηθάει τους μαθητές μας να επιστρέψουν στην τάξη.»

 Ο Κώστας Κασαμπαλής, είναι Φυσικός, υπεύθυνος εκπαίδευσης και δάσκαλος στο σχολείο μη τυπικής εκπαίδευσης για ενήλικες στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Χίου, που συντονίζει η ΜΕΤΑδραση και η Ύπατη Αρμοστεία.

Δουλεύοντας στη μη τυπική εκπαίδευση προσφύγων από το 2018 και στο σχολείο της Χίου σχεδόν από τις αρχές του χρόνου, ο Κώστας έχει μάθει ότι για να προσεγγίσει τους μαθητές του, άντρες και γυναίκες που έχουν ζήσει πολλά, τόσο στη χώρα καταγωγής τους όσο και αναμένοντας τις διαδικασίες ασύλου μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα, χρειάζεται μια προσέγγιση που να ξεκινάει από τις δικές τους αναφορές.

«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε ως ομάδα κι εγώ προσωπικά στα μαθήματα, είναι να διαμορφώνουμε κάτι μέσα από το οποίο φεύγοντας οι μαθητές από την τάξη να έχουν την αίσθηση ότι τα έχουν καταφέρει. Είναι αυτό που θα τους φέρει στο σχολείο την άλλη μέρα», εξηγεί ο Κώστας.

Στη διαδικασία αυτή επιστρατεύεται η μουσική, το τραγούδι, τα κρουστά, ακόμα και talent sessions, μέσα από τα οποία αξιοποιούνται τα ερεθίσματα που προκύπτουν μέσα στην τάξη για να συνδεθούν με το εκάστοτε γνωστικό αντικείμενο: ελληνική γλώσσα, δεξιότητες χρήσης υπολογιστή, δημιουργίας βιογραφικού και προετοιμασίας για αναζήτηση εργασίας.

Για πολλούς μαθητές ο Κώστας είναι ο πρώτος δάσκαλος που συναντούν στη ζωή τους και η σχέση που αναπτύσσεται ενσαρκώνει με τον πιο ουσιαστικό τρόπο τη σύνδεση μαθητή και δασκάλου.

«Οι ενήλικες μαθητές έχουν τις αναφορές τους, είτε την πολιτιστική είτε τη γλωσσική τους αναφορά, υποχρεούσαι να την πάρεις ως αφετηρία και να την πας παραπέρα.  Θα βοηθούσε πολύ να καταλάβουμε όχι μόνο οι εκπαιδευτικοί, αλλά και οι γύρω, ότι  δουλειά μας σε αυτούς τους χώρους είναι η προσέγγιση του μαθητή. Αυτό που κάνουμε δεν περιορίζεται μόνο στην τάξη, είναι ένα «κατέβασμα» στον κόσμο του κάθε μαθητή, ένα πλησίασμα. Πρέπει ο εκπαιδευτικός να έχει δικά του εφόδια, να σπάσει τα δικά του στερεότυπα, προκαταλήψεις και αντιλήψεις για τον ρόλο του.» προσθέτει.

Τα μαθήματα εισάγουν τους μαθητές σε έναν κόσμο που δεν είχαν καν σκεφτεί, αναφέρει ο Κώστας. Συνειδητοποιούν ότι μπορούν να κάνουν κι άλλα πράγματα, ανακαλύπτουν νέα πράγματα που τους αρέσουν, αναγνωρίζουν σε ποια έχουν ακόμα δρόμο να καλύψουν. «Στο δικό μας πλαίσιο εργασίας με τους πρόσφυγες είναι εύκολο να πει κανείς ‘αυτό δεν γίνεται’. Είναι καλό να βγούμε από τα ‘δεν’ και να δούμε τι μπορεί να γίνει.»

Τα μαθήματα μη τυπικής εκπαίδευσης για ενήλικες υλοποιούνται στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου και της Κω από την Ύπατη Αρμοστεία και τη ΜΕΤΑδραση και αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος ενταξιακής προετοιμασίας για τον προσφυγικό πληθυσμό που φτάνει στα νησιά. Δείτε περισσότερα εδώ. 

Η Ντίνα Μπούλια, εκπαιδευτικός στο 21ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων, συμμετείχε στο πρόγραμμα επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης «Κι αν ήσουν εσύ;» και μέσα από τη δουλειά της προσπαθεί να ενισχύσει το κλίμα συμπερίληψης στο σχολείο.

Στιγμιότυπο από δράσεις του σχολείου την περασμένη σχολική χρονιά.

Στιγμιότυπο από δράσεις του σχολείου την περασμένη σχολική χρονιά.

Στιγμιότυπο από δράσεις του σχολείου την περασμένη σχολική χρονιά.

