Asiel en migratie blijven onderwerpen die veel maatschappelijk debat losmaken. Daardoor circuleren er ook veel stellingen en cijfers, vooral nu we ons in de aanloop naar de Europese, federale en regionale verkiezingen bevinden. Maar wat is waar, en wat niet?
UNHCR ontkracht voor jou enkele mythen, en zet er feiten tegenover.
In de aanloop naar de Europese, federale en regionale verkiezingen op 9 juni, zijn asiel en migratie belangrijke thema’s die veel debat losmaken, zowel in de politiek als in de media. Daardoor doen er over vluchtelingen en asielzoekers allerlei mythen en onjuiste informatie de ronde, zoals het idee dat Europa wordt overspoeld door vluchtelingen, of dat het aantal asielzoekers in België steeds toeneemt.
Deze onzorgvuldige berichtgeving zorgt voor verwarring, polarisatie en vooroordelen ten opzichte van asielzoekers en vluchtelingen. Correcte en genuanceerde informatie over het thema is dus van cruciaal belang. UNHCR ontkracht daarom, met het oog op de aanstaande verkiezingen, enkele populaire mythen.
Om de juistheid van de cijfers en feiten te waarborgen, baseren we ons voornamelijk op overheidsbronnen, zoals de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) en Fedasil, evenals op gegevens van Eurostat en UNHCR zelf.
Komen de meeste mensen op de vlucht naar de Europese Unie?
Nee, slechts 7,6% (8, 4 miljoen) van alle mensen die wereldwijd op de vlucht zijn (110 miljoen), wordt opgevangen in EU-lidstaten.
De overgrote meerderheid, maar liefst 62,5 miljoen mensen, steken geen grens over en zijn dus op de vlucht in eigen land. Dit betekent dat intern ontheemden de grootste groep van mensen op de vlucht vormen.
De meeste vluchtelingen (69%), die op zoek naar veiligheid wel een grens oversteken, blijven in de eigen regio om zo snel mogelijk te kunnen terugkeren zodra de situatie dat toelaat, of omdat ze geen andere mogelijkheid hebben. Vluchten naar Europa is immers erg duur en gevaarlijk.
Van de in totaal 110 miljoen mensen die wereldwijd op de vlucht zijn (dit cijfer omvat vluchtelingen, asielzoekers en intern ontheemden), worden slechts 8,4 miljoen mensen die internationale bescherming nodig hebben, opgevangen in de 27 EU-lidstaten. Procentueel gaat dat om 7,6%, meer bepaald 7,3 miljoen vluchtelingen en 1,1 miljoen asielzoekers.
Als we kijken naar de totale Europese bevolking, dan zien we dat het aantal vluchtelingen in Europa slechts 1,6 percent bedraagt. Bovendien is het aantal vluchtelingen in de Europese Unie sterk toegenomen door de escalatie van de oorlog in Oekraïne na de inval van Rusland in februari 2022.
Vangt België steeds meer asielzoekers op?
Nee, er is geen constante toename van het aantal asielzoekers.
De cijfers van de laatste dertig jaar tonen aan dat het aantal asielaanvragen fluctueert. In tijden van conflict neemt het aantal asielaanvragen toe, maar erna nemen ze doorgaans ook weer af.
Als we het aantal asielzoekers vergelijken met de totale Belgische bevolking van 11,7 miljoen, zien we dat het in feite om een zeer kleine groep gaat. In 2023 dienden in België 29.260 mensen een eerste asielaanvraag in, hetzij 0.3% van de totale bevolking. Ter vergelijking: in een vol Koning Boudewijnstadion gaat het slechts om een honderdtal mensen op een totaal van 50.000.
In 2023 waren de voornaamste herkomstlanden Syrië, Afghanistan en de bezette Palestijnse gebieden, wat aantoont dat de meeste asielzoekers afkomstig zijn uit landen die al jaren geteisterd worden door oorlog en geweld.
Wist je dat?
Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in februari 2022 kregen meer dan 75.000 vluchtelingen uit Oekraïne tijdelijke bescherming in België, overeenkomstig de Europese richtlijn inzake tijdelijke bescherming1. Hierdoor hoeven vluchtelingen uit Oekraïne geen asielprocedure te doorlopen en worden ze niet bij het aantal asielzoekers in 2022 en 2023 gerekend.
1 Tijdelijke bescherming is een uitzonderlijke procedure van de Europese Unie die inhoudt dat in het geval van een massale instroom van mensen op de vlucht (niet EU-burgers), deze personen onmiddellijk en collectief internationale bescherming krijgen in EU-lidstaten.
Vangt België veel meer asielzoekers op dan andere EU-landen?
Nee, België ontvangt slechts 3% van alle asielaanvragen in de EU, wat dicht bij het EU-gemiddelde ligt. Zo werden in 2023 in België 29.260 eerste asielaanvragen ingediend.
Het zijn vooral Duitsland, maar ook Spanje, Frankrijk en Italië die de grootste aantallen eerste asielaanvragen ontvangen. Griekenland sluit de top 5 af. Samen ontvangen deze vijf landen meer dan 75% van alle asielaanvragen in de EU.
In 2023 stond België op de 8e plaats wat betreft het aantal eerste asielaanvragen. Als we bovendien het aantal asielaanvragen vergelijken met de totale bevolking, belandt België op de 11e plaats. Daar zijn het Cyprus, Oostenrijk, Griekenland, Luxemburg en Duitsland die de top 5 uitmaken.
Bron: Eurostat
Is het mogelijk om adequate opvang te garanderen voor alle asielzoekers?
Ja, België werd in het verleden met grotere aantallen asielzoekers geconfronteerd. Toen slaagde men er uiteindelijk wel in om voldoende opvang te voorzien.
Het aantal asielzoekers in België fluctueert naargelang de conflicten die plaatsvinden. In 2015, toen in de hele Europese Unie een recordaantal asielaanvragen werd geregistreerd, werden aanzienlijke inspanningen geleverd om de opvangcapaciteit te verhogen. Vooral dankzij het opzetten van bijkomende collectieve en lokale opvanginitiatieven (LOI), de voorziening van talrijke noodopvangplaatsen en de samenwerking tussen verschillende publieke en private partners werden oplossingen gevonden om alle asielzoekers op te vangen.
Het is dus essentieel dat het opvangnetwerk flexibeler wordt zodat het kan inspelen op de schommelingen in de instroom van asielzoekers.
Bovendien toont de snelheid en de wijze waarop België sinds het begin van de escalerende oorlog in Oekraïne meer dan 75,000 Oekraïense vluchtelingen heeft opgevangen aan dat oplossingen kunnen worden gevonden door een collectief en gecoördineerd optreden van alle actoren op federaal, regionaal en lokaal niveau.
Bron: CGVS
Willen asielzoekers niet werken?
In werkelijkheid is meer dan de helft van de asielzoekers in België actief op de arbeidsmarkt. De meesten willen werken, ook tijdens de asielprocedure, zodat ze in hun levensonderhoud kunnen voorzien, onafhankelijk kunnen zijn en kunnen bijdragen aan de maatschappij.
Zonder werk voelen veel asielzoekers zich immers nutteloos omdat ze het gevoel hebben niet voor zichzelf te kunnen zorgen en niet te kunnen deelnemen aan de samenleving.
Deze bereidheid om te werken wordt weerspiegeld in de cijfers. Volgens Fedasil hebben in 2022 bijna 10.000 inwoners van zijn opvangnetwerk gewerkt. Het gaat in dat geval om 55% van de mensen die konden en mochten werken.
Het valt daarbij op dat asielzoekers vooral aan de slag gaan in sectoren waar een tekort aan arbeidskrachten is. Ze werken met name in de landbouw, horeca, de schoonmaaksector, garages en carwash. Veel asielzoekers werken ook via interimkantoren.
Bron: Fedasil
Blijf in contact
Volg ons:
