Vijf mislukte regenseizoenen, stijgende prijzen en een tekort aan humanitaire financiering zetten vluchtelingen in de Hoorn van Afrika onder een onhoudbare druk.
Een vrouw die naar Melkadida in Ethiopië is gevlucht voor de hongersnood in haar geboortedorp in Somalië, staat naast de karkassen van haar dode geiten. © UNHCR/Tiksa Negeri
Door Faith Kasina in het Melkadidavluchtelingenkamp, Ethiopië
Samira Abdi kijkt bezorgd naar haar zesjarige zoontje terwijl een verpleegster hem voorzichtig op de weegschaal legt. Ze bevindt zich in een voedingscentrum in het vluchtelingenkamp Melkadida in Somali, in het oosten van Ethiopië. Samira bracht hem samen met één van haar andere kinderen hierheen nadat ze wekenlang gekweld werden door buikpijn, maar ze weet al wat de oorzaak is: honger.
“Ze konden de afgelopen weken amper eten, omdat we onvoldoende eten hebben,” vertelt Samira. “Ik merkte dat ze gewicht verloren, dus ben ik naar hier gekomen om hulp te krijgen.”
De 28-jarige moeder kwam eerder deze maand al naar het centrum met alle vijf haar kinderen, die allemaal dezelfde symptomen vertoonden. Bij alle kinderen werd ondervoeding vastgesteld. Ondanks de onmiddellijke behandeling met een voedingssupplement en een behandeling tegen infecties, konden maar drie kinderen herstellen.
Elf jaar geleden moest Samira door het aanhoudende conflict haar huis achterlaten in Zuid-Somalië en haar thuisland ontvluchten. Als één van de eerste vluchtelingen werd ze onthaald in het vluchtelingenkamp Melkadida, waar anno 2023 meer dan 41 000 mensen opgevangen worden. Vandaag wordt Samira geconfronteerd met een heel andere strijd.
“Het enige waar ik aan kan denken is hoe ik mijn kinderen eten ga kunnen geven.”
Door de aanhoudende droogte en rantsoeneringen werd het de afgelopen jaren steeds moeilijker om te voorkomen dat haar kinderen honger zouden lijden. Vorig jaar werd het maandelijkse voedselpakket van het Wereldvoedselprogramma voor de inwoners van het Melkadidavluchtelingenkamp met de helft gehalveerd door een financieringstekort. Zonder vast inkomen kan Samira dat pakket niet aanvullen met voedsel van de markt om haar kinderen een voedzaam dieet aan te bieden.
“Vroeger was het voedselpakket dat we ontvingen voldoende om de maand door te komen. Maar toen de hoeveelheden negen maanden geleden werden afgebouwd, begon ik me ernstig zorgen te maken,” geeft Samira toe.
En toen werden haar kinderen ziek. “Het enige waar ik nog aan kan denken is hoe ik hun eten ga geven,” vertelt ze. “Gisterenavond hebben ze niet gegeten. Vanmorgen heb ik wat pap kunnen geven. Meer kan ik niet geven.”
Sinds 2019 wordt de Hoorn van Afrika geteisterd door een aanhoudende droogte, met verwoestende gevolgen voor miljoenen mensen in de regio. Vijf opeenvolgende mislukte regenseizoen leidden inmiddels tot opgedroogde waterbronnen en uitgedunde gewassen en veekuddes, wat het moeilijk maakt voor veel mensen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Bovendien wordt de situatie ook bemoeilijkt door de explosieve stijging van de voedselprijzen, die deels het gevolg is van de oorlog in Oekraïne.
De gevolgen van deze evolutie zijn onvermijdelijk: de Afrikaanse regio wordt geconfronteerd met een sterke toename in ondervoeding, vooral bij vrouwen en kinderen, die het zwaarst lijden onder het voedseltekort.
Samira Adbi is aan het wachten om een voedselpakket en medische behandeling te ontvangen voor haar kinderen die aan ondervoeding lijden, in het voedingscentrum van het Melkadidavluchtelingenkamp. © HCR/Tiksa Negeri
De zoon van Samira wordt gewogen in het voedingscentrum. © HCR/Tiksa Negeri
Dahira Mohamed wacht op klanten op de markt in Melkadida, maar slechts weinig mensen kunnen het zich veroorloven om haar tomaten te kopen. © HCR/Tiksa Negeri
Abdimukta Daud, waterdrager, verkoopt water aan personen op de vlucht in het Abibacarkamp in Melkadida. © HCR/Tiksa Negeri
Vluchtelingen en mensen die binnen hun eigen landsgrenzen op de vlucht zijn, wachten tot er klanten voorbijkomen op de veemarkt in Melkadida. De vraag naar vee is sterk gedaald, aangezien de bevolking nog maar weining middelen heeft om vlees te kopen. © HCR/Tiksa Negeri
Samira doet er alles aan wat ze kan om te voorkomen dat haar vijf kinderen honger lijden tijdens deze periode van aanhoudende droogte en sterk verminderde voedselvoorraden. © HCR/Tiksa Negeri
De Somali regio in Ethiopië behoort tot de zwaarst getroffen gebieden. De regio telt ongeveer 205.000 vluchtelingen, voornamelijk uit Somalië, die in acht kampen leven. Daarbovenop vangt de Somaliregio nog eens 650.000 Ethiopiërs op die binnen de eigen landsgrenzen op de vlucht zijn.
Adane Tefera is Associate Nutrition Officer bij UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, en kon met eigen ogen zien hoe dramatisch de gevolgen van de voedselcrisis zijn voor kwetsbare gezinnen zoals dat van Samira.
“Ons laatste onderzoek toonde aan dat de voedselprijzen inmiddels met 67% gestegen zijn. Zelfs de prijs van melk, het meest elementaire voedingsmiddel, ligt nu meer dan twee keer zo hoog als vroeger,” stelt hij vast. “De meeste vluchtelingen beschikken niet langer over de middelen om zich voedsel van de markt te kunnen veroorloven en eten bijgevolg onvoldoende, waardoor het risico op ondervoeding en ernstige ziekten aanzienlijk toeneemt.”
De 50-jarige Dahira Mohamed heeft een kleine groentewinkel op de grootste markt van Melkadida, maar de laatste tijd gaan de zaken steeds slechter door de dalende verkoopcijfers.
“Onlangs heb ik bij mijn buurman geld geleend om een halve zak tomaten te kunnen kopen, zodat ik die kon verkopen op de markt en mijn kinderen iets te eten zouden hebben,” vertelt de moeder van vijf kinderen. “Maar ik heb de tomaten voor slecht 30 Ethiopische Birr ($0,60) kunnen verkopen, wat niet eens voldoende is om een pak maïsmeel te kopen.”
UNHCR is momenteel actief op het terrein en verleent samen met regionale autoriteiten en NGO-partners noodhulp, onder meer in de vorm van cash bijstand en andere materiële hulp. Zo ontvangen de meest kwetsbare vluchtelingengezinnen cash geld om voedsel te kopen. Ook materiaal voor huisvesting, elementaire huishoudelijke artikelen en water, dat via vrachtwagens wordt aangevoerd, worden verdeeld onder de vluchtelingengemeenschap en de gastgemeenschappen.
De aanwezigheid van humanitaire hulp is van cruciaal belang in deze crisis, maar door een tekort aan financiering komen duizenden vluchtelingen en gastgemeenschappen in Ethiopië die door de droogte getroffen zijn, sterk onder druk te staan. Vorig jaar lanceerde UNHCR een oproep tot 42,6 miljoen dollar om noodhulp mogelijk te maken voor 1,5 miljoen mensen in het door de droogte geteisterde Ethiopië, Kenia en Somalië. Die oproep werd echter slechts voor de helft gefinancierd. Hoewel enkele aanvullende financieringen aan het einde van het jaar hielpen om de voedselrantsoenen tot 80% te herstellen, heeft het tekort aan financiering nog steeds grote gevolgen, onder meer voor het verstrekken van voedselhulp.
Naar aanleiding van de groeiende crisis, wordt geschat dat er alleen al voor Ethiopië 46 miljoen dollar nodig zal zijn dit jaar om tegemoet te komen aan de noden van de getroffen vluchtelingen en Ethiopiërs die in hun eigen land op de vlucht zijn.
“We weten dat het huidige mondiale politieke klimaat niet eenvoudig is en dat donoren zich voornamelijk focussen op andere dringende noden, maar de huidige situatie in de Hoorn van Afrika moet dringend onder de aandacht komen,” verklaart Adane.
Aangezien de droogte naar alle verwachtingen zal aanhouden, moet er meer geïnvesteerd worden in oplossingen die ervoor zorgen dat zowel vluchtelingen als de lokale gastgemeenschappen op duurzame wijze in hun noden kunnen voorzien. Naast het verlenen van levensreddende hulp, ondersteunt UNHCR ook ondernemingen van vluchtelingen die inkomens genereren, zodat zij hun eigen noden op zelfstandige basis kunnen aanvullen en op zichzelf kunnen terugvallen. Via klimaatbewuste landbouwprojecten worden gezinnen bijgestaan om nieuwe, klimaatvriendelijke manieren van voedselproductie in te voeren.
Voor Samira zou een beetje extra steun genoeg kunnen zijn om haar situatie te verbeteren.
“Als ik steun zou krijgen om bijvoorbeeld een klein bedrijfje op te richten, zou ik wat geld kunnen verdienen om rijst, pasta of suiker te kopen voor mijn kinderen,” sluit ze af.
Deel op Facebook Deel op Twitter
