Complementaire toegangswegen zijn veilige en reguliere manieren om vluchtelingen toe te laten, waardoor ze legaal toegang krijgen tot een derde land, er kunnen verblijven en internationale bescherming kunnen krijgen.

Vluchtelingen zouden net als iedereen dezelfde toegang moeten hebben tot veilige en reguliere migratiemogelijkheden. Het doel van complementaire wegen is om deze mogelijkheden fundamenteel toegankelijker en systematischer te maken.

Het aantal vluchtelingen dat een duurzame oplossing nodig heeft, blijft stijgen, maar hun situaties zijn uiteenlopend. Door het aanbod van oplossingen te vergroten en te diversifiëren, kan worden tegemoetgekomen aan de behoeften en specifieke omstandigheden van een groter aantal vluchtelingen.

Wat zijn complementaire toegangswegen?

Complementaire toegangswegen stellen vluchtelingen in staat om legaal een derde land binnen te komen, er te verblijven en de internationale bescherming te genieten die ze nodig hebben. Zo kunnen ze er geleidelijk ook een duurzamere permanente status bereiken.

Complementaire toegangswegen moeten zorgvuldig worden ontworpen en toegepast om de bescherming en rechten van vluchtelingen te garanderen. Het is belangrijk dat de toelating via deze wegen aanvullend zijn op de hervestigingsprogramma’s die door UNHCR worden aanbevolen, en deze niet vervangen. Complementaire toegangswegen vervangen evenmin de verplichting van staten om vluchtelingen internationale bescherming te bieden en het recht op asiel te garanderen.

De verschillende soorten complementaire toegangswegen

Het aantal vluchtelingen dat een duurzame oplossing nodig heeft, blijft toenemen, maar hun situaties zijn heel uiteenlopend. Door het aanbod aan oplossingen uit te breiden en te diversifiëren, kan worden tegemoetgekomen aan de behoeften en specifieke omstandigheden van een groter aantal vluchtelingen.

UNHCR werkt samen met regeringen, het maatschappelijk middenveld, de private sector, universiteiten, overheidsorganisaties en vluchtelingen om complementaire toegangswegen in derde landen te identificeren, te implementeren en uit te breiden.

Complementaire toegangswegen kunnen verschillende vormen aannemen en kunnen één of een combinatie van de volgende programma’s omvatten:

Toegangswegen gebaseerd op wetgeving:

Gezinshereniging: Vluchtelingen hebben recht op gezinshereniging zoals bepaald in het internationaal en Europees recht. Staten beperken dit recht echter vaak tot naaste familieleden, hoewel sommige specifieke programma’s hereniging met uitgebreide familieleden mogelijk maken.

Toegangswegen gebaseerd op competenties:

Arbeidsmogelijkheden in derde landen
Onderwijskansen in derde landen

Toegangswegen gebaseerd op kwetsbaarheid :

Humanitaire toelating
Community sponsorship

Andere veilige en reguliere toegangswegen, inclusief een combinatie van bovenstaande mogelijkheden.

Complementaire toegangswegen gebaseerd op competenties in België: EU-Passworld

Toegang tot onderwijs kan levensveranderend zijn voor vluchtelingen, maar de toegang tot hoger onderwijs is vaak zeer beperkt voor mensen die op de vlucht zijn voor conflicten.

Wanneer hoger onderwijs een kans biedt om je leven te veranderen

In België ondersteunt UNHCR het EU-Passworld project, een universitaire corridor gefinancierd door de Europese Unie en uitgevoerd wordt door Fedasil, Caritas International en KU Leuven. Dit programma biedt vluchtelingstudenten de kans om in België te studeren en, ondanks de vaak moeilijke omstandigheden, een toekomst in België op te bouwen dankzij hun academische vaardigheden en hun toewijding aan hun studies.

Onze universiteiten en steden tot gastvrije gemeenschappen maken

Een van de hoogtepunten van het EU-Passworld project is de onthaalgroep die werd opgericht door Caritas International. De groep zorgt ervoor dat studenten goed ondersteund worden en begeleidt hen bij hun eerste stappen in hun nieuwe gastland.

UNHCR in het hart van de universitaire corridors

UNHCR ondersteunt de partners van EU-Passworld in België om ervoor te zorgen dat deze kans aan een groeiend aantal vluchtelingstudenten kan worden aangeboden. In 2024 hebben drie nieuwe universiteiten besloten om zich bij het project aan te sluiten, waardoor een groeiend aantal jonge vluchtelingen de kans krijgt om in België verder te studeren.

Door mensen op de vlucht kansen te bieden, blijven universiteiten en andere actoren in de Belgische samenleving trouw aan hun waarden en missie. Tegelijkertijd brengen vluchtelingstudenten een veelheid aan vaardigheden, kennis en ervaring met zich mee die de aula’s van de universiteiten kunnen verrijken.

EU-Passworld, houvast voor studerende vluchtelingen in Leuven

Stephen, een student-vluchteling uit Zuid-Soedan, kan via EU-Passworld aan de KU Leuven studeren en een toekomst opbouwen in België. Zijn buddy Tuur van de onthaalgroep in Leuven helpt hem daarbij.

Ontdek het verhaal van Stephen

Ben je een vluchteling op zoek naar een programma of studiebeurs voor hoger onderwijs?

Het UNHCR Opportunities platform helpt je om programma’s en beurzen te vinden die zijn geverifieerd door UNHCR, zodat je een studie hoger onderwijs, vaardigheden en professionele ontwikkeling kunt nastreven.

Welke rol kunnen deze complementaire toegangswegen spelen?

Complementaire toegangswegen kunnen de toegang tot bescherming en/of een oplossing vergemakkelijken, als aanvulling op de drie traditionele duurzame oplossingen van UNHCR: vrijwillige terugkeer, integratie en hervestiging.  Complementaire toegangswegen dragen rechtstreeks bij aan een eerlijke verdeling van verantwoordelijkheden en aan de verwezenlijking van drie doelstellingen van het Global Compact on Refugees.

In het algemeen kunnen complementaire toegangswegen helpen om: 

de druk op gastlanden te verlichten door een eerlijkere verdeling van verantwoordelijkheden te bevorderen;    
oplossingen voor vluchtelingen in derde landen te ontwikkelen en hen alternatieven te bieden voor irreguliere routes en gevaarlijke reizen;
de zelfredzaamheid van vluchtelingen te verbeteren en hun capaciteit om een duurzame oplossing te vinden te versterken; derde landen te ondersteunen om tekorten aan arbeidskrachten of vaardigheden aan te pakken; publieke steun voor vluchtelingen op te bouwen door hun positieve bijdragen aan de gastgemeenschappen te tonen.