Μια συνομιλία με τον Νικόλα Ιορδάνου και τη Σύλβια Νικολαϊδου, τους Κύπριους επιμελητές της έκθεσης “Στα χνάρια των ξένων” (The Alien Trail), είναι πάντα ενδιαφέρουσα. Είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε μαζί τους κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στην Παλιά Ηλεκτρική Πάφου όπου φιλοξενείται η έκθεση. Με βαθιά φιλοσοφημένη σκέψη […]
The curators of the exhibition, Nicolas Iordanou, photographer and Sylvia Nicolaides, filmmaker.
Μια συνομιλία με τον Νικόλα Ιορδάνου και τη Σύλβια Νικολαϊδου, τους Κύπριους επιμελητές της έκθεσης “Στα χνάρια των ξένων” (The Alien Trail), είναι πάντα ενδιαφέρουσα. Είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε μαζί τους κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στην Παλιά Ηλεκτρική Πάφου όπου φιλοξενείται η έκθεση.
Με βαθιά φιλοσοφημένη σκέψη και παρρησία βλέπουν τον κόσμο μέσα από μια άλλη οπτική γωνία. Η κατάσταση παγκοσμίως μπορεί να μην εμπνέει και πολλή αισιοδοξία όμως δεν μένουν απαθείς. Μέσα από την τέχνη τους, που τιμούν με όλο τους το είναι, βάζουν το δικό τους λιθαράκι κι ευελπιστούν να επηρεάσουν το αρνητικό αφήγημα για τους πρόσφυγες και μετανάστες.
Η ιδέα του έργου ανήκει στον Νικόλα ο οποίος εκτός από επιμελητής ήταν κι ένας από τους φωτογράφους που συμμετείχαν στην έκθεση.
Σκοπός του έργου είναι να κάνει τους «ξένους» ορατούς. «Πρέπει πρώτα να γίνει αντιληπτό ότι αυτοί οι άνθρωποι ζουν ανάμεσά μας, να τους γνωρίσουμε για να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο που είναι η αποδοχή και η ένταξή τους,» αναφέρει ο Νικόλας.
«Ο κόσμος μπορεί να ξέρει ότι ζουν ανάμεσά μας πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά δεν τους γνωρίζουν. Είχαμε πολλούς επισκέπτες που φανερά συγκινημένοι από τις φωτογραφίες μάς ρωτούσαν σε ποια χώρα ζουν αυτοί οι άνθρωποι. Έπρεπε να βλέπατε την έκπληξή τους όταν τους λέγαμε ότι όλες οι φωτογραφίες είναι από Κύπρο, το 70% είναι από την Πάφο και το υπόλοιπο από Λευκωσία, Λεμεσό και Κοφίνου,”συμπληρώνει η Σύλβια.
Η Σύλβια Νικολαϊδου, με σπουδές στην εκπαίδευση, τις καλές τέχνες και τον κινηματογράφο, ακολούθησε τελικά το «κάλεσμά», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, και μαζί με το Νικόλα κάνουν ντοκυμαντέρ σε κοινωνικά θέματα.
Ο Νικόλας Ιορδάνους, συνεργάτης και φίλος της Ύπατης αρμοστείας στην Κύπρο εδώ και χρόνια, με σπουδές και εμπειρία φωτογράφου σε εμπόλεμες περιοχές είχε συμβάλει αφιλοκερδώς σε μια έκθεση του γραφείου το 2008.
Δέκα χρόνια μετά με την ευκαιρία του θεσμού της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας «Πάφος 2017» συμμετέχει με το εξαιρετικό αυτό έργο «Στα χνάρια των ξένων», το οποίο αποτελείται από την έκθεση φωτογραφίας και δύο ντοκυμαντέρ που θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τους επόμενους μήνες. Το ένα αφορά ντοκυμαντέρ με τη συμμετοχή παιδιών προσφύγων, μεταναστών και Κυπρίων καθώς και στο δεύτερο ντοκυμαντέρ θα καταγράφονται στιγμές απ’ ολόκληρο το ταξίδι που έκαναν οι επιμελητές της έκθεσης.
Συνοδοιπόροι του Νικόλα στο ταξίδι αυτό τρείς φωτογράφοι διεθνούς φήμης – ο Νίκος Οικονομόπουλος, ο Antoine d’Agata και η Bieke Depoorte – και η Σύλβια με την οποία επιμελήθηκαν την εξαιρετική αυτή έκθεση.
