Jezidi vrouwen boksen zich een weg naar vrijheid en herstel

Nathifa Wadie Qasim groeide op in de Jezidi gemeenschap van Sinjar, Irak. In haar school hing er een bokszak die gebruikt werd door de jongens tijdens hun bokslessen. Nathifa bokste er bijna elke dag tegen.

“Ik herinner me nog goed dat ik het enige meisje was in mijn vriendenkring die in de buurt van die rode zak durfde te komen en er eens hard op te slaan,” vertelt ze. “Het hielp me mijn stress te ontladen.”

Thuis zorgde Nathifa voor haar zieke moeder en haar jongere broers en zussen terwijl haar vader op het land werkte. Haar moeder overleed enkele dagen voor ISIS strijders Sinjar aanvielen in augustus 2014. De strijders hadden het gemunt op de grote Jezidi gemeenschap van Sinjar – de meerderheid van de inwoners van de stad – wiens eeuwenoude religie zowel christelijke als islamitische elementen bevat. De Jezidi’s werden het slachtoffer van een schrikbewind dat de VN een genocide genoemd heeft. Duizenden Jezidi mannen werden zonder meer geëxecuteerd, terwijl vrouwen en kinderen ontvoerd werden en vaak verkocht werden als sekslaven.

Nathifa en haar familie konden ontsnappen en belandden uiteindelijk in Rwanga, een kamp met meer dan 12.000 intern ontheemden in de Koerdische regio van Irak. Het merendeel van de inwoners van het kamp zijn Jezidi’s. Acht jaar later zijn Nathifa en haar familie er nog, al is Nathifa’s vader inmiddels hertrouwd. Nathifa (28) is nu de enige kostwinner voor haar vier tiener broers en zussen.

Lees ook: Het verhaal van Oekraïense tiener Daria en haar vlucht uit Odessa

De bokszak werd een deel van haar leven nadat ze begon te werken voor De Lotusbloem, een gemeenschapsorganisatie die intern ontheemde vrouwen en kinderen steunt in het noorden van Irak. Toen ze gevraagd werd om na te denken over een sportactiviteit voor de meisjes in het kamp, dacht ze meteen aan boksen.

“De meeste vrouwen en meisjes in het kamp hadden ISIS overleefd en waren getraumatiseerd door wat ze meegemaakt hadden in gevangenschap,” vertelt ze. “Ik dacht dat als deze vrouwen en meisjes fysiek sterker waren, ze misschien een beter kans zouden gehad hebben om aan ISIS te ontsnappen en om zichzelf te verdedigen.”

De oprichtster van De Lotsbloem, Brits-Koerdische Taban Shoresh, had een soortgelijk initiatief in gedachte. Taban voelde het trauma van de Jezidi vrouwen sterk aan. Zelf overleefde ze ook geweld: haar familie werd vervolgd door het Saddam Hoessein regime en moest in de jaren 1980 Irak ontvluchten. Taban zag de nood die de Jezidi vrouwen in het kamp hadden aan psychologische ondersteuning – en aan een uitlaatklep.

“Ik ontmoette veel Jezidi vrouwen en meisjes die de aanvallen ISIS overleefd hadden,” zegt ze. “Ik kon hun woede zien en de gevoelens die ze onderdrukten.”

“Ik dacht, wat kan hen helpen om hun zelfvertrouwen terug te winnen en de kracht die hen ontnomen werd? Welke sport kan dit doen? Het antwoord was boksen.”

In 2018 nodigde Taban Cathy Brown uit, een voormalige professionele bokser en cognitieve gedragstherapeute, om in het Rwanga kamp Nathifa en andere jonge vrouwen te leren boksen. Ze leidde hen ook op tot trainers.

Zo zag het “Boksende Zussen” programma het licht. Sindsdien heeft Nathifa meer dan honderd meisjes en vrouwen gecoacht.

UNHCR woonde onlangs een sessie bij. Zo’n 15 jonge vrouwen trokken hun bokshandschoenen aan en oefenden jabs en cross punches met hun sparringpartners, terwijl Nathifa instructies riep.

Shaare Sharaf Sameer (21) was één van hen. Ze heeft Nathifa’s bokslessen vanaf het begin gevolgd en zei dat ze zich verveelt wanneer er een dag voorbijgaat zonder les.

“Het is heel goed voor onze fysieke en mentale gezondheid,” vertelde ze, nadat ze een high kick tegen de bokszak gaf. “Hoe droef we ook zijn of hoeveel we ons ook vervelen, we vergeten het snel nadat de les begint.”

“Ze vertelden ons altijd dat boksen niets voor meisjes is.”

Nathifa zegt dat de aanvankelijke weerstand van de gemeenschap tegen meisjes leren boksen wegviel nadat de voordelen duidelijk werden. “Ze vertelden ons altijd dat boksen niets voor meisjes is, maar nu hebben ze met hun eigen ogen gezien dat de deelnemers sterker worden en dat er niets mis mee is.”

Het Boksende Zussen programma is slechts één van de vele projecten die De Lotusbloem organiseert om Iraakse vrouwen en meisjes die het gewapend conflict overleefden te helpen hun levens herop te bouwen. Zo zijn er ook lees- en schrijflessen voor volwassenen, programma’s die ondernemingen geleid door vrouwen ondersteunen, kunsttherapie, en trainingssessies voor vrouwen om bemiddelaars en verdedigers van de vrede te worden.

Taban richtte de organisatie op in 2016, twee jaar na ze haar baan in Londen opgaf en terugkeerde naar de Koerdische regio van Irak om mee de humanitaire actie te ondersteunen op de crisis die daar uitgebroken was. Ze merkte dat er iets ontbrak in de dienstverlening voor ontheemde vrouwen.

“Er was geen ruimte waar vrouwen konden genezen, leren en groeien”, zegt ze. “Mannen en jongens konden het kamp verlaten, ze konden zich vrij bewegen, maar vanwege sociale druk konden vrouwen en meisjes niet zonder reden hun kamp of tent verlaten. Dus creëerden we een reden voor hen om buiten te komen.”

In juni 2022 werd De Lotusbloem verkozen tot één van de zeven winnende organisaties van UNHCR’s jaarlijkse ngo innovatieprijs. Dit jaar waren de winnaars allemaal organisaties geleid door vrouwen die werken met vluchtelingen, intern ontheemden en hun gastgemeenschappen.

Nathifa zegt dat boksen de meisjes in haar lessen geholpen heeft om “hun verdriet en pijn weg te schoppen”.

“Ik ben trots op hen. Ze zijn geworden wat zij en ik hoopten dat ze zouden worden – fysiek én mentaal sterk.”

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd door UNHCR op 23 juni 2022.