Πριν από το εργαστήρι, καμία από τις 35 Σύριες γυναίκες πρόσφυγες που αποφάσισαν να πάρουν μέρος στα θεατρικά μαθήματα στη Βηρυτό, δεν είχε ακούσει ποτέ για την Αντιγόνη. Τρεις μήνες αργότερα, όταν ανέβηκαν στη θεατρική σκηνή για να παίξουν αυτή την ελληνική αρχαία τραγωδία, το σενάριο τους οδήγησε σε μια […]
Γυναίκες πρόσφυγες από τη Συρία συμμετέχουν σε ένα θεατρικό εργαστήρι για να παίξουν την «Αντιγόνη» στη Βηρυτό, στον Λίβανο, το 2014. © Open Art Foundation / Tabitha Ross
Πριν από το εργαστήρι, καμία από τις 35 Σύριες γυναίκες πρόσφυγες που αποφάσισαν να πάρουν μέρος στα θεατρικά μαθήματα στη Βηρυτό, δεν είχε ακούσει ποτέ για την Αντιγόνη. Τρεις μήνες αργότερα, όταν ανέβηκαν στη θεατρική σκηνή για να παίξουν αυτή την ελληνική αρχαία τραγωδία, το σενάριο τους οδήγησε σε μια ολοκληρωτική προσωπική μεταμόρφωση.
«Είχε να κάνει με το γέλιο και την εμπιστοσύνη», λέει ο Hal Scardino, ο ηθοποιός που οργάνωσε το εργαστήρι στη Βηρυτό μέσω του ιδρύματός του Open Art. «Θέλαμε να χαρούν τη στιγμή. Ήταν σημαντικό για αυτές να έχουν κάτι να προσμένουν όταν ερχόντουσαν».
Η Mona, μία από τις πρωταγωνίστριες του ντοκιμαντέρ We Are Not Princesses (Δεν είμαστε Πριγκίπισσες), κατά τη διάρκεια του θεατρικού εργαστηρίου στη Βηρυτό, στον Λίβανο, το 2014. © Open Art Foundation/Tabitha Ross
Το φθινόπωρο του 2014, οι Σύριες γυναίκες συναντιούνταν από τη Δευτέρα έως το Σάββατο, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 2 το μεσημέρι για να κάνουν πρόβες στην Αντιγόνη, ασκήσεις οικοδόμησης εμπιστοσύνης και αυτοέκφρασης, ενώ έμπαιναν στη διαδικασία να σκεφτούν πώς το σενάριο σχετίζεται με τις δικές τους εμπειρίες. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αυτών, οι διοργανωτές διέθεσαν και έναν χώρο για την φροντίδα των παιδιών τους, ώστε να διασφαλίσουν ότι θα μπορούσαν οι γυναίκες να εστιάσουν στον εαυτό τους.
Μέσα από τις θεατρικές ασκήσεις οι γυναίκες δημιούργησαν μια κοινότητα όπου ένιωθαν ασφαλείς και αυτό τις βοήθησε να επεξεργαστούν τις προσωπικές τους εμπειρίες και τα τραύματα που τους προκάλεσε ο πόλεμος στη Συρία.
Το εργαστήρι ήταν επίσης ένα συναρπαστικό εγχείρημα που έσπασε τη ρουτίνα τους και ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή τους. Οι περισσότερες από τις γυναίκες αυτές δεν είχαν φύγει ποτέ από τους προσφυγικούς καταυλισμούς όπου έμεναν πριν. Κάποιες δεν μπορούσαν ούτε στον δρόμο να βγουν, χωρίς να καλύψουν το πρόσωπό τους.
«Αλήθεια, δεν κάναμε πολλά πράγματα», επιμένει ο Hal Scardino. «Τους δώσαμε ένα σενάριο, τους δώσαμε έναν χώρο να εξερευνήσουν τα θέματα και τις αφήσαμε να τα συζητήσουν. Πραγματικά, τη δύναμη τη βρήκαν μόνες τους.»
