Ο Wasif Almady, 34 ετών, ανιθαγενής Παλαιστίνιος κατέφυγε στην Κύπρο το 2010 για μια ειρηνική ζωή μακριά από τις διώξεις και τη βία που ξέσπασε στο Ιράκ το 2003. © UNHCR/Sebastian Rich
Ο Wasif Almady, 34 ετών, ανιθαγενής Παλαιστίνιος που ζούσε στο Ιράκ και κατέφυγε στην Κύπρο το 2010 για μια ειρηνική ζωή μακριά από τις διώξεις και τη βία που ξέσπασε στο Ιράκ το 2003. Ζει σήμερα στην Κύπρο με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας με τη σύζυγό του, τα δύο τους παιδιά και τη μητέρα του. Γεννημένος ανιθαγενής, ελπίζει να αποκτήσει την Κυπριακή ιθαγένεια και ν’ αποκαταστήσει το αίσθημα του ανήκειν που δεν είχε ποτέ.
Ο Wasif γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία όπου διέμενε με την οικογένειά του για δώδεκα χρόνια προτού μετακομίσουν στο Ιράκ. Εκεί διέμεναν για άλλη μια δεκαετία μέχρι που ο πόλεμος τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν τη χώρα και να καταφύγουν στην Κύπρο.
Πριν από τον πόλεμο, ο Wasif και η οικογένεια είχαν μια καλή ζωή στο Ιράκ. Ως Παλαιστίνιοι, απολάμβαναν ένα ευρύ φάσμα δικαιωμάτων, όπως δικαίωμα παραμονής, εργασίας κι εκπαίδευσης∙ εκτός από το δικαίωμα απόκτησης της Ιρακινής ιθαγένειας.
Η πτώση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003 σηματοδότησε, ωστόσο, μια δραματική αλλαγή στη ζωή τους. Πολλοί Παλαιστίνιοι είχαν υποστεί παρενοχλήσεις, στοχευμένες επιθέσεις, απαγωγές, βασανιστήρια και εξωδικαστικές δολοφονίες ως αντίποινα για την προνομιακή, όπως θεωρείτο, μεταχείρηση που λάμβαναν οι Παλαιστίνιοι από το καθεστώς Χουσεΐν. Επιθέσεις λεκτικές και σωματικές εναντίον τους έγιναν κανόνας.
«Η καινούργια κυβέρνηση, Σιίτες, θεωρούσε εμάς του Παλαιστίνιους ότι υποστηρίζαμε το καθεστώς Σαντάμ και ότι, ως Σουνίτες, είμαστε εναντίον τους. Όταν γίνονταν εκρήξεις ή δολοφονίες, ήμασταν οι πρώτοι που κατηγορούσαν… Αισθανόμασταν ότι απειλούμασταν συνεχώς.»
«Τριγυρνούσα στη Βαγδάτη με το φόβο ότι θα με συλλάβουν οποιαδήποτε στιγμή…. Δεν μπορούσα να κρατώ την ταυτότητά μου που αναγράφεται η εθνικότητα και ο τόπος γεννήσεώς μου και αυτό ήταν πολύ επικίνδυνο καθώς θα μπορούσα να συλληφθώ σε οποιοδήποτε σημείο ελέγχου.»
«Έφυγα από το Ιράκ εκείνη την εποχή, το 2006, και πήγα στη Συρία και την Υεμένη, όπου έμεινα για δύο χρόνια ελπίζοντας στην αποκλιμάκωση της βίας. Στη συνέχεια, έπρεπε να επιστρέψω στο Ιράκ για να συμπληρώσω τις σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο. Ήταν ακόμα πολύ επικίνδυνο, αλλά έπρεπε να το ρισκάρω.»
Όμως η κοινοτική βία συνεχίζεται και η κατάσταση στο Ιράκ παραμένει επισφαλής αναγκάζοντας το Wasif και την οικογένειά του να εγκαταλείψουν το Ιράκ. Έτσι, μόλις ο Wasif ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Χημική Μηχανολογία το 2010 πήραν την απόφαση να φύγουν.
«Θέλαμε απλώς να ζήσουμε σε μια ασφαλή χώρα. Δεν μπορούσαμε να πάμε στη Σαουδική Αραβία, καθώς δεν μας δόθηκε βίζα. Η Κύπρος ήταν πολύ κοντά, έτσι από το Ιράκ πήγαμε στη Συρία κι από εκεί με πλοιάριο φτάσαμε στα βόρεια παράλια της Κύπρου. Δεν σκεφτήκαμε άλλη χώρα της Ευρώπης επειδή αυτό θα σήμαινε πιο δύσκολα κι επικιίνδυνα, ιδιαίτερα για τους ηλικωμένους μου γονείς, ταξίδια.»
«Πιστεύω ότι η Κύπρος είναι μια πολύ καλή χώρα για την οικογένειά μου», λέει ο Wasif, ο οποίος εδώ γνώρισε τη σύζυγό του, επίσης Παλαιστίνια που διέμενε στο Ιράκ, και απέκτησαν τα δύο τους παιδιά, τον Mahmoud και τον Hilbert Ibrahim, ηλικίας τεσσάρων ετών και 15 μηνών, αντίστοιχα.