Ο κάθε φωτογράφος προσέγγισε το θέμα με το δικό του τρόπο.
O Νίκος Οικονομόπουλος επισκέφθηκε το κέντρο της Κοφίνου, περπάτησε στους δρόμους που συχνάζουν πρόσφυγες και μετανάστες, συνομίλησε μαζί τους κι αποτύπωσε με το φακό του πτυχές της ζωής τους.
Ο Antoine d’Agata, περπάτησε κι εκείνος στο κέντρο της Κοφίνουν καθώς και στους δρόμους που συχνάζουν πρόσφυγες και μετανάστες δίνοντας όμως τη διάσταση της έλλειψης ταυτότητας στους ανθρώπους που φωτογράφησε. «Δεν βλέπεις σχεδόν κανένα πρόσωπο στις φωτογραφίες του,» σημειώνει ο Νικόλας.
Η Bieke Depoorte φωτογράφησε οικογένειες προσφύγων κυρίως από τη Συρία. «Φιλοξενήθηκε από οικογένειες προσφύγων που διαμένουν στην Πάφο για λίγες μέρες κι αποτύπωσε οικογενειακές στιγμές, οικείες, πιο ανθρώπινες, τις οποίες δεν θα βλέπαμε κάτω από άλλες συνθήκες,» μας αναφέρει η Σύλβια.
Ο Νικόλας με μια πιο ειδησεογραφική προσέγγιση στη φωτογραφία ακολούθησε το Σαντάμ, Σύρο πρόσφυγα που ζει στην Πάφο. Ο Σαντάμ, είναι ο πρωταγωνιστής σε ολόκληρη τη σειρά των φωτογραφιών του Νικόλα. Πρόκειται για μια εικονογράφηση της ζωής του Σαντάμ εδώ στην Κύπρο – η οικογένειά του, οι φίλοι του, η δουλειά του, το σπίτι του, ο περίγυρός του.
Η σημασία της έκθεσης
Οι φωτογραφίες δεν επιδιώκουν να κατευθύνουν τους επισκέπτες προς συγκεκριμένη ερμηνεία “Είναι προς ελεύθερη ερμηνεία,” αναφέρει χαρακτηριστικά ο Νικόλας.
Ωστόσο όλες οι φωτογραφίες αναδεικνύουν το αυτονόητο που όμως στις μέρες μας χρειάζεται συχνά υπενθύμιση.
“Είμαστε όλοι το ίδιο. ΄Οπως εσύ έχεις την οικογένειά σου, όπως παίρνεις τα παιδιά σου στο πάρκο, έτσι και οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Δεν έχουμε καμιά διαφορά που να δικαιολογεί το ρήγμα της κοινωνίας μεταξύ του “εμείς” και “οι ξένοι” όπως κατηγοριοποιούνται συχνά οι πρόσφυγες και μετανάστες,” αναφερει ο Νικόλας.
“Βλέπεις ότι στο τέλος της ημέρας ότι οι ανθρώπινες ανάγκες είναι οι ίδιες για όλους τους ανθρώπους – ασφάλεια, υγεία, οικογένεια, να είσαι καλά… Δεν έχει διαφορά από πού είσαι ή ποιας θρησκείας είσαι,” συμπληρώνει η Σύλβια.
Ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε την ειδοποιό διαφορά. Το γεγονός ότι οι πρόσφυγες έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα, τα σπίτια τους, τις δουλειές τους, τη ζωή τους όπως την ήξεραν. «Αυτή η διαφορά θα πρέπει ακριβώς να μας κάνει πιο ανοικτούς,» τονίζει ο Νικόλας κι εξηγεί:
« Όταν ο Σαντάμ έφυγε από τη Συρία για ν’αναζητήσει ασφάλεια για τον ίδιο και την οικογένειά του, αναγκάστηκε ν’αφήσει πίσω τη γυναίκα του που ήταν έγκυος. Την είδε ξανά στην Κύπρο ύστερα από τέσσερα χρόνια μαζί με την κόρη του τη Χάλα που δεν είχε γνωρίσει από τότε που γεννήθηκε. Χρειάστηκε τέσσερα χρόνια για να καταφέρει, ύστερα από πολλή επιμονή και υπομονή, να φέρει την οικογένειά του στην Κύπρο. Σήμερα είναι μια αγαπημένη οικογένεια, αλλά όταν η Χάλα πρωτοήρθε στην Κύπρο δεν έβλεπε τον Σαντάμ ως πατέρα, ήθελε να πάει πίσω στη Συρία για να είναι μαζί με τον αδελφό του Σαντάμ, που θεωρούσε πατέρα της.»
