Τι κοινό μπορεί να έχουν μια δασκάλα-φιλόλογος σε ένα Δημοτικό Σχολείο της Θεσσαλονίκης, ένας δάσκαλος- θεατρολόγος στην Πάτρα και μια φιλόλογος με ειδίκευση στην πολιτιστική διαχείριση σε ένα μουσικό σχολείο της Αττικής; Πέρα από το ότι έχουν όλοι τους σημαντική θεωρητική κατάρτιση και πάνω από δύο δεκαετίες εμπειρίας ως εκπαιδευτικοί στο ελληνικό σχολείο, η Αντιγόνη Τσαρμποπούλου, ο Γιώργος Μπεκιάρης και η Κατερίνα Αλεξιάδη εργάζονται εδώ και χρόνια για ένα σχολείο που χτίζει γέφυρες ανοιχτές προς την κοινωνία.
Τη σημερινή Διεθνή Ημέρα Εκπαιδευτικών, που έχει θέμα την επένδυση στους ανθρώπους ώστε να δοθεί προτεραιότητα στην εκπαίδευση (“to invest in people, prioritize education”), απευθυνθήκαμε σε τρεις εκπαιδευτικούς της τάξης που τους ενώνει, ανάμεσα σε άλλα, το ότι συμμετέχουν ενεργά στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;». Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που υλοποιεί από το 2015 η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση επενδύοντας στους ανθρώπους της εκπαίδευσης – εκπαιδευτικούς και μαθητικό πληθυσμό – με στόχο την ευαισθητοποίηση στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων, καθώς και τη στήριξη του σχολείου ώστε να γίνει πιο συμπεριληπτικό.
Οι τρεις αυτοί άνθρωποι πέρα από την καθημερινή τους δουλειά στην τάξη, μέσα από το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» έχουν συμβάλει στην επιμόρφωση άλλων εκπαιδευτικών, την εμψύχωση εργαστηρίων και ομάδων παιδιών και νέων, την οργάνωση δράσεων που εμπλέκουν ουσιαστικά παιδιά πρόσφυγες, τον συντονισμό μαθητικών φεστιβάλ, δικτύων σχολείων και τοπικών ομάδων εκπαιδευτικών. Μαζί με μια μεγάλη ακόμα ομάδα εκπαιδευτικών και εμψυχωτών που συντονίζει το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» προσπαθούν να μοιραστούν εμπειρίες και γνώσεις με τους συναδέλφους τους και να φέρουν πιο κοντά κάθε παιδί με την ομάδα του, τον χώρο του σχολείου του, την τοπική του κοινωνία.
Τους θέσαμε κάποια κοινά ερωτήματα για την εμπειρία τους αυτή και για όσα τους εμπνέουν και τους δυσκολεύουν στη δουλειά τους. Ακολουθούν οι απαντήσεις τους που μας δίνουν ελπίδα ότι συνεχίζοντας να επενδύουμε στους ανθρώπους της εκπαίδευσης μπορούμε να δούμε όλα τα παιδιά, ανάμεσά τους και τα παιδιά πρόσφυγες, να έχουν πρόσβαση στο σχολείο και την ποιοτική εκπαίδευση που δικαιούνται.
Αντιγόνη Τσαρμποπούλου, 43ο Δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης
Η δουλειά μου είναι για μένα το οξυγόνο μου.
Μια στιγμή που με ενέπνευσε η δουλειά μου ήταν η μεγάλη επιθυμία παιδιών Ρομά να γράψουν τα δικά τους κείμενα στο πλαίσιο μιας δραστηριότητας δημιουργικής γραφής του προγράμματος «Κι αν ήσουν εσύ;» καθώς και η ευχάριστη έκπληξη των δασκάλων τους.
Μια στιγμή που απογοητεύτηκα ήταν όταν τα παιδιά σε ένα σχολείο μαζί με τους γονείς τους έκλεισαν την πόρτα στους μαθητές πρόσφυγες.
Η εκπαίδευση σημαίνει για μένα συνεχής αναζήτηση νέων τρόπων επικοινωνίας με τα παιδιά.
Εκπαίδευση για έναν μαθητή πρόσφυγα σημαίνει ταξίδι προς την ελευθερία και την ενδυνάμωση.
Το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» με βοήθησε να βρω εργαλεία και τεχνικές για να γίνει η εκπαιδευτική πράξη διαδικασία ανατροπής στερεοτύπων και ταυτόχρονα χαρά και γόνιμη αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών.
Η πιο δυνατή στιγμή μου στο πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» ήταν όταν στη διάρκεια ενός εργαστηρίου για ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες, αν και έδειχναν δυσπιστία αρχικά να συμμετάσχουν σε βιωματικές δράσεις, μπόρεσαν στο τέλος να εκφράσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα όνειρά τους δείχνοντας εμπιστοσύνη και σεβασμό στη διαδικασία.
