Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της δεκαετούς εκστρατείας για την εξάλειψη της ανιθαγένειας παγκοσμίως, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) καλεί σήμερα τα κράτη να λάβουν ταχύτερη και πιο αποφασιστική δράση για να επιτευχθεί ο στόχος της εκστρατείας. Σημαντικά αποτελέσματα έχουν επιτευχθεί από τον Νοέμβριο του 2014 […]
H Amina, πρώην ανιθαγενής από την κοινότητα Makonde, δείχνει με χαρά την κενυάτικη ταυτότητά της. Κένυα, Kwale, Μάρτιος 2017. © UNHCR/Modesta Ndubi
Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της δεκαετούς εκστρατείας για την εξάλειψη της ανιθαγένειας παγκοσμίως, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) καλεί σήμερα τα κράτη να λάβουν ταχύτερη και πιο αποφασιστική δράση για να επιτευχθεί ο στόχος της εκστρατείας.
Σημαντικά αποτελέσματα έχουν επιτευχθεί από τον Νοέμβριο του 2014 που ξεκίνησε η εκστρατεία της Υ.Α. #IBelong (Ανήκω). Περισσότεροι από 166.000 ανιθαγενείς έχουν αποκτήσει ή έχουν επιβεβαιώσει την ιθαγένειά τους, ενώ 20 κράτη έχουν προσχωρήσει στις Συμβάσεις για την Ανιθαγένεια. Έτσι, ο συνολικός αριθμός των μελών στη Σύμβαση του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών ανέρχεται σε 91 και 73 αντίστοιχα είναι τα μέλη στη Σύμβαση του 1961 για τη Μείωση της Ανιθαγένειας. Εννέα κράτη έχουν αναπτύξει ή βελτιώσει τις διαδικασίες καθορισμού του καθεστώτος ανιθαγένειας, έξι κράτη έχουν μεταρρυθμίσει τη νομοθεσία τους περί ιθαγένειας και άλλα δύο κράτη έχουν εξαλείψει τη διάκριση λόγω φύλου που εμποδίζει τις γυναίκες να περάσουν την ιθαγένειά τους στα παιδιά τους. Εθνικά σχέδια για την εξάλειψη της ανιθαγένειας έχουν επισήμως υιοθετηθεί σε εννέα χώρες.
Κι όμως, παρά την παραπάνω πρόοδο, εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να είναι ανιθαγενείς και να ζουν στο κενό σε όλο τον κόσμο, με την πλειοψηφία να βρίσκεται σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς με ακρίβεια πόσοι άνθρωποι παγκοσμίως είναι ανιθαγενείς ή σε κίνδυνο να γίνουν ανιθαγενείς. Το 2017, σχεδόν 70 χώρες κατέγραψαν 3,9 εκατομμύρια ανιθαγενείς. Όμως, η Υ.Α. εκτιμά ότι πρόκειται για ένα μικρό μόνο κομμάτι του συνόλου – ο πραγματικός αριθμός θα μπορούσε να είναι και τριπλάσιος.
«Σήμερα καλώ τους πολιτικούς, τις κυβερνήσεις και τους νομοθέτες σε όλο τον κόσμο να δράσουν τώρα, να λάβουν και να στηρίξουν αποφασιστικά μέτρα για την εξάλειψη της ανιθαγένειας σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2024», λέει ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Filippo Grandi. «Σε ανθρώπινο, ηθικό και πολιτικό επίπεδο, αυτό είναι το σωστό. Κάθε άνθρωπος σε αυτόν τον πλανήτη έχει το δικαίωμα στην ιθαγένεια και το δικαίωμα να πει ΑΝΗΚΩ».
Η ανιθαγένεια έχει πολλές αιτίες, αλλά η μεγαλύτερη είναι τα προβλήματα στη νομοθεσία περί ιθαγένειας, συμπεριλαμβανομένων των διακρίσεων. Οι επιπτώσεις στα άτομα και τις οικογένειές τους είναι άμεσες και μπορεί να είναι δεινές. Η ανιθαγένεια σημαίνει μια ζωή χωρίς καμία ιθαγένεια και όλα όσα απορρέουν από αυτή. Το να είναι κάποιος ανιθαγενής σημαίνει μια ζωή χωρίς εκπαίδευση, χωρίς ιατρική περίθαλψη ή νόμιμη εργασία. Μπορεί να σημαίνει μια ζωή που δεν θα έχεις τη δυνατότητα να παντρευτείς, να αποκτήσεις ένα σπίτι, να μετακινείσαι ελεύθερα – μια ζωή στο περιθώριο της κοινωνίας, χωρίς προοπτικές ή ελπίδα.
«Οι ανιθαγενείς εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τεράστια εμπόδια στο να ασκήσουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους», λέει ο κ. Grandi. «Η εξάλειψη της ανιθαγένειας απαιτεί την απαλοιφή των διακρίσεων από τη νομοθεσία και τις πρακτικές περί ιθαγένειας. Κράτη όπως η Κένυα, το Κιργιστάν και η Ταϊλάνδη ανοίγουν τον δρόμο, δείχνουν ότι με πολιτική θέληση και δέσμευση, καθώς και με συντονισμένες εθνικές προσπάθειες, οι ζωές δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων μπορούν να μεταμορφωθούν μέσω της απόκτησης της ιθαγένειας.»
