Σήμερα τιμούμε την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, στη μνήμη δεκάδων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στις 21 Μαρτίου 1960 όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ σε μια ειρηνική διαδήλωση στο Sharpeville, στη Νότια Αφρική, εναντίον του απαρτχάιντ. Με αυτή την αφορμή, μιλήσαμε με την Τίνα Σταυρινάκη, […]
Η Τίνα Σταυρινάκη με φορείς του Δικτύου στη Συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε στην Αθήνα τον Απρίλιο του 2016 για την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης για το 2015. © UNHCR/Yorgos Kyvernitis
Σήμερα τιμούμε την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, στη μνήμη δεκάδων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στις 21 Μαρτίου 1960 όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ σε μια ειρηνική διαδήλωση στο Sharpeville, στη Νότια Αφρική, εναντίον του απαρτχάιντ. Με αυτή την αφορμή, μιλήσαμε με την Τίνα Σταυρινάκη, Βοηθό Συντονίστρια του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας στην Ελλάδα. Η Τίνα Σταυρινάκη είναι δικηγόρος που ειδικεύεται στο Διεθνές Δίκαιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και βοήθησε να συσταθεί το Δίκτυο το 2011. Είναι Βοηθός Συντονίστρια του Δικτύου από το 2015.
Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (Δίκτυο) περιλαμβάνει 46 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και συντονίζεται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) και την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ)[1]. Οι οργανώσεις που συμμετέχουν παρέχουν ιατρικές, κοινωνικές και νομικές υπηρεσίες σε θύματα ρατσιστικής βίας ή άλλων βίαιων επιθέσεων που υποκινούνται λόγω μίσους ή προκατάληψης ή έχουν δημιουργηθεί από τις ίδιες τις ομάδες που συνήθως γίνονται στόχος ρατσιστικής βίας.
1. Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας δημιουργήθηκε το 2011, με πρωτοβουλία της ΕΕΔΑ και του Γραφείου της Υ.Α. στην Ελλάδα. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Δικτύου από τότε;
Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, το οποίο βασίζεται σε μια αξιόπιστη μεθοδολογία καταγραφής ρατσιστικών εγκλημάτων, έχει δημοσιεύσει επτά ετήσιες εκθέσεις που παρέχουν μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των ποιοτικών τάσεων των εγκλημάτων μίσους στην Ελλάδα. Η όγδοη έκθεση πρόκειται να δημοσιευθεί σύντομα. Τα ευρήματά μας συμβάλλουν στο να γίνουν τα εγκλήματα μίσους πιο ορατά και στην προώθηση νόμων για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους στην πράξη. Το Δίκτυο εντοπίζει και προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση των ελλείψεων στην πρόσβαση των θυμάτων ρατσιστικών εγκλημάτων στη δικαιοσύνη. Για παράδειγμα, όταν στο παρελθόν μη καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο ή μετανάστες χωρίς χαρτιά υπέβαλλαν μια καταγγελία για ένα έγκλημα μίσους, διέτρεχαν τον κίνδυνο να κρατηθούν ή να απελαθούν λόγω έλλειψης νομιμοποιητικών εγγράφων. Κατόπιν των εντατικών προσπαθειών του Δικτύου να βρεθεί μια λύση, το κενό αυτό έχει καλυφθεί μέσω εγγυήσεων για την προστασία των θυμάτων και των βασικών μαρτύρων από την απέλαση. Έχει θεσπιστεί ένα ειδικό καθεστώς για την περίοδο που διαρκεί η δίκη.
Ένας από τους συνεχείς μας στόχους είναι να δημιουργούμε γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ της αστυνομίας, των δικαστικών αρχών και των θυμάτων. Για τον σκοπό αυτό, το Δίκτυο συνεργάζεται στενά με την αστυνομία και τις εισαγγελικές αρχές, καθώς επίσης παρέχει ενημέρωση σχετικά με τις υπηρεσίες στήριξης που παρέχουν τα μέλη του Δικτύου. Η πρακτική αυτή είναι ιδιαίτερα επιτυχημένη, καθώς τα θύματα λαμβάνουν στήριξη από ΜΚΟ και έτσι μετριάζονται κάποιες πρακτικές ελλείψεις της Πολιτείας, όπως η έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) αναφέρονται στο Δίκτυο ως μια καλή πρακτική, ενώ το Δίκτυο προσκαλείται με διάφορες ευκαιρίες να μοιραστεί τα βασικά στοιχεία των επιτυχημένων πρακτικών που προκύπτουν από τον συνασπισμό των μελών του. Η θεσμική αναγνώριση της αποτελεσματικότητάς του αντικατοπτρίζεται στη σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, όπου συμμετέχουν δύο εκπρόσωποι του Δικτύου. Και τέλος, το Δίκτυο αντανακλά μέσω της σύνθεσής του και των κανόνων λειτουργίας του την κοινωνία για την οποία όλοι αγωνιζόμαστε, μια κοινωνία ανοιχτή σε όλους, ανεκτική και αμοιβαία ενδυναμωτική.