Ο Scardino ήταν επίσης συμπαραγωγός στην ταινία-ντοκιμαντέρ We Are Not Princesses (Δεν είμαστε Πριγκίπισσες), που απαθανατίζει το ‘ταξίδι’ της Mona, της Wala’a, της Fadwa, της Hiba και άλλων γυναικών από τη Συρία μέχρι τη θεατρική σκηνή του Λιβάνου μέσα από τις εμπειρίες τους στο θεατρικό εργαστήρι. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) ήταν πρόσφατα συγχορηγός της προβολής της ταινίας αυτής στη Νέα Υόρκη.
«Αυτό που είναι τόσο δυνατό στην ταινία αυτή είναι ότι αφηγείται τις προσωπικές τους ιστορίες», λέει η Joung-ah Ghedini-Williams, επικεφαλής του Παγκόσμιου Γραφείου της Υ.Α. στη Νέα Υόρκη. «Μας έχουν βομβαρδίσει τόσο πολύ οι μεγάλοι αριθμοί – το γεγονός ότι υπάρχουν 68,5 εκατομμύρια που έχουν αναγκαστεί να τραπούν σε φυγή είναι κάτι που σχεδόν δεν μπορείς καν να το συλλάβεις. Αλλά κάθε ένας/μία πρόσφυγας έχει τη δική του/της ιστορία.»
Στο ντοκιμαντέρ, οι Σύριες γυναίκες συζητούν τους χαρακτήρες της Αντιγόνης κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού ή την ώρα που πίνουν καφέ και συζητούν με ποιον χαρακτήρα ταυτίζονται περισσότερο. Ορισμένες νιώθουν πιο κοντά στην πρωταγωνίστρια, την Αντιγόνη, και ταυτίζονται με την επιμονή της να θάψει τον νεκρό αδερφό της όπως πρέπει. Άλλες βλέπουν τον εαυτό τους ως μητριαρχικές φιγούρες που έχουν την ευθύνη να επιβάλλουν τους κανόνες, όπως ο βασιλιάς Κρέοντας.
Για όλες τους, το εργαστήρι δημιούργησε έναν χώρο έκφρασης κατά της κακοποίησης και των διακρίσεων και υπέρ της επιθυμίας τους να περπατούν ελεύθερα στο δρόμο, να έχουν μια δουλειά ή να συνθέτουν ραπ μουσική. «Αυτά που έχουμε χάσει είναι τόσα πολλά που πρέπει να παλέψουμε για ό,τι μας έχει μείνει», τονίζει μια από τις πρωταγωνίστριες του ντοκιμαντέρ.
Οι προσωπικές εμπειρίες των γυναικών στη Συρία που αντικατοπτρίζονται στην ταινία και που απεικονίζονται μέσα από κινούμενα σχέδια δείχνουν εξαιρετικά επίκαιρους παραλληλισμούς με την αρχαία ελληνική τραγωδία, η οποία γράφτηκε πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια.
Οι πρόσφυγες είναι συνήθως πρόθυμοι να μοιραστούν τις προσωπικές τους ιστορίες, τονίζει η Joung-ah Ghedini-Williams. Το να μπορείς να πεις την ιστορία σου με δικά σου λόγια αντί να την λένε άλλοι άνθρωποι για σένα, έχει μια θεραπευτική δύναμη.
«Είναι απίστευτα δυνατό να βλέπεις γυναίκες να το κάνουν αυτό μόνες τους – όχι ως μητέρες, ως σύζυγοι, ως κόρες, αλλά ως κυρίαρχες του εαυτού τους», προσθέτει.
Η ταινία-ντοκιμαντέρ We Are Not Princesses παίζεται τώρα σε διάφορα φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο. Οι παραγωγοί εύχονται η ταινία να προβληθεί και σε προσφυγικούς καταυλισμούς και αστικές κοινότητες όπου διαμένουν πρόσφυγες.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