Μόνο 25 χώρες σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να διατηρούν διακρίσεις με βάση το φύλο στη νομοθεσία τους περί ιθαγένειας, που εμποδίζουν τις μητέρες από το να δώσουν την ιθαγένειά τους στα παιδιά τους σε ισότιμη βάση με τους άνδρες – με τη Μαδαγασκάρη και τη Σιέρρα Λεόνε να είναι οι πιο πρόσφατες χώρες που έχουν αλλάξει τους νόμους αυτούς. Σχεδόν σε κάθε περιοχή του κόσμου, έχει ανακοινωθεί μια διακήρυξη και ένα σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της ανιθαγένειας. Οι περιφερειακές αυτές πρωτοβουλίες οδηγούν συνασπισμούς κρατών στο να συνεργαστούν, ώστε να αντιμετωπίσουν και να επιλύσουν μαζί αυτό το πρόβλημα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ανάμεσα στους σκοπούς του Στόχου 16 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι και η εξάλειψη της ανιθαγένειας – με στόχο τη διασφάλιση της νομικής ταυτότητας για όλους έως το 2030.
Προκειμένου να ενισχύσει την ικανότητα των κοινοβουλίων και των νομοθετών να μπορούν να αποτρέψουν και να ελαττώσουν την ανιθαγένεια με τρόπο αποτελεσματικό καθώς και να μπορούν να εντοπίσουν και να προστατεύσουν τα άτομα χωρίς ιθαγένεια, η Υ.Α. σε συνεργασία με τη Διεθνή Διακοινοβουλευτική Ένωση δημοσιεύει ένα νέο εγχειρίδιο με «Καλές Πρακτικές στη Νομοθεσία περί Ιθαγένειας για την Πρόληψη και τη Μείωση της Ανιθαγένειας». (“Good Practices in Nationality Laws for the Prevention and Reduction of Statelessness” http://www.refworld.org/docid/5be41d524.html).
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ηγείται της διεθνούς δράσης για την προστασία ανθρώπων που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω συγκρούσεων και διώξεων. Παρέχουμε σωτήρια βοήθεια όπως στέγαση, φαγητό και νερό, βοηθάμε στη διαφύλαξη των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην εύρεση λύσεων που εξασφαλίζουν στους ανθρώπους ένα ασφαλές καταφύγιο που μπορούν να αποκαλούν σπίτι τους και όπου μπορούν να χτίσουν τη ζωή τους από την αρχή. Επίσης, καταβάλλουμε προσπάθειες για να εξασφαλίσουμε ότι οι ανιθαγενείς μπορούν να αποκτήσουν ιθαγένεια.
Η ανιθαγένεια έχει αντίκτυπο σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ορισμένες χώρες έχουν εκατοντάδες χιλιάδες ανιθαγενείς, ενώ δεν υπάρχει καμία περιοχή στον κόσμο που δεν την έχει αγγίξει το φαινόμενο της ανιθαγένειας. Η ίδια η φύση της ανιθαγένειας σημαίνει ότι είναι δύσκολο να καθορίσουμε πόσοι άνθρωποι ακριβώς είναι ανιθαγενείς ή κινδυνεύουν να γίνουν ανιθαγενείς. Τα στοιχεία για την ανιθαγένεια συλλέγονται από τις κυβερνήσεις και δίνονται στην Υ.Α. Το 2017, σχεδόν 70 χώρες κατέγραψαν 3,9 εκατομμύρια ανιθαγενείς. Όμως, η Υ.Α. εκτιμά ότι αυτό αποτελεί μικρό μόνο κομμάτι του συνόλου – ο πραγματικός αριθμός θα μπορούσε να είναι και τριπλάσιος.
Στις 4 Νοεμβρίου 2014, η Υ.Α. εγκαινίασε την Εκστρατεία #IBelong για την εξάλειψη της ανιθαγένειας. Η ανιθαγένεια είναι ένα πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί από τον ίδιο τον άνθρωπο και είναι σχετικά εύκολο να επιλυθεί και να προληφθεί. Εάν υπήρχε η απαραίτητη πολιτική θέληση και δημόσια στήριξη, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα μπορούσαν να αποκτήσουν ιθαγένεια και θα αποτρεπόταν το να γεννηθούν τα παιδιά τους ανιθαγενή. Η Εκστρατεία #IBelong υποστηρίζεται από ένα Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης, που καθορίζει συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να λάβουν τα κράτη για να βοηθήσουν στην επίλυση του προβλήματος. Αποκτώντας ιθαγένεια, εκατομμύρια ανιθαγενείς σε όλο τον κόσμο θα μπορούσαν να αποκτήσουν πλήρη πρόσβαση στα ανθρώπινα δικαιώματά τους και να νιώσουν ότι πλέουν ανήκουν στην κοινότητά τους. Το 2019 η εκστρατεία θα φτάσει στη μέση της διάρκειάς της και η Υ.Α. θα κάνει μια εκδήλωση για να παρουσιάσει την πρόοδό της και να συγκεντρώσει τις δεσμεύσεις των κρατών για την πρόληψη και την εξάλειψη της ανιθαγένειας. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να δείτε εδώ: http://www.unhcr.org/ibelong/.
Το νέο αυτό εγχειρίδιο παρέχει πρακτικά παραδείγματα εθνικών νομικών διατάξεων που επιτρέπουν στα κράτη να επιτύχουν τα παρακάτω:
Το εγχειρίδιο επίσης προσδιορίζει και προωθεί ορισμένες καλές πρακτικές στις νομοθεσίες περί ιθαγένειας, που όλα τα κράτη θα μπορούσαν να εξετάσουν.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