2. Ποια είναι τα σημαντικότερα ευρήματα των εκθέσεων του Δικτύου κατά τη διάρκεια λειτουργίας του; Ποιες είναι οι βασικές τάσεις που εντοπίζονται σε σχέση με τη ρατσιστική βία στην Ελλάδα;
Κατά τη διάρκεια των ετών 2011 έως 2013, η βασική τάση ήταν βίαιες επιθέσεις από εξτρεμιστικές ομάδες, που έκαναν «περιπολίες» με μοτοσυκλέτες ή πεζή, φορώντας μαύρα ρούχα, οι οποίες ενεργούσαν ως ομάδες αυτόκλητων τιμωρών. Οι ομάδες αυτές επιτίθονταν σε πρόσφυγες και μετανάστες στους δρόμους, σε πλατείες και σε στάσεις μέσων μαζικής μεταφοράς. Το Δίκτυο έχει καταγράψει μια σημαντική μείωση των επιθέσεων αυτών μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα τον Σεπτέμβριο του 2013 και τη μετέπειτα δίωξη των μελών της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο, η βία από ρατσιστικές εξτρεμιστικές ομάδες δεν έχει εξαλειφθεί. Παλιότερες και καινούριες οργανωμένες εγκληματικές ομάδες αναλαμβάνουν την ευθύνη για ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον προσφύγων, μεταναστών και οργανώσεων ΛΟΑΤΚΙ, καθώς και εναντίον των υπερασπιστών τους. Οι κακές συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και των μεταναστών στα νησιά συνέβαλαν στην αύξηση της ξενοφοβικής ρητορικής στις τοπικές κοινωνίες, με ακραίες εκδηλώσεις σε ορισμένες περιπτώσεις. Ωστόσο, οι τοπικές κοινότητες δεν φαίνεται να εγκρίνουν ή να ακολουθούν όσους προκαλούν εντάσεις και υποκινούν σε πράξεις βίας.
Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει σε περιστατικά που διέπραξαν εργοδότες εναντίον προσφύγων και μεταναστών. Στις περιπτώσεις αυτές, τα θύματα υποφέρουν από ακραία εργασιακή εκμετάλλευση, στερούνται βασικών μέσων διαβίωσης, δέχονται απειλές κατά της ζωής τους και υπόκεινται σε σωματική βία όταν ζητούν τα δεδουλευμένα τους.
Έχουμε, επίσης, καταγράψει πολλές επιθέσεις εναντίον ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, στις οποίες περιλαμβάνονται εξυβρίσεις και σωματικές βλάβες κάθε δυνατής έντασης. Τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, συμπεριλαμβανομένων των ΛΟΑΤΚΙ προσφύγων, υφίστανται συχνά επαναλαμβανόμενες επιθέσεις στο ίδιο τους το σπίτι, από την ίδια την οικογένειά τους ή δικούς τους ανθρώπους, ενώ επίσης στοχοποιούνται στις γειτονιές τους.
3. Ο μετριασμός και η αντιμετώπιση του αυξανόμενου εθνικιστικού λαϊκισμού και των ακραίων ρατσιστικών ιδεολογιών είναι το βασικό θέμα της φετινής Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων. Πόσο ανησυχείτε για την εξάπλωση αυτών των φαινομένων στην Ελλάδα και την Ευρώπη και για τον αντίκτυπο που έχουν στους πρόσφυγες και τους μετανάστες;
Ο εμπρηστικός πολιτικός διάλογος και η παγκόσμια πόλωση όσον αφορά στην υποδοχή των προσφύγων και των μεταναστών έχουν άμεση επίπτωση στην αύξηση της ξενοφοβίας και της βίας. Τα στοιχεία του Δικτύου για το 2018 επιβεβαιώνουν την ανησυχία μας ότι υπάρχει μια ευρύτερη αποδοχή της ρατσιστικής βίας από την κοινωνία. Καθώς οι ευρωεκλογές του Μαΐου πλησιάζουν, όσο περισσότερο καθορίζεται η ημερήσια διάταξη από εθνικιστικά λαϊκιστικά κόμματα τόσο περισσότερο ενισχύονται ακροδεξιές, νέο-ναζιστικές και ακραίες εθνικιστικές ομάδες παντού στην Ευρώπη. Γνωρίζουμε ότι οι ομάδες αυτές συνάπτουν συμμαχίες μεταξύ τους και προσπαθούν να διασπείρουν τις ιδεολογίες μίσους που ενστερνίζονται σε όλο τον κόσμο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται για να διαδίδουν μηνύματα μισαλλοδοξίας και να υπεραπλουστεύουν πολύπλοκα ζητήματα που αφορούν στην προστασία των προσφύγων και των μεταναστών. Είναι σαφές ότι πρέπει να αυξήσουμε την επαγρύπνησή μας και την ετοιμότητά μας για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της βίας κατά των προσφύγων, των μεταναστών και των υπερασπιστών τους.
4. Ποιο κομμάτι της εργασίας σου σού προσφέρει την μεγαλύτερη ικανοποίηση;
Η θέση της Βοηθού Συντονίστριας του Δικτύου είναι μια συναρπαστική εργασία. Έχω τη μοναδική ευκαιρία να συνεργάζομαι στενά με όλες τις κοινότητες και να μαθαίνω από τους αφοσιωμένους και θαρραλέους συναδέλφους μου, ώστε να μεταφράζω θεωρητικές υποχρεώσεις για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε απτά μέτρα. Το Δίκτυο έχει παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην ενδυνάμωση ομάδων στην Ελλάδα που στοχοποιούνται λόγω της φυλής τους ή για άλλους λόγους. Είναι τιμή μου να τους εκπροσωπώ και να μεταφέρω τα μηνύματα των θυμάτων στις αρχές και στην κοινωνία γενικότερα. Αυτό με βοηθάει να αντιμετωπίζω την αγριότητα και την ασχήμια της ρατσιστικής βίας.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
