Ο Γιάννης είναι ένας 33χρονος διασώστης που εργάζεται εθελοντικά στην Ελληνική Ομάδα Διάσωσης στο νησί της Σάμου. Μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του τα τελευταία επτά χρόνια παλεύουν σε στεριά και θάλασσα σώζοντας ζωές.
Στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης το 2015, όταν σχεδόν 100.000 άνθρωποι πέρασαν από την Τουρκία στη Σάμο, τον περισσότερο καιρό ήταν σε επιφυλακή. Συχνά λάμβανε κλήσεις από τις αρχές για την παροχή βοήθειας ή και από τους ίδιους τους πρόσφυγες που έστελναν τις συντεταγμένες της τοποθεσίας τους.
«Το WhatsApp είναι ό,τι καλύτερο,» λέει χαμογελώντας. «Η εφαρμογή αυτή έχει σώσει πάρα πολλούς ανθρώπους. Κάποιος θα πρέπει να τους στείλει ένα βραβείο.»
Η Σάμος είναι ένα από τα ελληνικά νησιά που βρίσκονται πολύ κοντά στις ακτές της Τουρκίας. Εδώ, οι πρόσφυγες μπορούν να διασχίσουν το Αιγαίο σε λιγότερο από μία ώρα. Παρ’ όλο όμως που το πέρασμα αυτό είναι από τα συντομότερα, είναι και ένα από τα πλέον επικίνδυνα. Όσοι καταφέρνουν να φτάσουν στην ακτή είναι οι «τυχεροί». Άλλοι έρχονται αντιμέτωποι με απότομα βράχια μέσα στη νύχτα ή, ακόμα χειρότερα, πρέπει να περπατήσουν 4 εξουθενωτικά χιλιόμετρα σε δύσβατο έδαφος μέσα στη ζέστη της ημέρας.
«Το καλοκαίρι είναι πολύ δύσκολα,» εξηγεί ο Γιάννης. «Έχει πάνω από 40 βαθμούς και δεν υπάρχει πουθενά σκιά, παρά μόνο χαμηλή βλάστηση, απλά βράζεις. Όταν έχεις περάσει πέντε ώρες στον ήλιο χωρίς τροφή και νερό πάνω σε ένα σκάφος, μπορείτε να φανταστείτε πόσο δύσκολη είναι στη συνέχεια μια πεζοπορία 4 χλμ., ειδικά για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας με προβλήματα καρδιάς.»
Ο Γιάννης και οι άλλοι εθελοντές της ομάδας τους γνωρίζουν την κρισιμότητα της άμεσης αντίδρασης. Πολλοί από τους πρόσφυγες φτάνουν με συμπτώματα θερμοπληξίας, αφυδάτωσης και αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα υγείας. «Σε αυτά τα νερά αρκεί μόλις μία ώρα για να πάθεις υποθερμία,» λέει. «Προσπαθούμε να βρισκόμαστε καθ’ οδόν μέσα σε 30 λεπτά. Τον Σεπτέμβριο, αυτό το χρονικό διάστημα μειώθηκε στα 20 λεπτά. Πριν το 2015 δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ τέτοιος αριθμός διασώσεων στη θάλασσα.»
Η εκπαίδευση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Χάρη στην τακτική εκπαίδευση και τις ασκήσεις, οι εθελοντές εξοικειώνονται εκτενώς με τις δεξιότητες της έρευνας και διάσωσης, όπως η ορειβατική διάσωση, η θαλάσσια διάσωση, οι φυσικές καταστροφές και οι πρώτες βοήθειες. Η ΕΟΔ είδε τον αριθμό των εθελοντών της να αυξάνεται σημαντικά τα δύο τελευταία χρόνια. Εντούτοις, έχει απευθύνει έκκληση για ακόμα περισσότερους, προκειμένου να διευρύνει τη λειτουργία της έπειτα από την αυξημένη ροή προσφύγων του 2015.