Η Χάλα δεν είναι σαν τ’άλλα παιδιά, σημειώνει ο Νικόλας. «Δεν μιλά για τα τα παιγνίδια και τις κούκλες της αλλά για τις βόμβες, για τους ανθρώπους που έχουν φύγει από τη ζωή, και ότι άλλο τραυματικό είδε κι άκουσε η παιδική της ψυχή.»
Η ιστορία της Σαχάρ της Παλαιστίνιας δασκάλας που γνώρισαν στο κέντρο υποδοχής προσφύγων επίσης συγκλονίζει. «Η Σαχάρ ζούσε στη Συρία στο Γιαρμούκ μέχρι που ο πόλεμος ανάτρεψε την ευτυχισμένη καθημερινότητά της. Μας έλεγε ότι αποκέφαλισαν τον αδελφό της επειδή δεν ήθελε να συμμετέχει σ’ένα πόλεμο που θ’αναγκαζόταν να σκοτώνει συμπολίτες του, και τοποθέτησαν το κεφάλι τους μπροστά στο σπίτι της οικογένειάς του….»
Η έκθεση φωτογραφίας φαίνεται ότι είχε την πιο ψηλή επισκεψιμότητα από όλες τις εκθέσεις του “Πάφος 2017”. Πολλοί συγκινήθηκαν αλλά δεν ήταν λίγοι όσοι δεν πείσθηκαν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στην Κύπρο.
“Είναι πολλοί που θεωρουν ότι η Κύπρος είναι παράδεισος για τους πρόσφυγες κι ότι όλοι ζουν με επιδόματα, κάτι που σαφώς δεν ισχύει» σημειώνει ο Νικόλας. «Γνωρίζουμε πρόσφυγες που κάνουν δυό και τρεις δουλειές για να επιβιώσουν,» αναφέρουν οι επιμελητές.
«Το πρόβλημα όμως, βρίσκεται στο ότι δεν τους δίδεται η ευκαιρία ν’ανθίσουν στην καινούργια τους πατρίδα. Για παράδειγμα, ο Σαντάμ μένει στην ίδια πολυκατοικία με άλλους Σύριους και μας έλεγε με παράπονο – Αυτός είναι γιατρός, ο άλλος λογιστής, άλλος επιστήμονας, πολύ μορφωμένοι άνθρωποι που ακολούθησαν μεν τις διαδικασίες για αναγνώριση των πτυχίων τους κατέληξαν δε κι εκείνοι στις οικοδομές για να ζήσουν τις οικογένειες τους.»
Τη σημασία της έκθεσης συνειδητοποιούν και οι ίδιοι οι πρόσφυγες.
“Μας άνοιξαν τα σπίτια τους και τις καρδιές τους διότι αφενός είχαν εμπιστοσύνη στα κίνητρά μας κι αφετέρου επειδή είχαν και οι ίδιοι την ανάγκη να επικοινωνήσουν με την τοπική κοινωνία,» αναφέρουν οι καλλιτέχνες.
Ωστόσο οι πρωταγωνιστές δεν ήρθαν στα εγκαίνια. «Με στεναχωρεί, όμως τους καταλαβαίνω. Δεν ήθελαν ν’αποτελέσουν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, ίσως δεν ήθελαν να στοχοποιηθούν» λέει ο Νικόλας.
Οι μεγάλες κουβέντες δεν αρέσουν στο Νικόλα και τη Σύλβια. «Κάνουμε αυτό που κάνουμε επειδή αυτό αγαπάμε και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο κι ελπίζουμε ότι θα επηρεάσουμε κάποιους»
Χρειάζεται πολλή δουλειά σε διάφορα επίπεδα ώστε ν’αποδομηθούν στερεότυπα και προκαταλήψεις και να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την ένταξη των προσφύγων στην Κυπριακή κοινωνία. Σαφώς δεν αλλάζει με μια έκθεση φωτογραφίας η τροχιά του κόσμου. Αν ακολουθήσουμε όμως τα χνάρια των ξένων που ζουν ανάμεσά μας, αν τους γνωρίσουμε, τότε σαφώς είναι ένα βήμα, μία αφόρμηση για να ξεκινήσει ένας διάλογος και να τους αποδεκτούμε ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας μας.
Περισσότερες πληροφορίες για το πρότζεκτ:
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
