Η Sara Beheshte έφτιαξε τον πρωινό της καφέ και κάθισε στο γραφείο. Καθώς κοιτούσε τις σημειώσεις της, δέχθηκε την πρώτη κλήση της ημέρας. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν μια αιτούσα άσυλο που έφτασε στη Σάμο πριν από τέσσερις μήνες και πρόσφατα ήρθε στην Αθήνα. Η 46χρονη γυναίκα, μητέρα δύο κοριτσιών, ήθελε να μάθει με ποιόν τρόπο θα μπορούσαν να εγγραφούν τα παιδιά της στο σχολείο. Η Sara της έδωσε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, ενώ συζήτησε μαζί της για τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει καθώς προσπαθεί να προσαρμοστεί στην πρωτεύουσα.
H 25χρονη Αφγανή πρόσφυγας, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ιράν και από το Σεπτέμβριο του 2018 ζει στην Ελλάδα, παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε άλλους πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στη μητρική τους γλώσσα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Παροχής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης σε Πρόσφυγες» του φορέα ψυχικής υγείας Ε.Π.Α.Ψ.Υ. Το πρόγραμμα υλοποιείται από τον Νοέμβριο του 2019 με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Sara, όπως και το υπόλοιπο προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης που αποτελείται από πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, έχει λάβει ειδική εκπαίδευση, ενώ η όλη ομάδα επιβλέπεται και καθοδηγείται από ειδικευμένους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς.
Πέραν της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, το προσωπικό βοηθάει τους ωφελούμενους να λύσουν διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους, παρέχοντας πληροφορίες για το σύστημα υγείας, τις υπάρχουσες υπηρεσίες, τα μαθήματα ελληνικών που μπορούν να παρακολουθήσουν, για το πώς θα αποκτήσουν ΑΜΚΑ και για πολλά άλλα θέματα.
«Ξέρω πώς είναι να νιώθει κανείς μόνος και αβοήθητος σε μια άγνωστη χώρα. Ακόμη και τα πιο απλά πράγματα μοιάζουν βουνό. Αρκετοί αιτούντες άσυλο μας τηλεφωνούν γιατί έχουν την ανάγκη να επικοινωνήσουν με κάποιον που μιλάει τη γλώσσα τους. Η συζήτηση τούς βοηθάει να νικήσουν τη μοναξιά» λέει η Sara Beheshte.
Το προσωπικό παροχής ψυχοκοινωνικής στήριξης πραγματοποιεί κατ’ οίκον επισκέψεις, καθώς και ατομικές και ομαδικές συνεδρίες σε χώρους φορέων. Όμως λόγω της πανδημίας οι υπηρεσίες παρέχονται από απόσταση. Πιο συγκεκριμένα, από τον Μάιο του 2020 λειτουργεί γραμμή τηλεφωνικής υποστήριξης με στόχο την παροχή άμεσης ψυχοκοινωνικής βοήθειας, αλλά και την παροχή πληροφοριών για ευκολότερη πρόσβαση των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων σε προγράμματα και υπηρεσίες. Η υπηρεσία διατίθεται στα αραβικά, στα γαλλικά και στα φαρσί.
Τον τελευταίο χρόνο η πολύγλωσση τηλεφωνική γραμμή αποτελεί σημαντική πηγή ενημέρωσης για τους πρόσφυγες που δεν είναι εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο και δεν μιλούν Ελληνικά. Πολλοί δυσκολεύονται να συμπληρώσουν αιτήσεις, να καταθέσουν έγγραφα ηλεκτρονικά και να επικοινωνήσουν με τους αρμόδιους φορείς. Το προσωπικό παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης τους εξηγεί βήμα-βήμα τι πρέπει να κάνουν για να προχωρήσουν οι υποθέσεις τους με την Υπηρεσία Ασύλου, τις τράπεζες, τα νοσοκομεία, την εφορία, τα δημόσια σχολεία και άλλες υπηρεσίες.
«Στην κατ’ ίδιαν συνάντηση, ο ωφελούμενος μιλάει πιο ανοιχτά, είναι πιο εύκολο να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του. Σε μια τηλεφωνική συζήτηση είναι σημαντικό να δώσεις χρόνο στον συνομιλητή σου. Θυμάμαι μια γυναίκα από το Ιράκ. Δίσταζε, φοβόταν, με ρωτούσε για τα νοσοκομεία της Αθήνας. Μιλήσαμε για αρκετή ώρα και τελικά μου είπε πως είχε πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης» λέει ο Mohammad Alasli, μέλος της ομάδας παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης της ΕΠΑΨΥ.
