Η Aντιπρόσωπος του Ύπατου Αρμοστή του OHE για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα τονίζει την αναγκαιότητα ενός βιώσιμου ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου.
Συνέντευξη στην Τάνια Μποζανίνου.
Πρόσφυγες από την Ουκρανία στα σύνορα με τη Μολδαβία © UNHCR/Caroline Bach
Η αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων δεν είναι ασύμβατη με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ούτε βεβαίως με την κατανομή της ευθύνης ανάμεσα στα κράτη μέλη της E.E., εξηγεί σε συνέντευξή της προς Το Βήμα η Maria Clara Martin, Αντιπρόσωπος του Ύπατου Αρμοστή του OHE για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα. Τονίζει ότι οι αξιοπρεπείς επιστροφές ανθρώπων που δεν έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας αποτελούν σημαντική πτυχή ενός αξιόπιστου συστήματος ασύλου.
Πώς σας φαίνονται οι προτάσεις της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τη μετανάστευση;
«Η Ύπατη Αρμοστεία καλεί τα κράτη της E.E. να προστατεύουν καλύτερα τους πρόσφυγες στην Ευρώπη και στον κόσμο, και τον Ιανουάριο δημοσιοποιήσαμε έναν οδικό χάρτη με βάση τις καλύτερες πρακτικές του 2022. Η Ουκρανία ανέδειξε την ικανότητα της E.E. να υποδέχεται και να προστατεύει αναγκαστικά εκτοπισμένους ανθρώπους με οργανωμένο και αποτελεσματικό τρόπο. Αλλά απαιτείται μια μακροχρόνια μεταρρύθμιση για ένα βιώσιμο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου που να προστατεύει τους πρόσφυγες απ’ όπου και αν προέρχονται. Γι’ αυτό η συμφωνία για το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου αποτελεί μια ευκαιρία για να εξασφαλιστεί μια συνολική, καλά διαχειριζόμενη και προβλέψιμη προσέγγιση για το άσυλο και τη μετανάστευση. Η εξασφάλιση της πρόσβασης στο ευρωπαϊκό έδαφος αποτελεί στοιχείο κλειδί, μαζί με τις δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίας ασύλου και τους μηχανισμούς κατανομής των ευθυνών. Η διαχείριση των συνόρων, το μοίρασμα της ευθύνης και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι συμβατά μεταξύ τους. Αφού σχεδόν τα τρία τέταρτα των προσφύγων παγκοσμίως βρίσκονται σε χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος, χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη προς τις χώρες αυτές. Πρέπει όμως να λειτουργεί συμπληρωματικά στην εξασφαλισμένη πρόσβαση στο άσυλο στην Ευρώπη.»
Αν επικεντρωθούμε στις επιστροφές των απορριφθέντων για άσυλο στη χώρα καταγωγής τους, θα ωφεληθούν οι πρόσφυγες επειδή θα υπάρξουν περισσότερες θέσεις για αυτούς στην E.E.;
«Οι αξιοπρεπείς επιστροφές ανθρώπων που δεν έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας αποτελούν σημαντική πτυχή ενός αξιόπιστου και λειτουργικού συστήματος ασύλου. Κατανοώντας την πολυπλοκότητα και τις προκλήσεις στη διαχείριση της μετακίνησης πληθυσμών, η Ύπατη Αρμοστεία είναι πρόθυμη να υποστηρίξει τα κράτη για να επανέλθει η εμπιστοσύνη στη διαχείριση του ασύλου, με δίκαιες και γρήγορες διαδικασίας που θα εξασφαλίζουν τόσο την προστασία όσων το χρειάζονται όσο και τις αξιοπρεπείς επιστροφές όσων δεν δικαιούνται άσυλο.»
Πρέπει να θεσπιστούν κανόνες για τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη Μεσόγειο προκειμένου να μη διευκολύνουν την παράτυπη μετανάστευση;
«Πρέπει να αναγνωρίσουμε τη σημαντική δουλειά της κοινωνίας των πολιτών, περιλαμβανομένων των ΜΚΟ, στη διάσωση ανθρώπων. Οι ΜΚΟ που δρουν σύμφωνα με τη διεθνή και τις εθνικές νομοθεσίες παρέχουν αναγκαία βοήθεια όταν ένα κράτος έχει υπερβεί τις δυνατότητές του. Είναι όμως εξίσου σημαντικό να τονίσουμε ότι ΜΚΟ, οργανώσεις και εθελοντές πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες και τους νόμους και να συντονίζονται πάντα με τις εθνικές αρχές. Η διάσωση ανθρώπων στη θάλασσα και η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας είναι από τις βασικότερες υποχρεώσεις της ανθρωπότητας, και όσοι διασώζουν ή βοηθούν με καλή πίστη δεν πρέπει να τιμωρούνται για αυτό. Είναι σημαντικό να υπάρχουν επαρκείς νομικές εγγυήσεις για την αποφυγή της ποινικοποίησης τους.»
Ο αριθμός όσων προσπαθούν να έρθουν παράτυπα στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθεί την άνοιξη στο υψηλότερο επίπεδο από το 2015. Παράλληλα ακούγονται ακραίες προτάσεις, όπως η πολιτική μηδενικής μετανάστευσης στη Δανία. Τι σημαίνουν αυτά για τους αιτούντες άσυλο;
«Το 74% των εκτοπισμένων παγκοσμίως ΔΕΝ φιλοξενείται στην Ευρώπη. Αποτελεί γεγονός ότι οι αναγκαστικοί εκτοπισμοί αυξάνονται και γίνονται πιο περίπλοκοι παγκοσμίως. Η συλλογική αποτυχία στην αποτροπή των συγκρούσεων και στην αντιμετώπιση των κρίσεων συνεχίζει να προκαλεί αναγκαστικούς εκτοπισμούς – 103 εκατ. είναι οι εκτοπισμένοι παγκοσμίως σήμερα. Κατανοούμε τις προκλήσεις από τη φιλοξενία μεγάλων προσφυγικών πληθυσμών, όμως δεν δικαιολογούν αντιδράσεις όπως ξενοφοβική ρητορική, τείχη, αγκαθωτό σύρμα και βίαιες επαναπροωθήσεις. Οι αντιδράσεις αυτές εμποδίζουν τις πρακτικές και εφαρμόσιμες λύσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η E.E. πρέπει και μπορεί να γίνει καλύτερη και να συνεχίσει να αποτελεί παράδειγμα για τους άλλους. Στον περίπλοκο αυτόν κόσμο η απάντηση δεν είναι ο αποκλεισμός, η αδιαφορία ή εθνικές απομονωτικές πρωτοβουλίες. Πρέπει να συνεργαστούμε για να βρούμε λύσεις. Η αλληλεγγύη που έδειξαν οι ευρωπαϊκές χώρες προς τους πρόσφυγες από την Ουκρανία πρέπει να αποτελέσουν παράδειγμα για όλες τις προσφυγικές κρίσεις. Σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου τα δεινά που υφίστανται άμαχοι είναι εξίσου πραγματικά και επιβλαβή.»
Η Ελλάδα επεκτείνει τον φράχτη στον Εβρο. Αποτελούν λύση τα τείχη;
«Οι όλο και πιο περιοριστικές πολιτικές συμβάλλουν στο να χρησιμοποιούν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες όλο και πιο επικίνδυνους δρόμους, θέτοντας τους ίδιους και τα παιδιά τους σε μεγαλύτερο κίνδυνο, το οποίο οδηγεί σε περισσότερους θανάτους. Αντιλαμβανόμαστε την υποχρέωση των κρατών να εμποδίζουν την παράτυπη μετανάστευση, αλλά επιβάλλεται από τη διεθνή νομοθεσία να επιτρέπεται σε όσους το επιθυμούν να κάνουν αίτηση ασύλου. Το ένα δεν αποκλείει το άλλο.»
Και μια τελευταία ερώτηση. Πώς κρίνετε την κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα σήμερα; Είναι ενταγμένοι;
«Η Ύπατη Αρμοστεία εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 60.000 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες στην Ελλάδα, κυρίως από την Ουκρανία, το Αφγανιστάν και τη Συρία. Έχουν δικαίωμα διαμονής, εκπαίδευσης και εργασίας. Πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν έρχονται με άδεια χέρια. Φέρνουν δεξιότητες, ιδέες και προοπτικές, πολλοί έχουν σπουδάσει. Η μία έρευνα μετά την άλλη δείχνει την οικονομική τόνωση που φέρνουν οι πρόσφυγες στην τοπική κοινωνία, αν τους δοθεί η ευκαιρία. Η Ύπατη Αρμοστεία συνεργάζεται στενά με την Υφυπουργό Μετανάστευσης, αρμόδια για την ένταξη, την κυρία Βούλτεψη, για να υποστηρίξει την εθνική στρατηγική ένταξης. Έχουμε αναπτύξει προγράμματα που φέρνουν σε επαφή πρόσφυγες που αναζητούν εργασία με εταιρείες όπως σε τομείς, σαν τον τουρισμό, που δεν καλύπτονται από την εγχώρια προσφορά. Εκπαιδεύουμε πρόσφυγες σε δουλειές που έχει ανάγκη η οικονομία, όπως οδηγούς και φύλαξη παιδιών ή ηλικιωμένων. Έχουμε πολλά παραδείγματα επιτυχημένων προσφύγων. Είναι αναμφισβήτητα μια κατάσταση win-win.»
Η παραπάνω συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ στις 5 Φεβρουαρίου 2023.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
