Dankzij hun vastgoedbedrijf hebben de Grochowski’s onderdak geboden aan duizenden mensen die de oorlog in Oekraïne ontvluchtten, maar hun werk voor het welzijn van anderen gaat veel verder dan dat.
Lena Grochowska en Władysław Grochowski (achteraan) met Oekraïense vluchtelingen (van links naar rechts) Oksana, Valerii en Ludmila. ©UNHCR/Tarik Argaz
De 71-jarige Poolse projectontwikkelaar Władysław Grochowski is een atypische ondernemer. Zo voert hij al zijn zakelijke gesprekken met een retro klaptelefoon. Wladyslaw gebruikt ook geen e-mail, omdat hij veel liever met pen en papier correspondeert. Naast het drukke kantoorleven neemt hij ook de tijd om voor zijn kudde damherten te zorgen, die hij op zijn fiets door het Poolse platteland drijft.
Wladyslaw’s bedrijfsfilosofie is ook onconventioneel. Tijdens de laatste jaren van het communisme in Polen zette deze afgestudeerde filmacademicus een succesvol landbouwbedrijf op, terwijl andere ondernemers zich op modernere industrieën stortten. Begin jaren negentig startte hij zijn eigen vastgoedbedrijf, Arche, waarbij hij verwaarloosde historische gebouwen renoveerde tot de huidige pronkstukken van zijn succesvolle hotelketen.
“In de zakenwereld is geld voor mij van ondergeschikt belang. Ik heb nog nooit een ondernemingsplan gezien,” vertelt Władysław met fonkelende ogen boven zijn sneeuwwitte snor, (die als handelsmerk vaak te zien is op reclameborden in zijn geboortestad Siedlce). “Geld verdienen heeft me nooit geïnteresseerd. Ik heb me altijd nuttig willen maken of ergens bij betrokken willen zijn. Ik laat me leiden door mijn emoties.”
Het is dan ook geen verrassing dat toen hij en zijn vrouw Lena, een kunstenares, in 2014 de Lena Grochowska Foundation oprichtten om hun humanitaire werk uit te voeren, ook dit uitgroeide tot een buitengewoon project.
Aanvankelijk hielp de Lena Grochowska Stichting gerepatrieerde nakomelingen van Polen die onder het communisme naar Centraal-Azië waren verbannen. Daarna breidde de werking van de stichting zich uit naar andere mensen, waaronder mensen met een beperking, daklozen en voormalige gevangenen. Dankzij de steun van het vastgoedbedrijf van de Grochowski’s kon de stichting opvang bieden in gebouwen van de Arche-groep, de grootste particuliere hotelexploitant van Polen en een van zijn grootste vastgoedontwikkelaars.
Na de invasie van Oekraïne in februari 2022 zochten meer dan 1,5 miljoen vluchtelingen opvang in buurland Polen. In het daaropvolgende jaar voorzag de stichting vluchtelingen van meer dan 500.000 gratis overnachtingen. Daarnaast investeerde de stichting in 2022 alleen al 4,5 miljoen dollar in huisvesting op langere termijn voor Oekraïense gezinnen, met name via het openen van opvangcentra in zes Poolse steden.
“Het is echt moeilijk voor te stellen hoe mensen op de vlucht zich voelen,” zegt Lena. “Het is een onvoorstelbare tragedie. We helpen zoveel we kunnen,” voegt ze eraan toe. Hoewel het van vitaal belang is om in de basisbehoeften van vluchtelingen te voorzien, zoals voedsel en onderdak, realiseert het echtpaar zich maar al te goed dat dit niet genoeg is.
“Iedereen moet waardig worden opgevangen,” benadrukt Władysław. “Waardigheid ontstaat door werk. Daarom laten we de mensen in onze opvangcentra niet zomaar vertrekken en geven we ze geen kant-en-klare (hulp). Mensen zijn actief en op zoek naar werk. Zelfredzaam zijn is een kracht.”
Władysław Grochowski (midden) bezoekt de keramiekwerkplaats in de kantoren van de Lena Grochowska Stichting in Siedlce, Polen. ©UNHCR/Anna Liminowicz
« Waardigheid ontstaat door werk. »
Geïnspireerd door Lena’s artistieke passie, heeft de stichting professionele ateliers opgezet waar tientallen vluchtelingen en Polen zij aan zij werken. Samen produceren ze sierlijke keramiek, kunstwerken en ander handwerk dat online en in de hotels van de Arche Groep wordt verkocht. Ze richtten ook een keten cafés op in Siedlce, Warschau en Gdańsk, waar mensen met een beperking traditioneel brood en gebak verkopen dat in de bakkerij van de stichting wordt gemaakt. In elk van deze vestigingen is het gevoel van teamwork en gemeenschap duidelijk aanwezig.
“De activiteiten van de stichting draaien om kunst in de breedste zin van het woord, cultuur en traditie,” legt Lena uit. “Kunst en zaken(doen) zijn nauw met elkaar verbonden en dat is heel interessant. Ik denk dat kunst veel met zich meebrengt. Het verandert de wereld, het verandert mensen.”