Χτίζουμε γέφυρες μέσω της εκπαίδευσης όταν δίνουμε φωνή σε παιδιά που νιώθουν συχνά αόρατα στο σχολείο και δημιουργούμε ευκαιρίες να γνωριστούν τα παιδιά μεταξύ τους κάνοντας δημιουργικά πράγματα ΜΑΖΙ.
Γιώργος Μπεκιάρης, 8ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας
Η δουλειά μου είναι για μένα μιας διαρκής πρόκληση για δημιουργία και προσφορά. Είναι μια δυναμική διαδικασία αλληλεπίδρασης με τους μαθητές/τριες που με κρατάει σε εγρήγορση και με ανανεώνει. Είναι η έγνοια και το μεράκι να βοηθήσω κάθε παιδί, που είναι μοναδικό κι έχει ιδιαίτερες ανάγκες, δεξιότητες κι επιθυμίες, να βαδίσει με σταθερά βήματα στα μονοπάτια της γνώσης και της ζωής και να γίνει πολίτης του κόσμου.
Κάθε στιγμή στο έργο του εκπαιδευτικού είναι μια πρόκληση για δημιουργία και προσφορά. Η έμπνευση μπορεί να γεννηθεί από ένα παιδικό χαμόγελο, αλλά και από ένα συννεφιασμένο πρόσωπο. Θα ξεχωρίσω τη στιγμή που θέλοντας να δώσω ώθηση σε ένα μαθητή μου που είχε χαμηλή απόδοση στα μαθήματα και δημιουργούσε προβλήματα με τη συμπεριφορά του, αξιοποίησα την κλίση του προς το θέατρο και του έδωσα τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια σχολική παράσταση. Ο μαθητής ανταπέδωσε την εμπιστοσύνη που του έδειξα με τον καλύτερο τρόπο. Η όλη διαδικασία τον βοήθησε να αποκτήσει αυτοεκτίμηση και να δει με μια διαφορετική οπτική το σχολείο.
Υπάρχουν πολλές στιγμές που έχω νιώσει πως δεν αρκεί η προσπάθεια του δασκάλου για να βοηθήσει κάθε παιδί να είναι χαρούμενο και να επιτύχει τους στόχους του. Για πολλούς μαθητές/τριες οι αντιξοότητες της κοινωνίας, οι δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις, η ακαμψία του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στην πορεία τους. Αυτές είναι όμως κι οι στιγμές που με γεμίζουν πείσμα και με ωθούν να αντλήσω επιπλέον δυνάμεις, για να προσφέρω όσο το δυνατό περισσότερα σε κάθε παιδί. Κι όπως συνηθίζω να λέω «αν ως εκπαιδευτικός στην καριέρα σου καταφέρεις να αλλάξεις τη μοίρα έστω και ενός παιδιού, ίσως να έχεις βάλει ένα λιθαράκι για έναν καλύτερο κόσμο».
Η εκπαίδευση είναι για εμένα η πνοή που μπορούμε να δώσουμε στους μαθητές μας, για να ονειρευτούν και ν’ ανοίξουν τα φτερά τους προκειμένου να εξερευνήσουν νέα γνωστικά πεδία, να προσεγγίσουν με ανθρωπιά τον κόσμο που τους περιβάλλει και να γίνουν ενεργοί πολίτες για ένα καλύτερο αύριο. Η εκπαίδευση διαπνέεται από τη χαρά της γνώσης, τη δύναμη της συνεργασίας και την ικανοποίηση της προσφοράς. Είναι μια μεγάλη αγκαλιά για κάθε παιδί που του παρέχει αγάπη, ασφάλεια και εφόδια, ώστε με χαμόγελο, έμπνευση, αυτοπεποίθηση και αίσθηση ευθύνης να μπορεί να αξιοποιεί τις κλίσεις του και να πραγματώνει τους στόχους και τα όνειρά του.
Το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» με βοήθησε να δω με μια πιο διεισδυτική ματιά την ανάγκη που έχουμε ως κοινωνία να αποδεχθούμε τη διαφορετικότητα στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με ενδυνάμωσε σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και μου πρόσφερε βιωματικές τεχνικές προκειμένου να προσεγγίσω με τους μαθητές μου θέματα ταυτότητας-ετερότητας, στερεοτύπων, ρατσισμού και προσφύγων. Παράλληλα, με τη δικτύωση που παρέχει, μέσω των επιμορφώσεων και των τοπικών ομάδων εκπαιδευτικών, δημιουργήθηκε μια ‘ανοιχτή κοινότητα μάθησης’ ανθρώπων με τους οποίους ανταλλάσσουμε απόψεις, εμπειρίες και πρακτικές.