Ο "κήπος της φιλίας" στους τοίχους του σχολείου.

«Το όνειρο του να αλλάξει ο κόσμος, να γίνει καλύτερος, όσο κι αν φαίνεται ουτοπικό, είναι χρέος όλων μας και κυρίως των εκπαιδευτικών να το κρατάμε ζωντανό»

Η Ντίνα Μπούλια είναι εκπαιδευτικός στο 21^ο Δημοτικό Σχολείο Ιωαννίνων και μέσα από τη δουλειά της μαζί με το σχολείο της, εκπαιδευτικούς άλλων ειδικοτήτων και φορείς της πόλης, προσπαθεί να ενισχύσει το κλίμα συμπερίληψης και συνύπαρξης στο σχολείο και την ανάπτυξη δεξιοτήτων κοινωνικής ζωής για τους μαθητές, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών προσφύγων.

Την προηγούμενη σχολική χρονιά, συμμετείχε σε μια επιμόρφωση διάρκειας 100 ωρών σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσφύγων που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Κι αν ήσουν εσύ;» που υλοποιεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Συνδυάζοντας τα εφόδια που είχε ήδη ως εκπαιδευτικός με όσα πήρε μέσα από την επιμόρφωση συνδιοργάνωσε μια σειρά από δραστηριότητες που κυμαίνονταν από εργαστήρια παντομίμας, κουκλοθέατρο, εκδρομές και δραματοποίηση παραμυθιών μέχρι τη δημιουργία «παρτεριών φιλίας» και μια τοιχογραφία με τον «κήπο της φιλίας».

 «Οι επιμορφώσεις που παρακολούθησα τα τελευταία χρόνια είτε διαδικτυακά είτε δια ζώσης στο πλαίσιο του προγράμματος “Κι αν ήσουν εσύ;” με βοήθησαν πάρα πολύ ως εκπαιδευτικό στη δουλειά με τους μαθητές μου αλλά και ως άνθρωπο. Οι τεχνικές θεάτρου άνοιξαν νέους ορίζοντες στη δημιουργικότητά μας, ενώ η χρήση διάφορων μορφών τέχνης στα προγράμματα συμπερίληψης καλλιέργησε το στοιχείο της ευελιξίας. Τα βιωματικά εργαστήρια ενίσχυσαν τη μεγάλη εμπιστοσύνη που έχω στη δυναμική της ομάδας και την πεποίθηση ότι το θέατρο έχει τη δύναμη να “ποιεί ήθος”», αναφέρει η Ντίνα.

Από τις πιο όμορφες στιγμές που θυμάται με συγκίνηση είναι η μεταστροφή του κλίματος στη σχέση των μαθητών της με τους μαθητές του Τμήματος Υποδοχής του σχολείου στις δράσεις με τίτλο «Μαζί» που οργάνωσε με στόχο τον αλληλοσεβασμό, τη διαμόρφωση ενός κλίματος εμπιστοσύνης και τη συμπερίληψη.

«Τη δυσκολία στον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των ομάδων διαδέχτηκε σταδιακά και με προσπάθεια από όλους η διάθεση να γνωριστούν καλύτερα, να συνεργαστούν, να εμπιστευτούν, να βοηθήσουν ο ένας τον άλλο όπου χρειαζόταν και τελικά να φτάσουν να παίζουν σε κοινές παρέες στο διάλειμμα».

Οι δυσκολίες στη δουλειά της υπάρχουν βέβαια και όπως τονίζει έγιναν ακόμα πιο αισθητές την εποχή της πανδημίας, όταν τα παιδιά πρόσφυγες δεν είχαν πρόσβαση ούτε στα τεχνολογικά μέσα ούτε στα μέσα μετακίνησης που θα τους εξασφάλιζαν την παραμονή τους στο σχολείο. Όμως δεν χάνει την ελπίδα της και το μήνυμα που στέλνει για την Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών στους συναδέλφους της έχει να κάνει με το όνειρο ξεκινώντας από μια φράση που “ζωντάνεψε” σε ένα βιωματικό εργαστήριο με μαθητές της.

«Τα πάντα ξεκινάνε από ένα όνειρο. Μη φοβάσαι να ονειρευτείς…», αναφέρει. «Το όνειρο του να αλλάξει ο κόσμος, να γίνει καλύτερος, όσο κι αν φαίνεται ουτοπικό, είναι χρέος όλων μας και κυρίως των εκπαιδευτικών να το κρατάμε ζωντανό και να το μεταλαμπαδεύουμε στις νέες γενιές που συναντάμε στον Δρόμο μας…  Ας έχουμε εμπιστοσύνη …»

Το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας και υλοποιείται από το 2015 από το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και την Ύπατη Αρμοστεία. Δείτε περισσότερα εδώ.

Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter