© UNHCR/Louise Donovan
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων στις 20 Ιουνίου, τα Αποδημητικά Πουλιά, μια ομάδα νεαρών προσφύγων, μεταναστών και Ελλήνων δημοσιογράφων που εκδίδουν την ομώνυμη πολύγλωσση εφημερίδα, συναντήθηκαν με την Maria Clara Martin, Αντιπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα από το 2021 και είχαν μια συζήτηση για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα.
Τι πιστεύετε για την κατάσταση εδώ στην Ελλάδα;
Δεν είναι εύκολο να είσαι πρόσφυγας. Είναι μια δύσκολη μετάβαση και ναι, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες αλλά υπάρχουν και πολλά δύσκολα εμπόδια.
Αυτό που διαπίστωσα στην Ελλάδα είναι ότι υπάρχουν πολλοί φιλόξενοι άνθρωποι, αλλά υπάρχουν και άλλοι φορείς της κοινωνίας που δεν είναι τόσο φιλόξενοι και νιώθουν ότι απειλούνται ίσως. Είναι δύσκολο από αυτή την άποψη γιατί πάντα θα βρίσκεις ανθρώπους που θα σου δίνουν το χέρι αλλά και ανθρώπους που δεν θα θέλουν να σε έχουν κοντά τους. Πρέπει συνεχώς να δείχνετε ότι είστε άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι και ότι μπορείτε να συνεισφέρετε.
Και υπάρχουν διοικητικά εμπόδια. Μερικές φορές είναι δύσκολο να πάρεις όλα τα έγγραφα που χρειάζεσαι για να λειτουργήσεις εδώ, να βρεις δουλειά, να πας σχολείο, να σε δει γιατρός. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά δεν περιορίζεται απαραίτητα στην Ελλάδα. Έχω εργαστεί σε πολλές χώρες στον κόσμο και δεν έχω βρει μια χώρα, ακόμα και τις πιο φιλόξενες, όπου το να είσαι πρόσφυγας είναι εύκολο ή το να είσαι μετανάστης ή το να είσαι διαφορετικός είναι εύκολο γιατί, στο τέλος της ημέρας, το όλο θέμα έγκειται στο ότι είσαι επίσης διαφορετικός.
Υπάρχουν αλλαγές που μπορεί να κάνετε σχετικά με τα εμπόδια και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι εδώ;
Θα ήθελα οι πρόσφυγες να μην αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Συνεργαζόμαστε πολύ με το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, το Υπουργείο Εργασίας και την ελληνική κοινωνία γενικότερα, για να προσπαθήσουμε να διευκολύνουμε την ένταξη των προσφύγων. Για παράδειγμα, δημιουργήσαμε μαζί με τις Catholic Relief Services και την Caritas Hellas κέντρα που βοηθούν τους πρόσφυγες να βρουν δουλειά, τους φέρνουν σε επαφή με τους εργοδότες, τους βοηθούν επίσης σε όλα τα διοικητικά ζητήματα και παρακολουθούμε για να βεβαιωθούμε ότι οι συνθήκες απασχόλησής τους είναι καλές και δεν γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης.
Ποιες δυνατότητες υποστήριξης πιστεύετε ότι έχουν οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο;
Νομίζω ότι η κύρια υποστήριξη που μπορεί να δοθεί είναι η εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα. Ξεκινώντας από τα μικρά παιδιά για να μπορούν να παίζουν, να μπορούν να μάθουν πώς να σχετίζονται με άλλα παιδιά και ότι οι γονείς τους μπορούν επίσης να πάνε στη δουλειά, ενώ τα παιδιά τους φροντίζουν. Πολλές μαμάδες δεν εργάζονται επειδή δεν μπορούν να αφήσουν τα παιδιά οπουδήποτε, επομένως θα πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ περισσότερο να δημιουργηθούν αυτές οι υπηρεσίες, ώστε οι μητέρες ή οι μπαμπάδες πρόσφυγες να μπορούν να εργαστούν.
Έμαθα ότι το 95% των προσφυγόπουλων στην Ελλάδα έχουν γραφτεί στο σχολείο. Δεν έμειναν όλοι στην Ελλάδα, αλλά η δυνατότητα να εγγραφούν στο σχολείο είναι σημαντική ή στο πανεπιστήμιο ή σε άλλες μορφές μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτός είναι ένας τομέας που είναι πιο δύσκολος. Παγκοσμίως μόνο το 5% των προσφύγων έχει πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να εργαστούμε πολύ περισσότερο ώστε περισσότεροι πρόσφυγες να έχουν πρόσβαση στο πανεπιστήμιο.
Χρειαζόμαστε επίσης στήριξη για τα προς το ζην. Δεν έχω συναντήσει ποτέ πρόσφυγες που να λένε ότι θέλουμε να καθόμαστε και να πληρωνόμαστε. Όλοι θέλουν να εργαστούν, όλοι θέλουν να κάνουν κάτι, όλοι θέλουν να συνεισφέρουν, ώστε να μπορούν να ζήσουν μια αξιοπρεπή ζωή.
Η γλώσσα φυσικά είναι ένας άλλος τομέας. Τα ελληνικά δεν είναι εύκολη γλώσσα και οι άνθρωποι χρειάζονται πολλή καθοδήγηση. Οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο περνούν χρόνο σε καταυλισμούς, επομένως η πλειοψηφία τους χρειάζεται κάποια καθοδήγηση όταν αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες και βρίσκονται έξω στην πόλη. Πώς τα καταφέρνεις όλα, πού πηγαίνεις, πώς να αποφύγεις να πέσεις σε επικίνδυνες καταστάσεις κ.λπ.
Ποιο είναι το όραμά σας για την υποστήριξη των προσφύγων στην Ελλάδα;
Το όραμά μου για τους πρόσφυγες σε αυτή τη χώρα είναι ένα όραμα όπου δεν έχει σημασία αν είσαι πρόσφυγας ή όχι. Το όραμά μου είναι ένα όραμα όπου οι άνθρωποι είναι ενταγμένοι και μπορούν να συνεισφέρουν στην κοινωνία και τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης ανεξάρτητα από την καταγωγή τους, αλλά ακριβώς επειδή είναι άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι. Αυτό είναι το όραμά μου.
Ποια είναι η πρόκληση σας ως εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες;
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις μου είναι να αλλάξω το αφήγημα. Πολλοί άνθρωποι βλέπουν τους πρόσφυγες ως απειλή, ως ανθρώπους που θέλουν να επωφεληθούν από την καλή ζωή στην Ευρώπη. Δεν καταλαβαίνουν γιατί φεύγουν. Η κατάσταση στην Ουκρανία έχει κάνει ορισμένους να καταλάβουν πιο καθαρά γιατί οι άνθρωποι αναγκάζονται να φύγουν.
Έχω δουλέψει για περισσότερα από 25 χρόνια με πρόσφυγες και αυτό που έχω δει είναι τελείως διαφορετικό. Αυτό που έχω δει είναι άνθρωποι που πέρασαν εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις, που χρειάστηκε να τραπούν σε φυγή για να σώσουν τον εαυτό τους ή τις οικογένειές τους, που κατά τη διάρκεια των ταξιδιών πέρασαν πολύ δύσκολα πράγματα και παρ’ όλα αυτά είναι έτοιμοι να συνεισφέρουν. Έχουν αποδείξει ξανά και ξανά, ότι συνεισφέρουν ως μέλη της κοινωνίας και ότι έχουν πολλά να δώσουν και ότι είναι τόσο δυνατοί όσο και ανθεκτικοί. Και μπορούν να συνεισφέρουν και να εμπλουτίσουν τις κοινωνίες στις οποίες ζουν.
Ακόμη και όταν οι άνθρωποι δεν βλέπουν τους πρόσφυγες με αρνητικό τρόπο, εξακολουθούν να τους βλέπουν μερικές φορές ως ανθρώπους που χρήζουν βοήθειας, ανθρώπους που χρειάζονται φιλανθρωπία παρά ισότητα. Θέλω να το αλλάξω αυτό. Οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι ίσοι με όλους μας και που μπορούν να συνεισφέρουν και μπορούν να φέρουν πολλά πράγματα.
Πολλές φορές ένας πρόσφυγας μπορεί να φέρει ακόμη και ένα επάγγελμα που δεν υπάρχει στη χώρα ή μια διαφορετική οπτική γωνία, μια διαφορετική οπτική των πραγμάτων. Πρέπει λοιπόν να αλλάξουμε το αφήγημα, αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση γιατί οι άνθρωποι φοβούνται ή έχουν στερέψει από αγάπη και συμπόνια. Οι πρόσφυγες δεν χρειάζονται μόνο συμπόνια, πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα.
Πώς μπορούμε, ως πρόσφυγες, να βοηθήσουμε σε αυτή την κατάσταση;
Πέτυχε. Μελέτησε. Πήγαινε στο σχολείο. Δείξε ότι είναι εφικτό το να ενταχθείς στην Ελλάδα. Το να είσαι ο εαυτός σου είναι το πιο σημαντικό πράγμα.
Μιλήστε για την κατάστασή σας και δώστε ιδέες. Έχω δουλέψει με πρόσφυγες το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, αλλά δεν είμαι πρόσφυγας. Έτσι, μερικές φορές βλέπω τα πράγματα με έναν ιδιαίτερο τρόπο, αλλά μόνο εσείς γνωρίζετε ακριβώς τι περνάτε. Οι προτάσεις σας είναι σημαντικές.