Στη Σάμο, η ΕΟΔ αποτελείται από περίπου 40 εθελοντές που είναι έτοιμοι να αναλάβουν δράση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. «Υπάρχουν επίσης επίτιμα μέλη, όπως βοσκοί και ντόπιοι που γνωρίζουν την περιοχή,» μας λέει ο Γιάννης. «Όταν βρίσκεσαι στο βουνό ένας βοσκός είναι θείο δώρο – γνωρίζει την περιοχή απ’ έξω, γνωρίζει τον καιρό, τα πάντα.»
Ο Γιάννης και η ομάδα του έχουν γίνει ειδικοί στις αποστολές έρευνας και διάσωσης.
«Πρώτα αξιολογούμε την κατάσταση και ζητάμε υποστήριξη ανάλογα με το τι χρειαζόμαστε,» εξηγεί ο Γιάννης. «Μετά λειτουργούμε ομαδικά. Το Λιμενικό συντονίζει τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα και εμείς τους υποστηρίζουμε με τα σκάφη μας. Πρέπει να υπολογίζεις τα ρεύματα και τον άνεμο για να δεις πού μπορεί να έχουν φτάσει οι βάρκες.»
Ο Γιάννης αναφέρει ότι η ακοή του έχει εξασκηθεί τόσο πολύ στο να αναγνωρίζει τον ήχο των ανθρώπων που φωνάζουν για βοήθεια στη θάλασσα, που μπορεί να εντοπίζει τα σκάφη σχεδόν ενστικτωδώς.
«Κάποιο άνθρωποι κατορθώνουν και φτάνουν στην ακτή εάν είναι καλοί στο κολύμπι», παραδέχεται. «Το χειμώνα όμως κάνει πολύ κρύο και καθώς πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν κολύμπι, η κατάσταση είναι δύσκολη, εκτός κι αν βρίσκονται πολύ κοντά στην ξηρά.»
Χάρη στις ακούραστες προσπάθειες ανθρώπων όπως ο Γιάννης, χιλιάδες πρόσφυγες έχουν φτάσει ασφαλείς στη Σάμο. Σε άλλες διασώσεις, ωστόσο, το τίμημα αποδείχτηκε βαρύ.
Ο Γιάννης δεν θα ξεχάσει ποτέ την εικόνα δύο παιδιών που επέπλεαν κρατώντας το ένα το άλλο, έχοντας πεθάνει από υποθερμία προτού προλάβουν να φτάσουν σε αυτά οι διασώστες. Το 2015 ήταν τραυματικό έτος για πολλούς εθελοντές. Συχνά, όμως, κατάφεραν να βρουν δύναμη μέσω της αλληλοϋποστήριξης. «Είναι αναπόφευκτο να επηρεαστείς συναισθηματικά σε κάποιο βαθμό», λέει. «Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να μπορέσει η ομάδα να κάνει απολογισμό, να καθίσει και να συζητήσει, ώστε να φανεί αν κάποιος αντιμετωπίζει πρόβλημα.»
Στη διάρκεια του 2015, 1.035 επιχειρήσεις διάσωσης, σώζοντας 2.500 ζωές. Η συνεργασίας της με το Λιμενικό, την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, την Πυροσβεστική και την Πολεμική Αεροπορία, βοήθησε να επανέλθει ένα αίσθημα ελπίδας, σε μια συγκυρία που έμοιαζε να έχουν χαθεί τόσα πολλά.
Ο Γιάννης αποδίδει αυτή την πελώρια εκδήλωση αλληλεγγύης και συμπόνιας στη «φιλοξενία», την ελληνική λέξη που σημαίνει «αγάπη για τον ξένο».
«Οι άνθρωποι βλέπουν άλλους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια και νιώθουν την ανάγκη να τους βοηθήσουν,» λέει ο Γιάννης. «Χωρίς να ζητούν κανένα αντάλλαγμα.»
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
