UNHCR waarschuwt voor apathie en passiviteit bij recordhoogte gedwongen ontheemding

GENÈVE – Het aantal mensen dat gedwongen op de vlucht is, bereikt opnieuw wereldwijd recordniveaus. Dit blijkt uit het laatste Global Trends Rapport van UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie.

Voor het twaalfde jaar op rij geven de cijfers in gedwongen ontheemding – 120 miljoen mensen op de vlucht in mei 2024 – een stijgende trend aan. Een trend die zowel het ontstaan van nieuwe conflicten als het onvermogen om oplossingen te vinden voor langdurige crises weerspiegelt. Dit aantal, 120 miljoen mensen op de vlucht, is vergelijkbaar met de bevolking van Japan, het 12^de grootste bevolkingsaantal ter wereld.

Een belangrijke factor die de stijging verklaart, is het verwoestende conflict in Soedan: sinds april 2023 werden meer dan 7,1 miljoen nieuwe ontheemden geregistreerd in het land, en nog eens 1,9 miljoen vluchtelingen in omringende landen. Eind 2023 waren in totaal 10,8 miljoen Soedanezen op de vlucht. In de Democratische Republiek Congo en Myanmar raakten vorig jaar miljoenen mensen ontheemd door gewelddadige gevechten. UNRWA, de VN-organisatie voor Hulpverlening aan Palestijnse Vluchtelingen in het Nabije Oosten, schat dat eind vorig jaar tot 1,7 miljoen mensen (75 procent van de bevolking) ontheemd is geraakt in de Gazastrook door het catastrofale geweld. Sommige Palestijnse vluchtelingen zijn meerdere keren gevlucht. Syrië blijft de grootste ontheemdingscrisis ter wereld, met 13,8 miljoen mensen gedwongen op de vlucht binnen en buiten het land.

Raadpleeg het 2023 Gloal Trends Rapport

“Achter deze cijfers gaan ontelbare menselijke tragedies schuil. Dat lijden moet de internationale gemeenschap ertoe aanzetten om dringend iets te doen aan de onderliggende oorzaken van gedwongen ontheemding”, zegt Filippo Grandi, de VN Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. “Het is hoog tijd dat strijdende partijen de basiswetten van oorlog en het internationaal recht respecteren. Zonder betere samenwerking en gezamenlijke inspanningen om conflicten, mensenrechtenschendingen en de klimaatcrisis aan te pakken, zal het aantal mensen op de vlucht blijven stijgen, met nieuwe ellende en kostbare humanitaire hulp tot gevolg.”

De grootste toename in ontheemding kwam van mensen die oorlog en geweld ontvluchtten en in hun eigen land bleven. Dit cijfer steeg tot 68,3 miljoen mensen volgens het Internal Displacement Monitoring Centre – bijna 50 procent meer dan vijf jaar geleden.

Het aantal vluchtelingen en andere mensen die internationale bescherming nodig hebben, steeg tot 43,4 miljoen, waarbij zowel de mensen onder de mandaten van UNHCR als van UNRWA vallen, opgenomen worden. Het overgrote deel van de vluchtelingen wordt opgevangen in buurlanden van het land van herkomst. 75 procent verblijft in lage- en middeninkomenslanden, die samen minder dan 20 procent van het wereldinkomen produceren.

Uit het rapport blijkt dat in 2023 wereldwijd meer dan 5 miljoen intern ontheemden en 1 miljoen vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd. Deze cijfers laten enige vooruitgang zien in de richting van oplossingen op de langere termijn. Positief is dat het aantal mensen dat hervestigd werd is gestegen tot bijna 160.000 in 2023.

“Vluchtelingen – en de gemeenschappen die hen opvangen – hebben solidariteit en een helpende hand nodig. Ze kunnen een bijdrage leveren aan samenlevingen en doen dat ook als ze worden opgenomen in de gemeenschap,” voegt Grandi eraan toe. “Vorig jaar keerden miljoenen mensen terug naar huis, een belangrijk lichtpunt. Er bestaan oplossingen – we hebben gezien dat landen als Kenia het voortouw nemen op het gebied van de integratie van vluchtelingen – maar er is echte inzet voor nodig.”

Daarnaast bevatte het rapport een nieuwe analyse van de klimaatcrisis en hoe de impact hiervan steeds vaker en onevenredig zwaar mensen op de vlucht treft.

Gezien de enorme uitdagingen waarmee 120 miljoen mensen op de vlucht worden geconfronteerd, zoals beschreven in het Global Trends Rapport, blijft UNHCR zich inzetten voor nieuwe benaderingen en oplossingen om mensen te helpen die gedwongen worden hun huis te ontvluchten, ongeacht waar ze zich bevinden.