Ο 31χρονος πρόσφυγας από τη Συρία παρέπεμψε το θύμα στις αρμόδιες υπηρεσίες, ενώ ενημέρωσε αναλυτικά τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς του φορέα. Με την κατάλληλη καθοδήγηση, η πρόσφυγας από το Ιράκ έλαβε ιατρική φροντίδα και ψυχολογική υποστήριξη.
Πέρα από τη συναισθηματική στήριξη, το προσωπικό παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης αξιολογεί τη σοβαρότητα των ψυχολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Κάποιοι μπορεί να χρειάζονται τη βοήθεια ψυχολόγου και φαρμακευτική αγωγή, ενώ κάποιοι άλλοι νιώθουν στρες ή μελαγχολία εξαιτίας της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων. Ακόμη, το προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ασχολείται με την ενδυνάμωση ατόμων με εξειδικευμένες ανάγκες και την εκμάθηση πρακτικών τρόπων αντιμετώπισης προβλημάτων σε άτομα με αναπηρίες.
«Τον πρώτο καιρό δεν ήμουν σίγουρος πως μπορούσα να βοηθήσω όσους έχουν ανάγκη. Βεβαίως έλαβα εκπαίδευση και σιγά σιγά απέκτησα αυτοπεποίθηση. Για τους πρόσφυγες είναι σημαντικό να ξέρουν πως στην άλλη άκρη της γραμμής υπάρχει ένας φίλος που θα τους ακούσει με προσοχή, που θα προσπαθήσει να τους καθοδηγήσει» λέει ο Mohammad Alasli.
Μετά από συστηματική μελέτη και σκληρή δουλειά, ο 31χρονος πρόσφυγας από τη Συρία νιώθει πως μπορεί να διαχειριστεί δύσκολα περιστατικά χωρίς να επηρεάζεται η ψυχολογία του. Τους πρώτους έξι μήνες «κουβαλούσε» τις τραυματικές εμπειρίες που του διηγούνταν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Η βάρδιά του μπορεί να τελείωνε στις 19:00, όμως οι ιστορίες που άκουγε συνέχιζαν να απασχολούν το μυαλό και την ψυχή του. Άλλωστε και εκείνος έχει περάσει πολλές δυσκολίες μέχρι να φτάσει στην Αθήνα.
Ο Mohammad εγκατέλειψε την πατρίδα του εξαιτίας του πολέμου καθώς δεν ήθελε να πολεμήσει και αποφάσισε να φύγει για να σώσει τη ζωή του. Πλέον, έχει αποκτήσει σημαντική εμπειρία και θέλει να συνεχίσει να εργάζεται στον τομέα της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, όμως στόχος του είναι να σπουδάσει web design και κάποια μέρα να εργαστεί και ως web developer.
H Sara νιώθει πως στην Ελλάδα βρήκε την πατρίδα που αναζητούσε. Μέσα σε περίπου τρία χρόνια έμαθε πολύ καλά ελληνικά και κάνει μια δουλειά που αγαπά. Τα τρία της παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα και έχουν αποκτήσει πολλούς καινούριους φίλους. Η Sara και ο σύζυγός της έχουν αποφασίσει να μείνουν στη χώρα και να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους στην Αθήνα.
«Είμαι πρόσφυγας και ξέρω πόσες δυσκολίες πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς. Χαίρομαι που μπορώ να φανώ χρήσιμη, που μπορώ να βοηθήσω τους αιτούντες άσυλο να κατανοήσουν τους κανόνες και τις διαδικασίες που ισχύουν στην Ελλάδα», λέει η Sara. «Έχω πολλές φορές στενοχωρηθεί και συγκινηθεί με τις ιστορίες που έχω ακούσει. Όμως έχουν υπάρξει και φωνές γεμάτες πάθος και αποφασιστικότητα. Άνθρωποι που παρά τα προβλήματα δεν το βάζουν κάτω και παλεύουν για το καλύτερο. Αυτή η δουλειά γαληνεύει την ψυχή μου και μου δίνει δύναμη να συνεχίσω».
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
