Medische zorg

Het recht op gezondheid geldt voor iedereen, ook voor vluchtelingen. Het houdt in dat iedereen toegang heeft tot betaalbare essentiële gezondheidsdiensten waar en wanneer hier nood aan is. Veel vluchtelingen worden echter geconfronteerd met grote obstakels die hen beletten hun medische problemen aan te pakken.

Onze benadering van de medische zorg is in overeenstemming met het wereldwijd Vluchtelingenpact. Wanneer nationale diensten niet beschikbaar zijn of niet voorzien in de extra behoeften van vluchtelingen, richten wij ons op samenwerking met regeringen om de gezondheidsdiensten te verbeteren en vluchtelingen op te nemen in nationale gezondheidsstelsels en -plannen.

Hoe helpt UNHCR om de gezondheid en het welzijn van vluchtelingen te verbeteren?

We streven ernaar de gezondheid en het welzijn van vluchtelingen te verbeteren door in hun algehele behoeften te voorzien. Zodoende verlenen we op verschillende manieren essentiële bijstand, door te pleiten voor de integratie van vluchtelingen in het gezondheidsbeleid en de gezondheidsstelsels; door een betere toegang tot gezondheidszorg, voeding, schoon water en sanitaire voorzieningen (WASH) te bevorderen; door een gezonde levensstijl te ondersteunen; en door gezondheidsgegevens te verzamelen en te analyseren. We werken nauw samen met meer dan 140 partners uit regeringen, ministeries van volksgezondheid, VN-agentschappen, NGO’s, de academische wereld en de particuliere sector. De samenwerking tussen de instanties is afgestemd op het land en op het niveau van de bestaande gezondheidszorg en de behoeften van de vluchtelingen. Dankzij onze pleitbezorging, programma’s en partnerschappen, kunnen veel vluchtelingen en gastgemeenschappen toegang krijgen tot veilige, doeltreffende, rechtvaardige en betaalbare gezondheidsdiensten.

Ons kernprogramma voor volksgezondheid

Toegang tot gezondheidszorg – Indien mogelijk trachten we vluchtelingen te helpen om toegang te krijgen tot gezondheidsdiensten via de bestaande nationale gezondheidszorgstelsels. Wij pleiten samen met regeringen, NGO’s, lokale partners en gemeenschappen voor de integratie van vluchtelingen in de lokale gezondheidszorg. Daarnaast financieren en verstrekken we geneesmiddelen en apparatuur aan nationale gezondheidszorgstelsels of partners om de verlening van eerstelijns- en tweedelijnsgezondheidszorg te verzorgen.

Mentale gezondheidszorg en psychosociale ondersteuning (MHPSS) – We bieden technische begeleiding, opleidingen en essentiële geneesmiddelen voor de behandeling van vluchtelingen met mentale gezondheidsproblemen en neurologische aandoeningen. Daarbij pleiten we voor de screening op mentale gezondheidsproblemen in de eerstelijnsgezondheidszorg. Tenslotte integreren we ook psychosociale steun in gezondheids-, beschermings-, onderwijs- en sportprogramma’s.

Seksuele en Reproductieve Gezondheid & HIV – We bieden begeleiding en opleidingen over zorg voor de moeder en pasgeborene, over contraceptie en over gezinsplanning. We begeleiden en bouwen ook klinische zorgcapaciteit op voor slachtoffers van verkrachting en partnergeweld en ondersteunen HIV-behandelingen.

Voeding en voedselzekerheid – Onze Standardized Expanded Nutrition Survey (SENS) evalueert de voedingsstatus van vluchtelingen en identificeert manieren om de resultaten te verbeteren. In nauwe samenwerking met partners ontwikkelen we gerichte voedingsprogramma’s voor vluchtelingen. Onze registratie- en biometrische systemen ondersteunen de voedseldistributie en cash bijstand door partners.

Water, sanitaire voorzieningen en hygiëne (WASH) – We bouwen watervoorzienings- en waterzuiveringssystemen om te zorgen voor voldoende proper water. We financieren de bouw van sanitaire voorzieningen die schadelijke ziekteverwekkers opvangen en tegenhouden. We bezorgen ook zeep, schoonmaakmiddelen en hygiëneproducten aan vrouwen en meisjes, zodat ze in alle privacy en waardigheid met hun menstruatie kunnen omgaan.