Και κάτι ακόμα: να μας ελέγχετε. Πάντα λέω στους πρόσφυγες δεν θέλω να με ευχαριστείτε για τη δουλειά μου, για αυτό που κάνω, θέλω να μου το λέτε όταν δεν την κάνω και να το απαιτείτε. Χρειαζόμαστε αυτόν τον διάλογο, μπορώ να δυναμώσω τη φωνή σας, οπότε δώστε μου τη φωνή και την εμπιστοσύνη σας.
Φανταστείτε κάποιον που έχει πολλά να προσφέρει στην κοινωνία αλλά δεν μπορεί. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα για να εξασφαλίσει τα προς το ζην στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, ώστε να βοηθήσουν τους εαυτούς τους αλλά και να προσφέρουν στην κοινωνία;
Τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν. Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα πέρασε μια πολύ δύσκολη οικονομική κρίση και δεν υπήρχαν θέσεις εργασίας ούτε για Έλληνες, δηλαδή έφυγαν και οι Έλληνες από τη χώρα, αλλά τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν και τώρα είναι μια περίοδος που η Ελλάδα χρειάζεται ανθρώπινο δυναμικό.
Θα πάρει χρόνο. Οι χώρες δεν είναι ποτέ το ένα ή το άλλο πράγμα, οι χώρες αποτελούνται από ανθρώπους με πολλές διαφορετικές απόψεις και έχετε ένα μέρος του πληθυσμού που θα σας απορρίψει και ένα μέρος του πληθυσμού που θα σας αγκαλιάσει και αυτό συμβαίνει παντού. Πρέπει να ενδυναμώσουμε τους ανθρώπους που θα σας αγκαλιάσουν και να δείξουμε στους άλλους με επιχειρήματα ότι δεν χρειάζεται να φοβούνται.
Ο Πρωθυπουργός είπε ότι η ένταξη των προσφύγων και των μεταναστών είναι προτεραιότητα για το κράτος, γι’ αυτό ας πιέσουμε για αυτό, ας βοηθήσουμε να γίνει πραγματικότητα αυτή η προτεραιότητα.
Τα πράγματα έχουν επίσης βελτιωθεί όσον αφορά τον τρόπο υποστήριξης των παιδιών στην εκπαίδευση γιατί τώρα μπορούν να πάνε σε ελληνικά σχολεία και έχουν επίσης κάποια μαθήματα ελληνικής γλώσσας και οι δάσκαλοι μαθαίνουν επίσης πώς να αντιμετωπίζουν τα προσφυγόπουλα.
Το σχολείο είναι πολλά πράγματα. Δεν είναι μόνο να μάθεις ανάγνωση και γραφή και μαθηματικά και ιστορία. Είναι σημαντικό βέβαια να τα έχουν αυτά τα παιδιά πρόσφυγες αλλά και όλα τα άλλα, όλο το περιβάλλον [είναι σημαντικό]. Οι άνθρωποι πρέπει να καθοδηγούνται και να υποστηρίζονται. Οι διαδικασίες πρέπει να είναι ευκολότερες.
Η εκπαίδευση σας βοηθά να αντιμετωπίσετε όλα όσα σας συνέβησαν. Και νομίζω ότι αυτή η υποστήριξη – πείτε την υποστήριξη ψυχικής υγείας ή πείτε την προπονητική ή ψυχολογική υποστήριξη – είναι σημαντική γιατί όλοι έχετε περάσει πολύ δύσκολα πράγματα. Αλλά δεν μπορείτε να αφήσετε αυτά τα δύσκολα πράγματα να καθορίσουν τη ζωή σας και να σας εμποδίσουν να είστε ένας ευτυχισμένος άνθρωπος, ένας χρήσιμος άνθρωπος και κάποιος που σας αρέσει να είστε.
Τι γίνεται με τους ασυνόδευτους ανηλίκους;
Νομίζω ότι είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η ζωή δεν σταματά και η ανάγκη σας για υποστήριξη δεν σταματά όταν γίνετε 18 ετών. Η νομική σας κατάσταση έχει αλλάξει και είστε πλέον νομικά ενήλικες, αλλά όλα τα άλλα δεν έχουν αλλάξει. Επομένως, πρέπει να έχουμε προγράμματα για νέους σαν εσάς.
Εσείς πείτε μου. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε; Επειδή τώρα είσαι ενήλικας, οπότε η κατάστασή σου είναι διαφορετική. Αντιμετωπίζεσαι διαφορετικά εξαιτίας αυτού. Τι χρειάζεστε να κάνουμε περισσότερο;
Είναι επίσης και το ζήτημα αναγνώρισής τους ως αιτούντων άσυλο και προσφύγων.
Υποστηρίζουμε σχεδόν καθημερινά τα πράγματα να είναι βελτιωμένα και καλύτερα για εσάς. Συνεργαζόμαστε πολύ με την κυβέρνηση, υποστηρίζοντας και επισημαίνοντας διάφορα ζητήματα και πώς τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για εσάς. Δεν λέω ότι θα τα καταφέρνουμε πάντα, αλλά θα συνεχίσουμε.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