Als erkenning voor hun steun aan vluchtelingen en andere mensen in Polen, zijn Lena Grochowska en Władysław Grochowski uitgeroepen tot regionale winnaars voor Europa van de UNHCR Nansen Refugee Award 2023.
“Deze prijs gaat naar alle leden van de stichting,” aldus Lena. “Zonder ieders bijdrage zouden we niets kunnen doen. Door samen te werken kunnen we echter veel bereiken. Dat is waar het allemaal om draait.”
Władysław Grochowski (midden) bezoekt de keramiekwerkplaats in de kantoren van de Lena Grochowska Stichting in Siedlce, Polen. ©UNHCR/Anna Liminowicz
“Zonder ieders bijdrage zouden we niets kunnen doen”.
Lena Grochowska
Ludmila, 38 jaar oud, is een van de mensen die dankzij de steun van de Grochowski’s en hun stichting zelfredzaam is geworden. In maart 2022 kwam ze aan in Siedlce met haar twee kinderen, nadat ze haar huis in de buurt van Kiev was ontvlucht. Daar hadden ze drie weken in een kelder van hun flat doorgebracht om voor de gevechten te schuilen.
Het gezin logeerde eerst bij vrienden, voordat ze een gedeelde flat huurde. Maar terwijl Ludmila, kapster van beroep, alleen maar baantjes kon vinden zoals schoonmaken en paddenstoelen plukken en tegelijkertijd Pools aan het leren was, raakten haar geld en mogelijkheden stilaan op. Toen vertelde een vriend haar over de Lena Grochowska Stichting die op zoek was naar een receptioniste voor het vluchtelingenhostel dat zopas in de stad geopend was.
Uiteindelijk kreeg Ludmila niet alleen de baan, zij en haar kinderen kregen ook een eigen flatje in het nieuwe hostel. “Pas toen we op onszelf konden wonen in onze kleine oase van rust, begonnen we ons veilig te voelen,” vertelt Ludmila. “Zonder baan ben je nooit zeker van morgen.”
Ludmila (links), een Oekraïense vluchtelinge, stylet het haar van een klant in haar salon in Siedlce, Polen. ©UNHCR/Anna Liminowicz
Door in het hostel te wonen en te werken, verkreeg Ludmila de nodige stabiliteit. Ze voelde zich dan ook klaar om een risico te nemen toen een Oekraïense vriendin, Oksana, verhuisde en aanbood om haar kapsalon in het centrum van Siedlce te kopen. Ze doopte de zaak om tot “Oxygen”, een verwijzing naar de voornaam van haar vriendin en de hulp die ze kreeg van de stichting.
“De stichting doet iets heel belangrijks voor Oekraïners,” legt ze uit. “Het heeft ons de kans gegeven – als een frisse wind – om te werken en onszelf op de een of andere manier te ontplooien in een vreemd land.”
Door het succes van de stichtig inspireerden De Grochowski’s ook andere bedrijven om hun voorbeeld te volgen. Konstanty Strus, een collega- projectontwikkelaar uit Siedlce, kent het echtpaar sinds het begin van de jaren tachtig en is getrouwd met de zus van Władysław. Na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne bood hij het stel een arbeidershotel aan dat hij bezat. Het gebouw zou gesloopt worden om plaats te maken voor een nieuw project voor Oekraïense vluchtelingen.
“Het werk van Władysław en Lena is van onschatbare waarde, ze zijn rolmodellen voor andere bedrijven in Polen,” aldus Strus. “Władysław is zeer bescheiden … hij inspireert anderen zonder hen te dwingen of iets van hen te vragen. Lena brengt warmte in de stichting en omarmt iedereen die met haar samenwerkt.”
De Grochowski’s blijven voortdurend zoeken naar nieuwe manieren om de mensen die door hun stichting worden geholpen, zelfredzamer te maken. Zo bouwden ze in een van de velden rondom hun huis op het platteland, 30 minuten van Siedlce, een groot cirkelvormig houten gebouw in het hart van een nieuwe ecologische boerderij waar opvang en werk geboden zal worden aan mensen met een beperking.
Władysław is ervan overtuigd dat het helpen van vluchtelingen niet als een daad van liefdadigheid moet worden beschouwd, maar als iets dat ten goede komt aan de samenleving.
“Ik denk dat de vluchtelingencrisis zal verergeren en we kunnen ons niet afsluiten of nog meer muren optrekken,” zegt hij. “Vluchtelingen kunnen enorm veel bijdragen aan de samenleving. Maar door ze uit te sluiten, verliezen we helaas veel.”
“Dit zijn goede mensen die in een moeilijke situatie terecht zijn gekomen, door oorlog of klimaatverandering… Hoe meer we solidair zijn, hoe meer we kunnen bouwen aan een prachtige wereld en toekomst.”
Deel op Facebook Deel op Twitter