Όνειρο του Wasif ακόμη και πριν από τον πόλεμο στο Ιράκ ήταν να συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό, αλλά η ανιθαγένεια στεκόταν εμπόδιο στα όνειρά του.
Στην Κύπρο κατάφερε να συνεχίσει τις σπουδές του. Με υποτροφίες που κέρδισε από το Πανεπιστήμιο Frederick, ο Wasif απέκτησε μεταπτυχιακό (MSc) στο Oil & Gas and Offshore Engineering ενώ σύντομα θα ολοκληρώσει το διδακτορικό του που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια.
Στο μεταξύ έχει δημοσιεύσει βιβλίο στα Μαθηματικά κατόπιν προτροπής και του καθηγητή του.
« Έχει απήχηση [το βιβλίο]. Νομίζω ότι είναι χρήσιμο, εξηγεί μερικές μαθηματικές έννοιες με απλό και εύχρηστο τρόπο », λέει ο Wasif χαμογελώντας με σεμνότητα όταν ρωτήθηκε για την πορεία του βιβλίου του “Powerful techniques and derivation of an analytical solution for solving a differential equation” που έχει συμπεριληφθεί στο Δελτίο Κύπριακής Βιβλιογραφίας 2017 του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.
Παράλληλα με τις σπουδές του ο Wasif εργάζεται. Αρχικά εργάστηκε ως δάσκαλος σε αραβόφωνο ιδιωτικό σχολείο στη Λευκωσία για σχεδόν πέντε χρόνια, αλλά λόγω της οικονομικής κρίσης το σχολείο έκλεισε.
Όταν ξεκίνησε τις διδακτορικές του σπουδές το 2019, ο Wasif άρχισε να εργάζεται σε μια εταιρεία που ασχολείται με λογισμικά προγράμματα για επιστήμονες και μηχανικούς, στην οποία παραμένει συνεργάτης σε εθελοντική βάση.
Σήμερα εργάζεται στο Κέντρο Υποδοχής Κοφίνου ως διερμηνέας και μεταφραστής, μια εμπειρία που περιγράφει ως μοναδική και πολύτιμη.
«Πάντα ήμουν αφοσιωμένος στην επιστήμη, αλλά τώρα μέσα από όλες τις ιστορίες των προσφύγων που ακούω, έχω συνειδητοποιήσει τις ιδιότητες που μας κάνουν ανθρώπινους και πόσο οι ζωές των ανθρώπων είναι δεμένες σε μια κοινή μοίρα.»
Ο Wasif με τον γιο του, Hilbert Ibrahim, 15 μηνών, το πρώτο όνομα του οποίου είναι από τον διακεκριμένο Γερμανό μαθηματικό David Hilbert. © UNHCR/Sebastian Rich
Ο Wasif ζει σήμερα στην Κύπρο με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας με τη σύζυγό του, τα δύο τους παιδιά και τη μητέρα του. © UNHCR/Sebastian Rich
Ο Wasif με το δημοσιευμένο του βιβλίο στα Μαθηματικά “Powerful techniques and derivation of an analytical solution for solving a differential equation” το οποίο έχει συμπεριληφθεί στο Δελτίο Κύπριακής Βιβλιογραφίας 2017 του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. © UNHCR/Sebastian Rich
Η μητέρα του Wasif, Salwa Almady γεννήθηκε στη Χάιφα το 1948. Στη φωτό με τον τον εγγονό της Hilbert Ibrahim. © UNHCR/Sebastian Rich
Στην Κύπρο, υπάρχουν δύο καθεστώτα που χορηγούνται σε άτομα που ζητούν διεθνή προστασία ανάλογα με τις περιστάσεις τους. Τα άτομα που θεωρείται ότι έχουν «βάσιμο φόβο δίωξης» εξαιτίας του ποιοι είναι, σύμφωνα με τον ορισμό της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες του 1951, αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες. και οι άνθρωποι που διαφεύγουν γενικευμένης βίας εναντίον αμάχων στη χώρα καταγωγής τους δικαιούνται συμπληρωματική προστασία.
Ενώ το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας επιτρέπει σε άτομα που διαφεύγουν από πόλεμο και συγκρούσεις να διαμένουν, να εργάζονται και να σπουδάζουν στην Κύπρο, δεν είναι μόνιμο καθεστώς για ανθρώπους, όπως ο Wasif, που δεν έχουν καμία χώρα να επιστρέψουν.
«Θέλω να ξεφύγω από αυτήν την κατάσταση της ανιθαγένειας. Εμείς, οι Παλαιστίνιοι ζούμε ως ανιθαγενείς για πολλά χρόνια. Γενεές Παλαιστινίων δεν ανήκουν σε κανένα κράτος, δεν έχουμε την ιθαγένεια οποιασδήποτε χώρας. Ζούσαμε σαν ξένοι, περιπλανώμενοι σε αραβικές χώρες.»