Η πιο δυνατή στιγμή μου στο «Κι αν ήσουν εσύ;», που αποτελεί και μια από τις πιο σημαντικές εμπειρίες στη ζωή μου, είναι η περίοδος που ως εμψυχωτής πήρα μέρος σε μια σειρά εργαστηρίων με ασυνόδευτους ανήλικες πρόσφυγες στο πλαίσιο του προγράμματος «Κι αν ήσουν εσύ;», από τα οποία δημιουργήθηκε και το υλικό «Μονόλογοι από το Αιγαίο». Τότε ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα πως όλα τα παιδιά του κόσμου έχουν τις ίδιες ανάγκες και σκέφτονται, δρουν κι ονειρεύονται με τον ίδιο τρόπο. Ως επιμορφωτές προσπαθήσαμε να δώσουμε χαρά σε αυτά τα παιδιά και να τα κάνουμε να νιώσουν το σεβασμό και την αποδοχή μας. Δεν ξέρω πόσο μπορέσαμε να τα βοηθήσουμε, αλλά το σίγουρο είναι πως μέσα από αυτή τη διαδικασία εγώ ένιωσα πως έγινα καλύτερος άνθρωπος.
Χτίζουμε γέφυρες μέσω της εκπαίδευσης όταν αυτή έχει ανθρωπιστικό χαρακτήρα και στοχεύει στη συμπερίληψη, όταν μας βοηθάει να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε τον ‘άλλο’ και να πορευτούμε μαζί του ισότιμα, ώστε το ‘διαφορετικό να αποτελέσει στοιχείο πλουραλισμού του πολιτισμού μας κι όχι πεδίο αντιπαραθέσεων.
Κατερίνα Αλεξιάδη, Πειραματικό Μουσικό Γυμνάσιο Παλλήνης
Η δουλειά μου είναι για εμένα μια δυνατότητα να προσπαθήσω να εμπνεύσω τα παιδιά και να τους δημιουργήσω ερωτηματικά για την καθημερινότητα που ζουν και τη θέση της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης μέσα σε αυτή, καθώς και ιδέες για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να διεκδικήσουν αυτές τις αξίες στο κοντινό τους, αλλά και στο ευρύτερο, περιβάλλον τους.
Μια στιγμή που με ενέπνευσε η δουλειά μου ήταν όταν οι μαθητές και οι μαθήτριες ενός τμήματος Γ΄ Γυμνασίου, στο οποίο διδάσκω Νεοελληνική Γλώσσα, έφεραν ως θέμα για συζήτηση στην τάξη τον θάνατο της Μαχσά Αμινί με τις διαδηλώσεις στο Ιράν και το σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία». Αυτό ήταν η αρχή για να αφιερώσουμε αρκετές ώρες σε συζήτηση και δράσεις και να αναλογιστούν τα παιδιά τις αναλογίες με την ελληνική κοινωνία σήμερα και στο παρελθόν.
Μια στιγμή που απογοητεύτηκα στη δουλειά μου ήταν όταν κάποιοι μαθητές μου στην Γ΄ Γυμνασίου στο μάθημα της Ιστορίας αποδείχτηκε ότι είχαν παντελή άγνοια για το τι είχε συμβεί στο Πολυτεχνείο το 1973.
Η εκπαίδευση σημαίνει για εμένα «ένα παράθυρο στο χάος». Προτιμώ τον όρο παιδεία, γιατί είναι πιο ευρύς και αφήνει περιθώρια για σκέψη, έμπνευση και δημιουργία.
Εκπαίδευση για έναν μαθητή πρόσφυγα σημαίνει ένα παράθυρο στον κόσμο. Μια δυνατότητα να αναπτυχθεί προσωπικά, να συνδιαλλαγεί με τις/τους συνομήλικες /κους του, να συμμετέχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι της χώρας στην οποία ζει, να νιώσει ασφαλής, χρήσιμος, δημιουργικός και χαρούμενος.
Το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» με βοήθησε να κατανοήσω ότι ο ρατσισμός και οι φασιστικές συμπεριφορές υπάρχουν παντού γύρω μας και στην καθημερινότητά μας και πολλές φορές άθελά μας υιοθετούμε κι εμείς οι ίδιες κάποιες από αυτές. Θέλει λοιπόν πολλή δουλειά για να ξεριζωθούν ακόμα και από εμάς και είναι πολύ σημαντικό όταν μπορούμε να μεταφέρουμε βιωματικά αυτές τις αλήθειες στις μαθήτριες και τους μαθητές μας.
Η πιο δυνατή στιγμή μου στο «Κι αν ήσουν εσύ;» ήταν η πρώτη φορά που συμμετείχα αναλαμβάνοντας να παίξω έναν ρόλο στη δράση προσομοίωσης «Περάσματα» για το ταξίδι της φυγής των προσφύγων.
Χτίζουμε γέφυρες μέσω της εκπαίδευσης όταν είμαστε εναργείς και αφουγκραζόμαστε την κάθε ιδιαίτερη ατομικότητα στους μαθητές και τις μαθήτριές μας, ενώ παράλληλα τις/τους βοηθάμε να ενταχθούν στο σύνολο χωρίς να απωλέσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, αλλά αντίθετα να τα αναπτύξουν ως προσφορά στην ομάδα.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