Strategische gezondheidsinformatie – Onze veelvuldige enquêtes en databanken verzamelen en bewaren gegevens over de gezondheid, voeding en toegang tot hygiëne van vluchtelingen. We analyseren en gebruiken deze gegevens samen met overheden en partners om gezondheidskwesties en -behoeften te monitoren en te pleiten voor gezondheidsplanning en beleidsbeslissingen daaromtrent.

Wat zijn de belangrijkste gezondheidsbehoeften van vluchtelingen?

De gezondheidsbehoeften van vluchtelingen hangen af van vele factoren. Zo zijn er reeds bestaande aandoeningen en de toestand van het gezondheidszorgstelsel in het land dat ze zijn ontvlucht. Maar ook de duur en de omstandigheden van hun tocht, net als hun toegang tot gezondheidsdiensten in hun gastland. De gezondheidsbehoeften kunnen acuut zijn, zoals dringende verloskundige zorg, of langdurige zorg voor chronische ziekten zoals diabetes.

Veel vluchtelingen komen uit landen die een humanitaire crisis doormaken. Wanneer ze hun land van herkomst verlaten, worden ze tijdens hun reis vaak geconfronteerd met gevaarlijke omstandigheden die ernstige gevolgen hebben voor hun fysiek en psychisch welzijn. Bij aankomst in hun nieuw gastland hebben vluchtelingen vaak geen toegang tot betaalbare gezondheidsdiensten. Omwille van de afstand, de veiligheidssituatie, het lokale beleid, taalbarrières, of beprekte financiële middelen, hebben ze soms geen toegang tot zorgverleners, geneesmiddelen en medische benodigdheden, laboratoriumtests of andere essentiële  medische diensten. De behandeling van bestaande  medische problemen, waaronder niet-overdraagbare ziekten en ondervoeding, wordt bij aankomst vaak onderbroken. Daarnaast zijn vluchtelingen soms ook gedwongen te leven met ernstige verwondingen, zoals botbreuken, zonder toegang tot medische hulp.

Volgens de gegevens van het Integrated Refugee Health Information System (iRHIS) van UNHCR, die in 2019 in 20 landen zijn verzameld, zijn de drie belangrijkste oorzaken van morbiditeit bij vluchtelingen malaria (17%), infecties van de bovenste luchtwegen (18%) en infecties van de onderste luchtwegen (6%). De drie belangrijkste doodsoorzaken bij vluchtelingenkinderen jonger dan vijf jaar zijn neonatale sterfte (31%), malaria (8,3%) en infecties van de onderste luchtwegen (5,6%).

Krijgen vluchtelingen gratis gezondheidszorg?

In principe heeft iedereen, ook vluchtelingen, recht op toegang tot de best beschikbare gezondheidszorg, zonder financiële moeilijkheden te moeten ondervinden.

De toegang van vluchtelingen tot de nationale gezondheidszorgstelsels hangt af van het beleid van het gastland. In sommige landen kunnen vluchtelingen onder dezelfde voorwaarden als de eigen onderdanen toegang krijgen tot de nationale gezondheidszorgstelsels en -diensten. In dat geval kunnen de kosten voor gezondheidszorg gesubsidieerd, verlaagd of gratis zijn (met name in noodgevallen). In andere landen kunnen vluchtelingen enkel als buitenlander toegang krijgen tot de nationale gezondheidszorg (vaak tegen hogere kosten). Er zijn ook verschillende gastlanden waar vluchtelingen geen toegang hebben tot de nationale gezondheidszorg als gevolg van het nationaal beleid of de geografische ontoegankelijkheid. De kosten voor particuliere gezondheidszorg in deze landen zijn vaak onbetaalbaar en vormen een financiële barrière voor de toegang tot gezondheidszorg.

De derde Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling van de VN ijvert voor het verzekeren van een goede gezondheid en de bevordering van het welzijn voor iedereen van jong tot oud, onder meer door een universele dekking van de gezondheidszorg. Een universele dekking van de gezondheidszorg garandeert dat mensen toegang hebben tot voldoende kwaliteitsvolle en betaalbare gezondheidszorg. Deze dekking moet de essentiële gezondheidsdiensten op het gebied van promotie, preventie, genezing, palliatieve zorg en revalidatie omvatten.

UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, pleit voor de volledige integratie van vluchtelingen in de nationale gezondheidszorgstelsels, overeenkomstig met de doelstelling van een universele dekking van de gezondheidszorg. Volledige integratie is het meest duurzame en kosteneffectieve volksgezondheidsmodel, dat de beste resultaten oplevert voor vluchtelingen en gastgemeenschappen.