Ο Wasif υπέβαλε αίτηση για την κυπριακή ιθαγένεια το 2017 για μια μόνιμη λύση, για περισσότερη σταθερότητα και ασφάλεια τόσο για τον εαυτό του και την οικογένειά του. Απορρίφθηκε ωστόσο τρία χρόνια μετά, επειδή – σύμφωνα με την απόφαση – δεν έχει σταθερό εισόδημα.
«Πάντα ήμουν ανεξάρτητος και εργαζόμουν στην Κύπρο κατά τη διάρκεια των δέκα χρόνων παραμονής μου, εκτός από ένα διάστημα περίπου δύο χρόνων,» λέει ο Wasif, ο οποίος πληροί τα τυπικά κριτήρια που ορίζονται στο νόμο και αναρωτιέται τι οδήγησε στην απόρριψη της αίτησής του. Ούτε η ισχυρή σύσταση του καθηγητή του που είχε υποβληθεί μαζί με την αίτηση πολιτογράφησης του Wasif, επισημαίνοντας ότι ο Wasif αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο για την ακαδημαϊκή επιστημονική κοινότητα, δεν ήταν αρκετή για να πείσει το Υπουργείο Εσωτερικών να του παραχωρήσει την Κυπριακή υπηκοότητα.
«Θα ήταν σημαντικό να γίνω πολίτης αυτής της χώρας, για μένα και για την οικογένειά μου, να αποκτήσουμε σταθερότητα και να δημιουργήσουμε τις ρίζες μας εδώ. Αυτή είναι η προτεραιότητα μου. Αν πέθαινα την επόμενη μέρα, θα ήθελα να ξέρω ότι οι γιοι μου και η οικογένειά μου θα έχουν πατρίδα και δεν θα εξαρτούνται για πάντα από ένα προσωρινό καθεστώς προστασίας που οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να αφαιρεθεί,» εξηγεί ο Wasif που άσκησε έφεση κατά της απορριπτικής απόφασης με την υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας και του Κυπριακού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες.
Η Ύπατη Αρμοστεία θεωρεί την ιθαγένεια ως θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ασφάλειας. Παρέχει στους ανθρώπους ταυτότητα και αίσθηση ότι ανήκουν, παρέχει στους κατόχους του την προστασία Κράτους και επιτρέπει την πρόσβασή τους σε κοινωνικά, οικονομικά, αστικά και πολιτικά δικαιώματα. Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι ανιθαγενείς ως απότοκο της έλλειψης ιθαγένειας, τόσο η Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951 όσο και η Σύμβαση του 1954 για το καθεστώς ανιθαγενών παροτρύνει τα κράτη να διευκολύνουν την πολιτογράφηση των ατόμων με καθεστώς διεθνούς προστασίας και ανιθαγενών.
Η απόκτηση της ιθαγένειας θεωρείται συχνά από τους πρόσφυγες και τους δικαιούχους συμπληρωματικής προστασίας, ως το πιο ισχυρό μέτρο για την ένταξή τους στον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό ιστό της κοινωνίας υποδοχής. Τους επιτρέπει να γίνουν πλήρη μέλη της κοινωνίας και να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπηκόους, περιλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου στις εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές.
Ορισμένες από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες που ζουν χρόνια στην Κύπρο χωρίς να έχουν αποκτήσει την Κυπριακή υπηκοότητα, είναι η έλλειψη πρόσβασης σε κοινωνικά προγράμματα, όπως η επιχορήγηση στέγης και κρατικές υποτροφίες, καθώς κι εμπόδια στην ανανέωση αδειών παραμονής.
Άλλα εμπόδια σχετίζονται με ταξίδια στο εξωτερικό για σκοπούς σπουδών ή απασχόλησης, όπως στην περίπτωση του Wasif που δεν μπορούσε να παρευρεθεί σε συνέδρια στο εξωτερικό λόγω έλλειψης ταξιδιωτικών εγγράφων.
Ενώ το να είσαι πρόσφυγας δεν πρέπει να διαρκεί για πάντα, η ένταξη των προσφύγων στην Κύπρο, περιλαμβανομένης της πολιτογράφησής τους, ήταν ανέκαθεν δύσκολη υπόθεση.
Νομοσχέδιο που υπέβαλε πρόσφατα το Υπουργείο Εσωτερικών στη Βουλή επιδιώκει να εισαγάγει πρόσθετους όρους και κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας ώστε να πολιτογραφηθούν, περιορίζοντας περαιτέρω τις πιθανότητες απόκτησης της Κυπριακής υπηκοότητας από πρόσφυγες και δικαιούχους συμπληρωματικής προστασίας που ζουν στην Κύπρο για χρόνια.
Η Κύπρος είναι ένα από τα τρία Κράτη Μέλη της ΕΕ που δεν έχουν υπογράψει τις διεθνείς συμβάσεις περί ανιθαγένειας του 1954 και του 1961.
Ωστόσο, ο Wasif δεν τα βάζει κάτω. Με την έφεση ελπίζει σε ανατροπή της αρχικής απόφασης στην αίτηση πολιτογράφησης του και στην απόκτηση, μέσω της Κυπριακής υπηκοότητας, της σταθερότητας και της ασφάλειας που αξίζει ο ίδιος και η οικογένειά του.
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter
